Sector 04 - Mensen hebben nood aan contacten met elkaar (het sociale en culturele middenveld

• Maatschappij
• Secundair onderwijs

Sector 04 - Mensen hebben nood aan contacten met elkaar (het sociale en culturele middenveld)

Een op de twee Vlamingen is actief lid van minstens één vereniging. Vlaanderen telt meer dan 40 000 verenigingen. 

Er is werkelijk voor iedereen wel een vereniging. Kijk maar naar onderstaande voorbeelden.

Geef drie redenen waarom mensen zich bij een vereniging aansluiten.

Het belang van verenigingen

Vereniging is een onafhankelijke privéorganisatie met een specifiek doel en een welbepaalde doelgroep. Verenigingen werken met vrijwilligers en iedereen kan er zich bij aansluiten.

Het belang van verenigingen

Enkele belangrijke functies van een vereniging zijn: 

• ontmoetingskansen creëren; 
• gemeenschapsvorming en integratie bevorderen; 
• betrokkenheid bij de samenleving bevorderen; 
• invloed op het politieke beleid uitoefenen.

Het belang van verenigingen

Verenigingen hebben niet alleen een maatschappelijk nut. Ze zijn belangrijk in een democratische samenleving. Leden van een vereniging kunnen als groep burgers druk uitoefenen op het politieke beleid om bepaalde zaken te realiseren. Ze werken vaak samen om een gemeenschappelijk doel te bereiken. Bovendien worden ze vaker geconfronteerd met andere opvattingen en andere culturen. Mensen die zich engageren in een vereniging zijn over het algemeen meer tevreden en dit op vele vlakken.

Het belang van verenigingen

Mensen hebben nood aan contact met anderen, aan informatie en vorming, aan ontspanning daarom zoeken ze elkaar op in allerlei organisaties en verenigingen. Het maatschappelijk middenveld verenigt mensen, biedt hen ernancipatiekansen en draagt bij tot maatschappelijke betrokkenheid en sociale samenhang. In een gezonde democratie bloeit een kritisch middenveld. Door zich te verenigen en te organiseren oefent het middenveld invloed uit op het beleid. Middenveldorganisaties doen aan opinievorming, verzamelen de mening van hun leden en geven die door aan het politieke systeem.

Het belang van verenigingen

Juridisch kunnen verenigingen een vzw-structuur hebben (vzw= vereniging zonder winstoogmerk) of een feitelijke vereniging zijn. De finnanciële middelen van een vereniging komen onder andere van subsidies door de overheid, lidgelden en verschillende activiteiten

Het belang van verenigingen

Er zijn ook verenigingen die onafhankelijk van de overheid willen werken. Dikwijls pakken ze maatschappelijke problemen aan, zoals mensenrechten, vrede, veiligheid, ontwikkelingswerk, verzorging van zieken in rampgebieden.

Sommige van deze niet-gouvernementele organisaties (ngo's) zijn klein van omvang, andere zijn internationaal en zeer groot.

NGO

Een niet-gouvernementele organisatie (ngo) is een organisatie die volledig onafhankelijk van de overheid werkt.

Opdracht 1

Jullie krijgen 10 minuten om deze opdracht te maken.

Sociaal-economische verenigingen

Een vakbond is een vereniging van werknemers die de individuele en collectieve belangen van haar leden verdedigt tegenover de werkgever en de overheid.

Vakbonden onderhandelen onder andere met de werkgever en de overheid over de arbeidsvoorwaarden, de cao (collectieve arbeidsovereenkomst),de pensioen- en vakantieregeling ... Ze zijn ook verantwoordelijk voor de uitbetaling van werkloosheidsuitkeringen. Er zijn drie grote vakbonden: ACV, ABVV en ACLVB. Elke vakbond hoort bij een zuil. België kent drie grote zuilen: de liberale, de socialistische en de katholieke of christelijke zuil.

Sociaal-economische verenigingen

Zuilen zijn instellingen, groepen of organisaties die met elkaar samenwerken op basis van een gedeelde levensbeschouwing.

Werkgeversorganisaties

Alle grote bedrijven zijn aangesloten bij een werkgeversfederatie. Het Verbond van Belgische ondernemers (VBO) is de koepel van ruim 30 werkgeversfederaties en geldt als de spreekbuis voor het Belgische bedrijfsleven. In Vlaanderen werpt het Vlaams Economisch Verbond (VEV) zich op als de belangrijkste werkgeversorganisatie.

Een koepel(organisatie) of federatie is een vereniging waarin een aantal verenigingen met eenzelfde doel of thema verenigd zijn. De koepel bundelt de belangen van haar leden en vertegenwoordigt haar leden tegenover de overheid.

Middenstandsorganisaties

De meeste kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's) zijn aangesloten bij de Unie voor Zelfstandige Ondernemers (Unizo).In de landbouwsector is de Boerenbond de dominante organisatie, zowel bij zelfstandige land- en tuinbouwers als bij kleine landbouwbedrijven.

Gezondheids- en welzijnsverenigingen

Zorgaanbieders

Artsen, apothekers, kinesisten, diëtisten, logopedisten, tandartsen, verpleegkundigen, vroedvrouwen. zijn werkzaam in de gezondheidszorg. Ze vormen netwerken en koepels om elkaar onderling te versterken en om samen op te treden tegenover de overheid..

Gezondheids- en welzijnsverenigingen

Ziekenfondsen

De verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering in België omvat ook een verplicht lidmaatschap bij een erkend ziekenfonds.

Er zijn in België vijf erkende ziekenfondsen: de Christelijke Mutualiteiten, de Socialistische Mutualiteiten (Bond Moysen, de Voorzorg, FSMB), de Liberale Mutualiteiten, de Onafhankelijke Ziekenfondsen (OZ, Partena, Securex) en de Vlaamse Neutrale Ziekenfondsen. 

Gezondheids- en welzijnsverenigingen

Ziekenfondsen

Er is ook de Hulpkas voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (HZIV). Ziekenfondsen staan niet alleen in voor de uitvoering van de verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering, ze komen ook op voor de belangen van hun leden. Ze zijn uitgegroeid tot stevige organisaties waarmee rekening gehouden moet worden. In de gezondheidzorg wegen de ziekenfondsen zwaar op het beleid.

Zelfhulpgroepen en verenigingen van gebruikers

Patiënten, ouders van kinderen met een bepaalde aandoening ... allemaal verenigen ze zich om hun belangen te verdedigen tegenover zorgaanbieders en de overheid.

Zelfhulpgroepen en verenigingen van gebruikers

Maak opdracht 3: Ga op het internet op zoek naar een zelfhulpgroep of patiëntenvereniging voor volgende problematieken.

Timing 10 minuten.

Onderwijsverenigingen

De organisatie van het onderwijs in Vlaanderen zit behoorlijk ingewikkeld in elkaar. Zo bestaat er officieel en vrij onderwijs, zijn er drie onderwijsnetten en verschillende onderwijskoepels.

Zowel het officieel onderwijs als het vrij onderwijs hebben hun eigen koepels, waarin alle scholen van het net gegroepeerd zijn. 

De koepels zijn verenigingen van schoolbesturen.

Onderwijsverenigingen

De vier grootste onderwijskoepels zijn:

• GO!: Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap (het vroegere Gemeenschapsonderwijs); 
• VSKO: Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs;
  
• 0VSG: Onderwijssecretariaat voor Steden en Gemeenten van de Vlaamse Gemeenschap; 
• POV: Provinciaal Onderwijs Vlaanderen (het vroegere Cl/PO).
  

Daarnaast bestaan nog een aantal kleinere koepels, o.a. van de methodescholen.

Tot welk net en tot welke onderwijskoepel behoort jouw school?

Onderwijsverenigingen

Maak opdracht 5 : Lees het artikel en beantwoord daarna de vragen.

Timing 10 minuten.

Het culturele middenveld

 Het culturele middenveld kan - zoals het onderstaande schema aangeeft - opgedeeld worden volgens doelgroepen of volgens thema's. Dertien Vormingplus-centra, verspreid over Vlaanderen en Brussel, organiseren een waaier aan activiteiten die volwassenen persoonlijke, sociale en culturele vorming bieden.

Culturele verenigingen

Een etnisch-culturele vereniging brengt mensen met verschillende culturele achtergronden samen, stimuleert hen om zich te ontplooien en geeft hen een stem.

Maak opdracht 6 tem 9 in handboek

Timing 20 minuten.

Jeugdverenigingen

Jeugdwerk en jeugdbewegingen hebben een grote impact op onze samenleving. Heel wat kinderen en jongeren maken dankbaar gebruik van de vele initiatieven die door jeugdbewegingen en jongerenorganisaties genomen worden of nemen hier zelf verantwoordelijkheid op als monitor of leider.

Welke jeugdvereniging ken jij?

Jeugdvereniging 

Chiro vormt met 95 000 leden de grootste Vlaamse jeugdbeweging. Ze wordt daarin gevolgd door Scouts & Gidsen Vlaanderen met 71 OOO leden. Een stuk verder verwijderd van deze twee is KSJ- KSA- VKSJ, die de derde grootste jeugdbeweging in Vlaanderen is met 32 326 leden. KLJ volgt met 21 900 leden. FOS open Scouting sluit dit rijtje af als kleinste landelijke jeugdbeweging met 7 800 leden. (cijfers 2011-2012)

Jeugdvereniging 

Historisch gezien hebben de jeugdbewegingen een katholieke achtergrond. Hoewel die christelijke inslag vandaag minder op de voorgrond staat dan vroeger, blijven de christelijke waarden belangrijk. Niet-christelijke jeugdverenigingen zijn HUJO en FOS open Scouts. Dit zijn pluralistische verenigingen. 

PAJ  is een allochtoon jeugdwerking.

Opdrachten jeugdvereniging

Maak opdracht 11 en 12.

Timing 15 minuten

Opzoekopdracht

Onderzoek naar hoe groot de invloed is van de jeugdbeweging op de samenleving en op de leden. 

Opzoekopdracht

Maak gebruik van een enquête om de nodige data te verzamelen bij leeftijdsgenoten. Voorbeeld staat in de planner.

Vaktaal

 Verenging : is een onafhankelijke privéorganisatie met een specifiek doel en een welbepaalde doelgroep. Verenigingen werken met vrijwilligers en iedereen kan ze zich bij aansluiten

Niet-gouvernementele organisatie (NGO) : een organisatie die volledig onafhankelijk is van de overheid

Vakbond: een vereniging van werknemers die de individuele en collectieve belangen van haar leden verdedigt tegenover de werkgever en de overheid

Vaktaal

Zuilen: instellingen, groepen of organisaties die met elkaar samenwerken op basis van een gedeelde levensbeschouwing

koepel(organisatie) of federatie : een vereniging waarbij een aantal verengingen met eenzelfde doel of thema verenigd zijn. De koepel bundelt de belangen van haar leden en vertegenwoordigt haar leden tegenover de overheid.

Etnisch-culturele vereniging: brengt mensen  met verschillende culturele achtergronden samen, stimuleert hen om zich te ontplooien en geeft hen een stem.