6.1: Woonplaats en werkplaats

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

6.1: Woonplaats en werkplaats

Deze les:

• bespreken kijkvragen
• uitleg paragraaf 6.1: woonplaats en werkplaats.
• aan de slag: lezen paragraaf 6.1 + uitwerken leerdoelen
• aan de slag met het afmaken van bouwopdracht 1

Aan het einde van deze les:

... kun je oorzaken noemen voor het ontstaan van de eerste steden.

... kun je uitleggen waar de eerste steden ontstonden.

... kun je uitleggen welke soort samenleving er is in de tijd van Steden en Staten.

... kun je uitleggen welke middelen van bestaan er zijn in de tijd van Steden en Staten.

... kun je uitleggen hoe internationale handel in de middeleeuwen eruitzag.

... kun je uitleggen wat een gilde deed

... kun je in je eigen woorden uitleggen wat de begrippen: verstedelijking, ambacht, gilden en hanze betekenen.

Kijkvragen bij de histoclip:

1. Noem oorzaken voor het ontstaan van steden.

2. Wat zijn ambachtslieden?

3. Leg uit waarom steden stadsrechten willen.

4. Wat konden burgers met de stadsrechten?

5. Hoe beschermden burgers hun stad?

6. Hoe ziet een middeleeuwse stad eruit?

7. Waardoor braken er in de middeleeuwse steden vaak ziekten uit?

8. Hoe werden mensen in de middeleeuwen gestraft? En waarom deden mensen dat op die manier?

9. Welke rol speelde de kerk in de middeleeuwen?

6.1: Woonplaats en werkplaats

In deze paragraaf leer je:

• hoe in Europa weer een landbouwstedelijke samenleving ontstond.
• hoe de economie zich ontwikkelde
• hoe ambachtslieden samenwerkten
• hoe handelssteden samenwerkten
  
  

kenmerkend aspect: de opkomst van handel en het ontstaan van steden.

De soort samenleving uit H5: Monniken en Ridders was?

1. landbouwsamenleving
2. landbouwstedelijke samenleving
3. samenleving van jager- verzamelaars
4. multiculturele samenleving

platteland en stad:

voor de tijd van steden en staten:

•  hofstelsel
• landbouwsamenleving: grootste deel van de bevolking was (horige) boer.

Wat is het middel van bestaan van mensen in een landbouwsamenleving?

Platteland en stad:

vanaf ongeveer het jaar 1000 veranderen er dingen:

• Boeren gaan moerasgebieden droogleggen door sloten te graven. Ook kapten ze bossen. Zo kwam er meer ruimte voor akkers.
• Boeren gingen een andere ploeg gebruiken.

gevolg: Grotere oogst, meer voedsel, mensen leven langer, bevolking groeit.

platteland en stad:

Boeren gaan hun landbouwoverschot verkopen, dit doen ze op markten. 

• knooppunten van land- en waterwegen.
• bij een kasteel of een klooster

Hierdoor groeit de handel.

platteland en stad:

De groeiende landbouwproductie had ook uitbreiding van de nijverheid tot gevolg. Door de groei van de bevolking kon een deel van de boeren ander werk gaan doen, bijv. een ambacht uitoefenen.

platteland en stad

handelaren en ambachtslieden gingen steeds vaker bij een markt wonen, zo groeiden marktplaatsen vaak uit tot steden.

Dit noemen we verstedelijking

Welke middelen van bestaan zijn er nu (in H6)?

Welke soort samenleving is er in H6: Steden en Staten?

1. landbouwsamenleving
2. landbouwstedelijke samenleving
3. samenleving van jager- verzamelaars
4. multiculturele samenleving

De geldeconomie:

vraag: wat iemand wil kopen.

aanbod: wat iemand wil verkopen.

Door de opkomst van de handel gingen mensen weer geld gebruiken. Elke stad, koning of hertog kon zijn eigen munten slaan. Hierdoor waren er geldwisselaars waar je munten kon ruilen. Ook ontstonden er in deze tijd banken.

Samenwerking in de nijverheid:

Een ambachtsman mag niet zomaar in een stad gaan wonen en daar produceren en verkopen wat hij wilde. Hij moest daarvoor lid zijn van een gilde.

Gilde: vereniging van mensen met hetzelfde beroep.

Wat doet een Gilde?

• Samenwerken om op te komen voor de belangen van de eigen groep.
• bepalen van werktijden.
• bepalen van prijzen.
• controleren van de kwaliteit van producten.
• Beroepsopleiding, je mag pas na een meesterproef zelf een bedrijf starten.

Wat doet een Gilde?

•  Zorgen voor bejaarde en zieke leden en voor de weduwen van gestorven meesters.
• Organiseren van feesten, kerkelijke bijeenkomsten en begrafenissen.

Internationale handel

de Hanze: verbond tussen handelssteden aan de Oostzee en Noordzee.

• geen tol vragen aan elkaar.
• samen strijden tegen vijanden, zoals piraten.
•  vorsten overhalen tot het beschermen van handelaren en om geen tol te heffen.

Internationale Handel:

Noord- Europa: bont, vis, graan, textiel (laken) en zout.

Zuid- Europa: wijn, zout, zuidvruchten zoals dadels, parfum en specerijen.

Aan de slag: 

1. Lees en maak de blauwe dia's.

2. Werk verder aan je bouwopdracht.

Opdracht 1:

Bekijk het filmpje op de volgende dia, maak een mindmap met de belangrijkste informatie over de Gilden. Lever een screenshot van de mindmap in op dia 24

Mindmap Gilde

Opdracht 2:

Bekijk de 2 filmpjes op de dia's hierna. Maak een mindmap over het Hanzeverbond en lever een screenshot van je mindmap in op dia 28

0

mindmap Hanze