8.5 Ontwikkelingen en uitdagingen mensenrechtendilemma.

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Ontwikkelingen en uitdagingen

Mensenrechtendilemma 8.5

Na deze les kun je ..

• Drie typen gezag beschrijven en hier een voorbeeld van geven. 

Herhaling vorige les

Drie soorten rechten:

- Politieke rechten: Rechten van burgers om mee te beslissen.

- Burgerrechten: Beschermen burgers tegen overheid. 

- Sociale rechten: Beschermen burgers door de overheid (beter leven). 

De democratische rechtstaat en de basiswaarden

De democratische rechtstaat draagt bij aan het maatschappelijk geluk (h1). 

Het brengt meer vrijheid, gelijkheid, cohesie en welvaart tov onderdrukking, ongelijkheid, ontbinding/ oorlog en armoede.  (basiswaarden h3). 

Uitdagingen 

Mondialisering: Internationale bindingen leidt ertoe dat wetgeving over landgrenzen heen gaan. In Nederland moet er dan rekening gehouden worden met  supra-nationale wetgeving. 

Individualisering: Burgers geven steeds meer hun eigen leven vorm en mensen zijn een stuk mondiger geworden. Ze eisen meer van de overheid en het gezag van de overheid ligt onder vuur.

Max Weber

Gezag of autoriteit is in de sociologie de aanvaarde macht van een persoon of een organisatie om een andere persoon of groep te leiden. In politieke zin staat gezag ook voor de macht en heerschappij over een gebied of land, de overheid of de regering. 

Gezag regelt in de maatschappij de verhoudingen tussen mensen. Indien autoriteit afwezig is, heerst anarchie. Het verschil tussen gezag en macht is dat gezag gelegitimeerd is. Het heeft het recht om deze macht uit te oefenen door bijvoorbeeld het opleggen van sancties.

Max Weber

Drie typen gezag:  

• Traditioneel: Gezag wordt geaccepteerd obv traditie. vb?
• Charismatisch: Gezag wordt geaccepteerd omdat mensen uitzonderlijke eigenschappen/ kwaliteiten en een bijzondere uitstraling hebben. vb?
• Rationeel-legaal: Gezag op basis van wettelijke afspraken. vb?

Ratio: verstand/ rede 
Legaal: in overeenstemming met de wet 

Probeer zelf eens een voorbeeld te bedenken bij alle drie de typen gezag en schrijf ze op. 

Hint: Volgens Weber is rationeel-legaal gezag typerend voor de westerse samenleving. 

Indeling volgens Weber:

Charisma/ traditioneel                     Rationeel-legaal                  Charisma/ traditioneel

Waar horen de genoemde voorbeelden thuis in dit links rechts schema? Klopt de indeling van Weber?

Ideale samenleving volgens weber

Rationeel-legaal gezag leidt tot meer voorspelbaarheid en daarmee tot hoger maatschappelijk geluk. 

WRR (wetenschappelijke raad regeringsbeleid 2002)

- Eenvoudig werken

- Minder regels

- Meer eigen verantwoordelijkheid voor burgers

Welke drie typen gezag onderscheidt Max Weber?

Als een rechter van het gerechtshof een straf geeft aan een verdachte zal de verdachte de straf moeten accepteren, hoe onaardig hij de rechter ook vindt.

1. Traditioneel
2. Charismatisch
3. Rationeel-legaal

De koning heeft officieel weinig macht en invloed op de samenleving, maar als hij iets zegt kan het grote impact hebben omdat mensen hem respecteren

1. Traditioneel
2. charismatisch
3. rationeel-legaal

Nelson Mandela had meer gezag dan zijn voorgangers en opvolgers. Dat had vooral te maken met zijn empathie en opofferingsgezindheid. Mensen mochten hem graag.

1. Traditioneel
2. Charismatisch
3. Rationeel-legaal

De algemene ledenvergadering besluit wat er gaat gebeuren in een sportvereniging. Alle leden hebben evenveel stemrecht terwijl er commissieleden zijn die intensief met het onderwerp zijn bezig geweest. Zij vinden eigenlijk dat ze een dubbele stem zouden moeten hebben omdat ze er veel meer vanaf weten

1. traditioneel
2. Charismatisch
3. rationeel-legaal

Sai Baba was een indiase goeroe met volgelingen over de hele wereld

1. Traditioneel
2. Charismatisch
3. Rationeel-legaal

Leerlingen van 4v5 luisteren altijd heel braaf naar alle docenten, ze doen precies wat van hen wordt gevraagd!
;)

1. Traditioneel
2. Charismatisch
3. Rationeel-legaal

Aan de slag

Maken 8.15 en 8.16 blz 243

Kun je drie typen gezag beschrijven en hier een voorbeeld van geven?

😒🙁😐🙂😃