Hoofdstuk 5 chemische reacties 3 mavo

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

hst 5 chemische reacties 

Verbrandingen 1

• Niet-ontleedbare stoffen
• Algemene notatie van verbrandingen:
  
• brandstof + zuurstof--> verbrandingsproduct(en)
• verbrandingsproducten zijn oxides (verbindingen met zuurstof)
• Denk aan ijzer (Fe) met zuurstof (2 Fe + O₂  --> 2 FeO)
• Denk aan nikkel (Ni) met zuurstof (2 Ni + O₂ --> 2 NiO)

Verbrandingen 2 : Volledige verbranding koolwaterstoffen

Ontleedbare stoffen

Koolstof verbranding : Bv CH₄ + O₂(g) --> H₂O(l) + CO₂(g) : CO₂(g) is een broeikasgas en kan zorgen voor versterkt broeikaseffect als het ontstaan bij verbranding van fossiele brandstoffen

Als de brandstof ook zwavel (S) bevat ontstaat bij verbranding 

altijd zwaveldioxide SO₂ (g )

C₃H₈S + 6 O₂(g) --> 4 H₂O(l) + 3 CO₂(g) + SO₂(g)

Als een koolwaterstof verbrandt:

Daarvoor maak je gebruik van een Reagens = is een stof waarvan de eigenschappen veranderen als je er een bepaalde

stof bijmengt. Een reagens mag maar op één stof reageren.

• Water toon je aan met wit  kopersulfaat
• want dat wordt  blauw 
  
• Koolstofdioxide toon je dus aan met  helder kalkwater  want dat wordt  troebel en wit

moet je kunnen aantonen (=  bewijzen) dat  de onzichtbare verbrandingsproducten waterdamp en koolstofdioxide zijn ontstaan. 

b.v aantonen dat hout een koolwaterstof is met een proef

1. verbrand de brandstof
2. vang de verbrandingsgassen op en laat
   ze door deze opstelling gaan
3. als waterdamp bij het witte kopersulfaat
    komt kleurt dit blauw
4. als koolstofdioxide door kalkwater gaat
   wordt dit troebel en wit
5. nu heb je beide stoffen aangetoond =bewezen
6. conclusie: hout is een koolwaterstof

Hoffman

Water kan je ontleden met het toestel van Hoffman. De waterstof (H2) kan je aantonen met een vlam het gas 'plopt'.

De zuurstof (O2) toon je aan met een gloeiend houtje.

Belangrijke aantoningsreacties

aan te tonen stof	indicator/aan-toningsproef	waarneming
water	wit kopersulfaat	wit kopersulfaat wordt blauw in contact met water
koolstof-dioxide	kleurloos/helder kalkwater	wordt troebel en wit als er CO 2 doorheen gaat
waterstof	gas opvangen en aansteken	je hoort een blaffend geluid
zuurstof	gloeiend voorwerp erbij	voorwerp gaat feller branden

Een reagens is ...

1. een stof om een andere stof mee aan te tonen.
2. een ander woord voor chemische reactie.
3. een stof die wordt aangetoond door een andere stof.

Met welk reagens kan je water aantonen?

1. Custart poeder
2. blauw kopersulfaat
3. wit kopersulfaat
4. Jood

Waterstof kun je aantonen door:

1. Helder kalkwater wordt troebel
2. Wit kopersulfaat wordt blauw
3. Een een gloeiende houtspaander brandt feller
4. Bij verbranden hoor je een 'plop' geluid

Zuurstof kun je aantonen door:

1. Helder kalkwater wordt troebel
2. Wit kopersulfaat wordt blauw
3. Een een gloeiende houtspaander brandt feller
4. Bij verbranden hoor je een 'plop' geluid

5.2 reactievergelijkingen opstellen en naamgeving

• systematische naamgeving uitleg 
• herhaling reactievergelijking opstellen en kloppend maken

Naamgeving moleculaire stoffen:

hoeveel atomen van elke soort in verbinding

• atoomsoorten uit tabel 4 in de stof--> naam eindigt altijd op .........ide
  
• telwoorden: tabel 5 wat in de naam voor de atoomsoort staat, staat in de formule erachter
• b.v. difosforpentaoxide (P2O5) 
• moleculaire stoffen bevatten nooit metaalatomen
  
• veel stoffen hebben een triviale naam, zie binas tabel 42
  

tabel 4 vervoegingen

tabel 5 griekse naamwoorden

voorbeelden naamgeving

Systematisch naamgeving

Systematisch naamgeving

Griekse telwoorden (mono, di, tri ...) gebruik je bij de naamgeving van moleculaire stoffen. Wat betekent 'di'?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Naamgeving moleculaire stoffen: CBr4 heet:

1. koolstoftetrabromide
2. koolstoftetrabroom
3. koolstof(IV)broom
4. methaan

Formule

Naam

C2H4

H2O

NH4

CO3

Mono koolstof tri oxide

Di waterstof mono oxide

Di koolstof tetra waterstof

Mono stikstof tetra waterstof

Van reactieschema naar reactievergelijking

1. Noteer het reactieschema (= in woorden) met toestands-aanduiding (fase) waarbij (s) =vast, (l) =vloeibaar, (g) = gasvormig.
2. Noteer de beginstoffen (voor de pijl) en de reactieproducten (na de pijl) in een reactieschema
3. Vervang de stofnamen door molecuulformules
4. Noteer daarna in symbolen (check of je voor én na de reactie dezelfde atoomsoorten hebt)
5. Kloppend maken  van de reactievergelijking

Stel bij de volgende situaties de reactievergelijking op; eerst in woorden, dan in symbolen en maak kloppend

1. Bij de verbranding van waterstof wordt er waterdamp gevormd.
2. Bij het roesten van ijzer ontstaat ijzeroxide met de formule Fe₂O₃
   
3. Bij de onvolledige verbranding van ethaan C₂H₆ (g) ontstaat naast water nog een andere stof

Verbranding van waterstof

1. waterstof + zuurstof --> waterdamp
2.  H2 (g) +  O2 (g)  -->  H2O (g)
3.  2 H2 (g) + O2 (g) --> 2 H2O (g)

Bij het roesten van ijzer ontstaat ijzeroxide Fe2O3

1. ijzer + zuurstof --> ijzeroxide    
2.  Fe   +  O2   -->  Fe2O3
3.  2 Fe +  1 1/2 O2 --> Fe2O3     
4.   4 Fe + 3  O2 --> 2 Fe2O3

onvolledige verbranding van ethaan (= C2H6(g)) waarbij water en Koolstofmono-oxide ontstaan

1. ethaan + zuurstof --> water + koolstofmonoxide
2.      C2H6   +    O2   -->    H2O + CO 
3.      C2H6   +   2 1/2 O2    -->    3 H2O + 2 CO 
4.       2 C2H6 + 5  O2 --> 6  H2O + 4  CO 

Sleep het juiste begrip, bij de juiste afbeelding

Reactievergelijking

Reactieschema

Vul de juiste woorden in. 

In een reactievergelijking staan na de pijl de formules van de stoffen die.................................................................

Deze stoffen worden ................................ genoemd.

Er staan van elk soort ................... atomen voor de pijl als na de pijl. 

Bij het kloppend maken van een reactievergelijking mag je alleen getallen ................. de formules zetten. 

De stoffen voor de pijl worden ...................... genoemd. 

ontstaan bij een reactie

reactieproducten

beginstoffen

evenveel

achter

voor

verdwijnen

Maak de reactievergelijking kloppend  

1

2

1

2

14. Sleep de juiste getallen naar de juiste plaats in de reactievergelijking voor de volledige verbranding van butaan:

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

+

Geef een kloppende reactievergelijking van de volgende reactie:

...  PbCl₄

... Cl₂

... Pb

4

1

2

3

1

Maak de reactievergelijking van volledige verbranding.

+

+

  ^_______>

verbranding

CO2

O2

H2O

brandstof (hout of benzine

Maak de reactievergelijking van onvolledige verbranding kloppend.

+

+

  ^_______>

verbranding

koolstofmono-oxide

zuurstof

water

brandstof

Thermolyse =

Elektrolyse = 

Fotolyse = 

Sleep de goede definitie naar de goede naam 

Een ontledingsreactie met de actie verwarmen 

Een ontledingsreactie met de actie licht

Een ontledingsreactie met de actie elektrictiteit 

1. De molecuulformule van campinggas is C4H10.
Welke van de onderstaande reactie schema’s geeft de verbranding van campinggas juist weer?

1. campinggas + koolstofdioxide → koolstof + water
2. campinggas + zuurstof → koolstofdioxide + water
3. campinggas + zuurstof → stikstofdioxide + water
4. koolstof + waterstof + zuurstof → koolstofdioxide + water

2 Welke reactieproducten ontstaan bij de verbranding van formaldehyde, CH2O?

1. koolstof, waterstof, zuurstof
2. koolstofdioxide, water
3. koolstofdioxide, water, zuurstof
4. stikstofdioxide, koolstofdioxide, water

3 Hoe kun je zuurstof aantonen?

1. Door kalkwater dat helder wordt.
2. Door kalkwater dat troebel wordt.
3. Door een gloeiende houtspaander die feller gaat gloeien.
4. Door wit kopersulfaat dat blauw kleurt.

4 Wat is de juiste uitgang voor de stofnaam van CF4?

1. fluor
2. fluoride
3. fosfor
4. fosfide

5 Wat is de juiste naam van N2O?

1. distikstofmonoxide
2. distikstofdioxide
3. stikstofmonoxide
4. stikstofdioxide

6 Uit hoeveel atomen bestaat H2O?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

9 Welk gevolg heeft het versterkte broeikaseffect?

1. De gemiddelde wereldtemperatuur daalt.
2. Er komt meer fijnstof in de lucht.
3. Er ontstaan sterkere orkanen
4. Het gat in de ozonlaag wordt groter.

10 Broeikasgassen kunnen een negatief effect op het milieu hebben.
Wat is een broeikasgas?

1. Een gas dat in een broeikas ontstaat.
2. Een gas dat door de aarde uitgestraalde warmte vasthoudt.
3. Een gas dat door de aarde uitgestraalde warmte doorlaat.
4. Een gas dat verbrand kan worden

12. Noteer de naam van de onderstaande stoffen.
1. CS2 en 2 P2S5

Noteer de molecuulformules van de onderstaande stoffen.
1. distikstoftetraoxide en 2 difosfortrioxide

13 Leg uit hoe je water kunt aantonen. Noteer ook welke waarneming je bij deze proef doet

14 Noteer drie gevolgen van het versterkt broeikaseffect.

15 Geef de reactievergelijking voor de volledige verbranding van ethaan (C2H6).

2 H2O --> 2 H2 + O2
Wat voor soort reactie is dit?

1. Verbranding
2. Ontleding
3. Fotolyse
4. Thermolyse

De juiste notatie van zuurstof in een reactievergelijking

1. O
2. O2-
3. O2

Wat is de correcte reactievergelijking voor de verbranding van stikstof?

1. N+O​2​​→NO​2​​
2. N+O​2​​→CO​2​​
3. NO​2​​→N+O​2​​

Stikstof en waterstof reageren tot ammoniak (NH3). Geef de reactievergelijking

1. N2 + H2 --> NH3
2. N2 + 3 H2 --> 2 NH3
3. 2 N2 + 6 H2 --> 4 NH3
4. N2 + 2 H2 --> 3 NH3

Wat is de reactievergelijking waarin methaanbromide ontstaat uit
broom en methaan

1. H - Br + CH4 --> CH3-Br + H2
2. Br – Br + CH4 --> CH3- Br + H - Br
3. Br – Br + CH3-Br --> H - H + CH3 - Br
4. CH4 + H-Br --> CH3 - Br + H – Br