Klieren les 1

• Biologie
• Secundair onderwijs

Klieren

KLIEREN

Experiment

Nodig:

ui, mes en snijplank

Vragen:

1) Welke reacties van het lichaam kan je waarnemen bij je klasgenoot?

2) Welke delen van het lichaam treden tijdens deze opdracht in werking?

1) Welke reacties van het lichaam kan je waarnemen bij je klasgenoot?

• Je grijpt het mes en begint te snijden
• Ogen beginnen te tranen

2) Welke delen van het lichaam treden tijdens deze opdracht in werking?

• Ogen: traanklier
• Armen: armspieren

Van prikkel tot reactie 

Wat zijn de spieren?

1. Prikkel
2. Conductor
3. Effector
4. Reactie

Wat zijn de klieren?

1. Prikkel
2. Effector
3. Conductor
4. Reactie

Van prikkel tot reactie 

- Spieren

- Klieren

EFFECTOR

Van prikkel tot reactie 

Sommige prikkels lokken zowel een reactie op bij klieren als spieren. 

Voorbeelden?

Van prikkel tot reactie 

Sommige prikkels lokken zowel een reactie op bij klieren als spieren. 

Voorbeelden? Angst voor spinnen, evenwicht houden

Welke klieren kennen jullie?

Indeling van klieren

Indeling van klieren

ENDOCRIENE KLIER

EXOCRIENE KLIER

Traanklier

Speekselklier

Melkklier

Lever

Darmwandklier

Bijnier

Hypofyse

Schildklier

Indeling van klieren

EXOcriene klier

Indeling van klieren

EXOcriene klier

• 'Exo' = buiten
• Produceren kliersap dat wordt afgegeven aan het uitwendig of extern milieu.
• Extern = buiten het lichaam + lichaamsholten rechtstreeks in contact met lichaamsoppervlak

Indeling van klieren

EXOcriene klier

• 'Exo' = buiten
• Produceren kliersap dat wordt afgegeven aan het uitwendig of extern milieu.
• Extern = buiten het lichaam + lichaamsholten rechtstreeks in contact met lichaamsoppervlak

• Voorbeelden: 

Indeling van klieren

EXOcriene klier

• 'Exo' = buiten
• Produceren kliersap dat wordt afgegeven aan het uitwendig of extern milieu.
• Extern = buiten het lichaam + lichaamsholten rechtstreeks in contact met lichaamsoppervlak

• Voorbeelden: traanklier, speekselklier, melkklier, talgklier, zweetklier, darmwandklieren, lever, ..

Indeling van klieren

ENDOcriene klier

Indeling van klieren

ENDOcriene klier

• 'Endo' = binnen
• Klieren die kliersap in het bloed afgegeven en dus aan het inwendig milieu. 
• Product van endocriene klieren: hormonen
• Synoniem = hormoonklieren

Indeling van klieren

ENDOcriene klier

• 'Endo' = binnen
• Klieren die kliersap in het bloed afgegeven en dus aan het inwendig milieu. 
• Product van endocriene klieren: hormonen
• Synoniem = hormoonklieren

• Voorbeelden: 

Indeling van klieren

ENDOcriene klier

• 'Endo' = binnen
• Klieren die kliersap in het bloed afgegeven en dus aan het inwendig milieu. 
• Product van endocriene klieren: hormonen
• Synoniem = hormoonklieren

• Voorbeelden: Schildklier, bijnier, epifyse, hypofyse en hypothalamus

Indeling van klieren

Uitzonderingen

• Sommige zijn zowel endocrien als exocrien 
• = gemengde klieren
• =endo-exocriene klieren

• Voorbeelden: 

Indeling van klieren

Uitzonderingen

• Sommige zijn zowel endocrien als exocrien 
• = gemengde klieren
• =endo-exocriene klieren

• Voorbeelden: alvleesklier, eierstokken en teelballen

Een exocriene klier geeft zijn kliersap af aan het extern milieu?

1. Juist
2. Fout

Een endocriene klier geeft zijn kliersap af aan het extern milieu?

1. Juist
2. Fout

Wat is een traanklier?

1. Endocriene klier
2. Exocriene klier
3. Endo-exocriene klier

Wat zijn de bijnieren?

1. Endocriene klier
2. Exocriene klier
3. Endo-exocriene klier

Wat is de alvleesklier?

1. Endocriene klier
2. Exocriene klier
3. Endo-exocriene klier

Indeling van klieren

Indeling van klieren

Secretieklieren

• Afscheiden van nuttige stoffen
• Proces = secretie

Indeling van klieren

Secretieklieren

• Afscheiden van nuttige stoffen
• Proces = secretie

• Voorbeelden: traanklier, speekselklier, prostaatklier

Indeling van klieren

Excretieklier

• Kliersap niet 'nuttig', afvalstoffen
• Proces = excretie of uitscheiding

Indeling van klieren

Excretieklier

• Kliersap niet 'nuttig', afvalstoffen
• Proces = excretie of uitscheiding

• Voorbeelden: Zweetklieren

Indeling van klieren

Bouw en werking exocriene klier

Algemeen: 

1) Aan- of afwezigheid van een afvoerbuisje

2) Haarvaten

3) Spiercellen

Bouw en werking exocriene klier

1) Afvoerbuisje: voor de afvoer van het kliersap

2) Haarvaten: errond voor de aanvoer van stoffen om het kliersap aan te maken 

3) Spiercellen: errond + ertussen: gaan samentrekken voor de  afvoer van het kliersap

Vb: traanklier, speekselklier

Bouw en werking exocriene klier

1) Afvoerbuisje: afwezig. Afvoer rechtstreeks aan de lichaamsholte

2) Haarvaten: errond voor de aanvoer van stoffen om het kliersap aan te maken 

3) Spiercellen: errond + ertussen: gaan samentrekken voor de afvoer van het kliersap

Vb: darmwandklieren

Geef een ander woord voor excretie

Wat is een zweetklier?

1. Exocrien en secreet
2. Exocrien en excreet
3. Endocrien en secreet
4. Endocrien en excreet

Elke exocriene klier heeft een afvoerbuisje.

1. Juist
2. Fout

Wat is een speekselklier?

1. Exocrien en secreet
2. Exocrien en excreet
3. Endocrien en secreet
4. Endocrien en excreet

Wat is een synoniem voor endocriene klier?

1. Bijnier
2. Secretieklier
3. Hormoonklier
4. Excretieklier

Experiment

Vragen:

1) Welke klier begon te werken in dit experiment?

2) welke soort klier is dit?

Experiment

Vragen:

1) Welke klier begon te werken in dit experiment?

 TRAANKLIER

2) welke soort klier is dit?

EXOCRIEN EN SECREET

Exocriene klier	Secreet/ excreet	Prikkel	Kliersap	Functie
Traanklier
Zweetklier
Speekselklier
Melkklier

Oefening

Exocriene klier	Secreet/ excreet	Prikkel	Kliersap	Functie
Traanklier	Secreet	Vuil in ogen	Traanvocht	Ogen proper maken
Zweetklier
Speekselklier
Melkklier

Oefening

Exocriene klier	Secreet/ excreet	Prikkel	Kliersap	Functie
Traanklier	Secreet	Vuil in ogen	Traanvocht	Ogen proper maken
Zweetklier	Excreet	Temperatuur	Zweet	Afkoelen
Speekselklier
Melkklier

Oefening

Exocriene klier	Secreet/ excreet	Prikkel	Kliersap	Functie
Traanklier	Secreet	Vuil in ogen	Traanvocht	Ogen proper maken
Zweetklier	Excreet	Temperatuur	Zweet	Afkoelen
Speekselklier	Secreet	Ruiken of zien voedsel	Speeksel	Kauwen, verteren
Melkklier

Oefening

Exocriene klier	Secreet/ excreet	Prikkel	Kliersap	Functie
Traanklier	Secreet	Vuil in ogen	Traanvocht	Ogen proper maken
Zweetklier	Excreet	Temperatuur	Zweet	Afkoelen
Speekselklier	Secreet	Ruiken of zien voedsel	Speeksel	Kauwen, verteren
Melkklier	Secreet	Huilende baby	Melk	Voeden baby

Oefening

Heeft er iemand nog vragen?