5.1 Een boom is een plant

• Burgerschap
• Praktijkonderwijs
• Leerjaar 3

Introductie

Voorbeeld les burgerschap leerjaar 3.

Instructies

Zie les notities. 

Deel 5 'natuur'

> datum <

Blokboek natuur

Start van de les

                                             Ben ik klaar voor de les?

                                             Wat weet ik al?

                                             Wat ga ik leren?

                                             Begrijp ik de lesstof?

                                             Kan ik zelfstandig aan het werk?

                                             Wat heb ik geleerd?

1

2

3

4

5

6

Lesopbouw

                                                    Vooraf: Startklaar, Voorkennis activeren

                                                    Instructie: Leerdoelgericht werken, Inclusieve didactiek, Concrete en                                                          herkenbare voorbeelden

                                                    Toepassing: Actieve verwerking, Formatief handelen

                                                    Evaluatie: Afsluiting

1

2

3

4

Startklaar?

• Op je plek zitten

• Telefoon in telefoontas (of kluis)

• Jas en tas in de kluis.

• Schoolspullen op tafel: Boek, laptop, etui

1. Start van de les

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp.

Terugblik - start nieuwe thema

• Les 1: Een boom is een plant
• Les 2: Natuurlijk voedsel
• Les 3: Het gebit

Herhaling thema

2. Voorkennis activeren

De docent activeert relevante voorkennis aan de hand van een terugblik-opdracht, waarbij eventueel een beroep op de thuistalen wordt gedaan. Op deze manier biedt de docent een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof en richting te geven aan het verdere verloop van de les. Tegelijkertijd worden hiermee misconcepties van leerlingen zichtbaar gemaakt, waar de docent vervolgens gericht op in kan spelen.

Checklist:

Het activeren van relevante voorkennis als een kapstok om nieuwe stof te verbinden aan de eerder geleerde stof .

Leerdoelen

• Ik begrijp de betekenis van de themawoorden over bomen.

3. Leerdoelgericht werken

De docent geeft het onderwerp, RTTI geformuleerde leerdoelen en de lesopbouw aan. De docent weet de leerdoelen goed te laten aansluiten bij de voorkennis en het (taal)niveau van de leerlingen. Gedurende de les wordt continu een terugkoppeling naar de leerdoelen gemaakt om de mate van beheersing te controleren.

Checklist:

• Het leerdoel is in leerlingentaal geformuleerd.

• Het leerdoel is volgens de RTTI-methodiek geformuleerd.

• Het leerdoel geeft een omschrijving van de context (inhoud).

• Er wordt een werkwoord gebruikt in het leerdoel (gedrag).

• De condities worden weergeven in het leerdoel (voorwaarden).

• Er zijn succescriteria gekoppeld aan het leerdoel (norm).

Tekst

Wat voor soort bomen zijn er?

Instructie

Overal zie je bomen. Ze staan langs de weg, in de tuin of in het park. Een heleboel bomen vind je in een bos. Een boom is een grote plant. Bomen kunnen heel hoog worden. Ze hebben een houten stam met takken. De top van de boom, wordt kroon of kruin genoemd.

4. Inclusieve didactiek

De docent past een inclusieve didactiek toe door de interactie, eventueel in de thuistalen, in de klas te stimuleren om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent creëert een contextrijke leeromgeving door actief de culturele achtergronden van leerlingen bij de lesinhoud te betrekken. Hierin is de docent zich bewust van de verschillen in de klas. Door flexibel of heterogeen te differentiëren blijft iedereen bij de les betrokken. Gedurende de les reageert de docent positief en proactief op gedrag en maakt het daarmee makkelijker voor leerlingen om gewenst gedrag te laten zien.

Checklist:

• Interactieve uitleg (responsief): wisbordjes, LessonUp check-vragen, Cornell-methode

• Meertaligheid functioneel inzetten

• Iedereen bij de les betrekken

Instructie

Planten en dus ook bomen hebben net als dieren voedsel nodig. Ze halen water met voedingsstoffen uit de grond. Daarvoor gebruiken ze hun wortels. Uit de bloemknoppen kunnen vruchten groeien. Het voedsel gaat door de stam en de takken. Het komt dan bij de bladeren en de bloemknoppen.

Instructie

De vruchten van bomen zijn belangrijk.

Voor mensen zijn vruchten ook belangrijk. In de vruchten groeien de zaden van de boom. Dieren eten ook vruchten, zoals noten. In een boomgaard staan ze bij elkaar. We noemen dit soort bomen: fruitbomen. Ze eten vruchten zoals kersen, pruimen, appels en peren. Ze worden geplukt of vallen op de grond. Als het herfst is, zijn alle vruchten en noten rijp.

5. Concrete en herkenbare voorbeelden

De docent maakt gebruik van praktische en concrete voorbeelden die voor leerlingen herkenbaar zijn in hun eigen leefwereld om tot beter begrip te komen. De docent doet hierbij een beroep op dual coding. Door het visuele en het verbale te combineren vergroot de docent de kans dat lesstof beter bij de leerlingen blijft beklijven.

Checklist:

• Dual Coding (woord en beeld combineren)

• Herkenbare voorbeelden gerelateerd aan de leefwereld van de leerlingen

Instructie

In de winter is het te koud voor loofbomen.

De bladeren krijgen niet genoeg water en voedsel meer uit de grond. Daarom laat de boom de bladeren doodgaan en afvallen. Loofbomen houden een soort winterslaap. In de lente halen ze weer water en voedsel uit de grond. Dan kunnen er weer blaadjes en bloemen aan de bomen groeien.

Instructie

Er zijn bomen die in de winter wel groen blijven.

Het zijn naaldbomen. De bladeren van deze boom noem je naalden. Naalden zijn heel dun en kunnen goed tegen de kou. De naalden vallen wel, maar niet allemaal tegelijk.

Instructie

Bomen zijn niet alleen belangrijk voor het fruit. We gebruiken ook het hout van boomstammen. Hout is heel sterk en je kunt er van alles van maken. We maken er bijvoorbeeld planken van of papier.

Controle vragen

Opdracht 1

Vraag 1: Wat is de kroon of kruin van een boom?

Vraag 2: Wat gebeurt er met loofbomen in de winter?

Vraag 3: Waarom blijven naaldbomen in de winter groen?

Vraag 4: Waarom zijn wortels belangrijk voor een boom?

Vraag 5: Waarom worden fruitbomen vaak in een boomgaard geplant?

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.

Checklist:

• Expliciete instructie voor toepassingsopdracht: wat, hoe, hoe lang, klaar?

• Afwisseling in oefentypes

• Eerst voordoen, daarna begeleidt inoefenen, vervolgens zelfstanding en weer samen (ik, wij, jij, wij)

• Het leren zichtbaar maken

• Differentiëren waar nodig: heterogeen en flexibel

Instructie

Opdracht 2

A. Bekijk vraag 1 t/m 7.

B. Schrijf zelfstandig de antwoorden op.

C. Klaar? Lezen in je leesboek.

D. Samen antwoorden bespreken.

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de verschillende lesfasen gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt leerlingen willekeurig met open vragen. Hierbij stimuleert de docent het kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen werk met elkaar te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden in te zetten.

Begrippen

• kroon of kruin;
• loofboom;
• naaldboom.

Afsluiting

• Ik begrijp de betekenis van de themawoorden over bomen.

8. Afsluiting

De docent controleert in de slotfase van de les of de leerdoelen door alle leerlingen behaald zijn en plaatst de les in de context van de betreffende periode. De docent evalueert samen met de leerlingen het leren en het gedrag en blikt vooruit aan de hand van de JdW-planner.

Checklist:

• Zijn de leerdoelen behaald?

• Les in context plaatsen van de periode

• Het leren en het gedrag samen evalueren

• Vooruitblikken adhv JdW-planner

Wat heb je vandaag voor nieuws geleerd?

Terugblik