Beyond Surrealism voorbereidende les

• Kunst
• Burgerschapskunde
• +3
• Basisschool
• Groep 6-8

Introductie

Deze les kun je gebruiken ter voorbereiding aan de tentoonstelling 'Beyond Surrealism' in het Depot van Museum Boijmans Van Beuningen (15 november 2025 t/m 6 april 2026)

Instructies

De les duurt ongeveer 30 minuten en is uit te breiden door de 2 (korte) opdrachten uitgebreider te geven. (instructies en tips staan in de notities).
Mocht je heel weinig tijd hebben dan kun je ervoor kiezen om alleen de algemene inleidende depotvideo te laten zien (slide 2, duurt 3 minuten).

Depotontdekkingsreis

Voorbereidende les Beyond Surrealism

 Depot tentoonstellingsbezoek

Vertel de leerlingen dat jullie binnenkort naar het Depot gaan. Het gebouw is hier op de foto te zien.
- Wie heeft het al eens gezien?
- Ben je ook naar binnen geweest? Wat heb je allemaal gezien?

0

Laat deze video zien ter voorbereiding op het bezoek. De video duurt ca 3 minuten.

Het geeft (praktische) informatie over het Depot.

De video ging over het Depot algemeen.
Daar krijg je straks nog wat vragen over.

In het Depot bezoeken we de tentoonstelling 'Beyond Surrealism'

vraag

het je wel eens gehoord van surrealisme?

Jullie bezoeken de expositie 'Beyond Surrealism'
Hebben de leerlingen wel eens gehoord van surrealisme?

Inventariseer de reacties.

Waaraan denken ze? Kunnen ze voorbeelden noemen? Geef nog geen antwoord.
De slides hierna geven toelichting

Hieronder zie je een aantal surrealistische kunstwerken.

Wat valt je eraan op? Hebben ze overeenkomsten?

Hieronder zie je een aantal surrealistische kunstwerken.

Wat valt je eraan op? Hebben ze overeenkomsten?

Als je op de afbeelding klikt dan kun je inzoomen.

is Frans voor

boven

is een ander woord voor

werkelijkheid

Wat betekent surrealisme?

wat betekent surrealisme?

sur > Frans voor 'boven'

realisme > werkelijkheid

surrealisme betekent 'boven de werkelijkheid'

In de slides hierna gaan we hierop verder

Boven de werkelijkheid?

antwoord

De man kijkt in de spiegel maar ziet zijn achterhoofd. Dat het toch een spiegel is, zie je aan het boek dat wel gespiegeld wordt.

Het schilderij hiernaast lijkt misschien echt, maar...
wat klopt hier niet met de werkelijkheid?

Aan de hand van een surrealistische kunstwerk (René Magritte, verboden af te beelden) bespreek je met de leerlingen wat er dan met 'boven de werkelijkheid' kan worden bedoeld.
(klik op het oog voor het antwoord)
De man kijkt in de spiegel maar ziet zijn achterhoofd. Dat het een spiegel is, zie je aan het boek dat wel gespiegeld wordt.

Na de zinloosheid en het geweld van de eerste wereldoorlog droomde  

 een groep kunstenaars van een nieuwe wereld. 

Deze surrealisten gebruikten droom, toeval en gekke combinaties als inspiratie.

Context over het ontstaan van het surrealisme ca 100 jaar geleden
De zinloosheid en het geweld van de eerste wereldoorlog deed kunstenaars verlangen naar een andere wereld.
Deze surrealisten gebruikten droom, toeval en gekke combinaties als inspiratie.

Als je op de + klikt verschijnen er surrealistische kunstwerken over de afbeelding

Tijd voor een oefening

Pak een pen of potlood en papier!

Laat de leerlingen pen/potlood en papier pakken voor een oefening.

Er zijn 2 oefeningen. Je kunt ze beide doen of een van deze oefeningen kiezen.

Maar hoe schakel je je verstand uit?

Surrealisten probeerden los te komen van

de werkelijke wereld en het logisch denken.

Probeer eens: automatisch schrijven

Dat is schrijven zonder na te denken

Schrijf in 2 minuten alles op wat er in je opkomt: 

zo veel mogelijk (want je mag niet nadenken)

zinnen, losse woorden, flarden van dromen… 

alles mag!

oefening 1 deel A (duur: 2 minuten)
Automatisch schrijven (schrijven zonder na te denken)
uitleg staat in de slide

Timer in slide kun je gebruiken

Stap 2:
Maak combinaties van woorden die je hebt opgeschreven die samen een nieuwe wereld maken

Was het moeilijk om je verstand uit te schakelen?

wat staat hier eigenlijk?

vervolg oefening 1: deel B (ca 10 minuten)
Was het moeilijk om je verstand uit te schakelen?

Als vervolgopdracht kunnen ze even 10 minuutjes combinaties maken van woorden die ze hebben opgeschreven. Het kan vrije poëzie worden. Laat ze spelen met woorden en klanken. Het kan alleen gedaan worden of in tweetallen.

Leuk om na afloop een paar te laten voordragen.

Je kunt het ook uitgebreider doen en meer tijd nemen en een fantasieverhaal laten maken door ze eventueel woorden laten toevoegen (bijvoorbeeld een werkwoord om er echt zinnen van te kunnen maken).

Tip: als je meer tijd wil nemen voor deze opdracht geef dan aan dat je er straks mee verder gaat en maak dan eerst deze les verder af. Vertel dat ze na de les verder mogen met de opdracht. 

 Surrealisten probeerden los te komen van de  

werkelijke wereld en het logisch denken.  

Maar hoe maak je een nieuwe wereld?

 Probeer eens: automatisch tekenen

 Dat is tekenen zonder na te denken, corrigeren of plannen.

 Zet je potlood of pen op het papier en begin 1 minuut te tekenen   zonder te stoppen. Denk niet na over wat het moet worden.

 Laat je hand vrij bewegen. Maak lijnen, vormen of krabbels, alles

 is goed! 

oefening 2 deel A: (duur 1 minuut)

automatisch tekenen.
uitleg staat in de slide

Timer in slide kun je gebruiken

Kijk naar je tekening

Gebruik je fantasie.
Doet het misschien denken aan iets?

Voeg details toe waardoor je een nieuwe 

wereld maakt.

vervolg oefening 2: Deel B (ca 10 minuutjes)

Doet je tekening misschien denken aan iets? Voeg details toe waardoor je een nieuwe wereld maakt.

Denk aan oogjes of voetjes, maar het kunnen ook lijnen/vlakken zijn waardoor er een fantasiewereld ontstaat.

Als je meer tijd hebt, kunnen ze het ook in kleur uitwerken (met kleurpotlood, krijt of stift bijvoorbeeld) tot het hele vel ingevuld is.

Tip: als je meer tijd wil nemen voor deze opdracht geef dat dan aan, maar maak eerst deze les verder af. Vertel dat ze na de les verder mogen met de opdracht.

Dus: wat is het surrealisme?

Surrealisme gaat over dromen, fantasie en verbeelding.

Over gekke combinaties en toevalligheden. Een wereld vol mogelijkheden waarin alles kan.

Een korte samenvatting van kenmerken van het surrealisme.

Surrealisme gaat over dromen, fantasie en verbeelding. Over gekke combinaties en toevalligheden. Een wereld vol mogelijkheden waarin alles kan.

 In de tentoonstelling Beyond Surrealism zijn  

kunstwerken uit onze tijd te zien.

Net als de surrealisten gebruiken deze kunstenaars hun verbeelding en vragen zich af: 

Hoe zou de wereld eruit kúnnen zien?

wist je dat..

deze kunstenaars surrealistische kunstwerken hebben uitgekozen om in de tentoonstelling naast hun werk te laten zien?

 In de tentoonstelling Beyond Surrealism zijn kunstwerken uit onze tijd te zien. Net als de surrealisten gebruiken deze kunstenaars hun verbeelding en vragen zich af: Hoe zou de wereld eruit kúnnen zien?

Klik op het vraagteken voor het extra weetje:
wist je dat de kunstenaars bekende surrealistische kunstwerken uit hebben gekozen om bij hun werk te laten zien? Deze zijn ook in de tentoonstelling te zien.

Waar jullie naartoe gaan

Het Depot van Museum Boijmans Van Beuningen

Jullie weten nu:

Wat jullie gaan zien

kunst van nu en surrealistische kunstwerken

Wat het surrealisme is

kunstenaars die dromen, fantasie en toeval gebruiken en daarmee een andere wereld maken.

Jullie weten nu:

Jullie weten nu:

- waar jullie naar toe gaan
Het Depot van Museum Boijmans Van Beuningen
- Wat jullie gaan zien
Kunst van nu en surrealistische kunst
- wat surrealisme is
kunstenaars die zich afvragen wat echt of normaal is en dromen en toeval gebruiken om kunst te maken.

Welke ingang moeten we nemen?

we nemen de groepsingang (links van de hoofdingang)

Met hoeveel leerlingen zitten we in een groep?

we worden gesplitst in groepen van max 15 leerlingen per kunstdocent

Nog twee vragen over de video:

We gaan naar het Depot
+ om te zien wát ze er bewaren en hoe

Let goed op
+ blijf goed bij elkaar
+ loop rustig
+ luister goed (naar de juf/meester) en naar elkaar

kijk goed, gebruik je verbeelding en doe lekker mee!

Wat verwachten we van jou tijdens het bezoek?

We gaan naar het Depot
+ om te zien wát ze er bewaren en hoe

Let goed op
+ blijf goed bij elkaar
+ loop rustig
+ luister goed (naar de juf/meester) en naar elkaar

Depotontdekkingsreis

Tot gauw in het Depot!

Vertel de leerlingen dat jullie binnenkort naar het Depot gaan. Het gebouw is hier op de foto te zien.
- Wie heeft het al eens gezien?
- Ben je ook naar binnen geweest? Wat heb je allemaal gezien?