Les 8 & 9: Gelijke Kansen & Sociale Ongelijkheid

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 3

Maatschappijleer
Les 8 & 9: Gelijke Kansen & Sociale Ongelijkheid

Startklaar

• Op je plek zitten
  
• Telefoon in het Zakkie
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
  
• Schoolspullen op tafel: Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Leerdoelen

• Je legt uit hoe een maatschappelijke positie ontstaat. (T)

• Je legt uit wat vooroordelen zijn en hoe ze kunnen leiden tot discriminatie. (T)

• Je noemt welke minderheidsgroepen er in Nederland zijn. (R)

Wat is sociale ongelijkheid?

Sommige mensen hebben meer kansen in het leven dan anderen. Dat noemen we sociale ongelijkheid. Iedereen heeft een maatschappelijke positie. Die hangt af van je beroep, opleiding en inkomen.

Doeners: werken met hun handen (zorg, bouw, techniek)

Denkers: werken met hun hoofd (advocaat, onderzoeker)

Je maatschappelijke positie kan ook te maken hebben met:

• Zorg voor familie
• Vrijwilligerswerk
• Ouder zijn of trainer van een team

Kansrijk of kansarm?

Kansrijk = veel mogelijkheden om je te ontwikkelen

• Je spreekt goed Nederlands
• Je kunt studeren
• Je durft op mensen af te stappen

Kansarm = minder mogelijkheden

• Weinig geld voor studie of reizen
• Moeite met taal
• Minder steun of kansen thuis

💬 Wat denk jij: ben jij kansrijk of kansarm? En wat kan jou helpen meer kansen te krijgen?

Wat maakt iemand kansrijk of kansarm?

• Aangeboren eigenschappen

– Slim, creatief, doorzetter = kansrijk

– Beperking = kansarmer

• Aangeleerde eigenschappen

– Goed in sport, muziek, bijbaan = kansrijk

– Nooit geleerd hoe je leert = kansarmer

• Omgeving

– Steun van familie, bijles, rustige wijk = kansrijk

– Geen hulp thuis, onveilige buurt = kansarmer

• Discriminatie

– Word je anders behandeld vanwege je afkomst, geslacht of leeftijd? → Dat maakt jou kansarmer

Dit alles samen noemen we sociale ongelijkheid.

Wat zijn vooroordelen?

Vooroordeel = een mening over iemand zonder dat je hem of haar echt kent

Bijvoorbeeld:

– “Vrouwen kunnen geen leidinggeven”

– “Mensen met een beperking kunnen niet werken”

– “Iemand met een buitenlandse naam is minder slim”

• Vooroordelen kunnen leiden tot discriminatie
• Dan krijgt iemand minder kansen dan een ander

Denk na: heb jij wel eens een vooroordeel gehad? Of ben je er ooit mee geconfronteerd?

Tekst gesproken

Wat is discriminatie?

Discriminatie = iemand ongelijk behandelen in een gelijke situatie

• Artikel 1 van de Grondwet

Iedereen in Nederland moet gelijk behandeld worden, ongeacht:

– Geslacht

– Afkomst

– Geloof

– Geaardheid

– Leeftijd

– Beperking

• Discriminatie is verboden in Nederland!

Minderheden en discriminatie

Minderheden = groepen die in aantal kleiner zijn dan de rest van de samenleving.

Deze groepen hebben vaker te maken met sociale ongelijkheid en discriminatie

Voorbeelden van minderheden in Nederland:

– Etnische groepen: Surinamers, Marokkanen, Turken, Antillianen

– Mensen met een lichamelijke beperking

– LHBTI+’ers (bijv. homo, lesbisch, transgender)

Een maatschappelijke positie ontstaat door:

1. Opleiding, beroep en inkomen.
2. Opleiding, uiterlijk en beroep.
3. Inkomen, opleiding en je sport.
4. Je socialisatie, functie en levensstijl.

Wat is een voorbeeld van kansrijk zijn?

1. Je hebt een fijne thuissituatie, je ouders stimuleren je om verder te komen.
2. Regelmatig op vakantie te gaan.
3. Vanwege je uiterlijk word je niet aangenomen voor je droombaan.
4. Na het behalen van de middelbare school ga je werken.

"Mensen met een lichamelijke handicap kunnen niet werken." Dit is:

1. Discriminatie.
2. Een vooroordeel.
3. Sociale ongelijkheid.
4. Een feit.

Leerdoelen

• Je legt uit hoe iemand kan veranderen van maatschappelijke positie. (T)

• Je legt uit wat de overheid doet om sociale ongelijkheid te bestrijden. (T)

• Je legt uit hoe we door gelijkwaardigheid goed kunnen samenleven. (T)

Sociale mobiliteit:  je positie veranderen

Stel je voor: je bent krantenverkoper, wordt journalist en uiteindelijk miljonair...

•  Sociale ongelijkheid

Niet iedereen heeft gelijke kansen op een goede maatschappelijke positie.

• Sociale mobiliteit

Verandering van maatschappelijke positie, bijvoorbeeld door:

-Promotie

-Studie

-Beroepswissel

Om omhoog te klimmen heb je kansen nodig: op school, werk en ondersteuning.

Hoe vergroot je sociale mobiliteit?

Drie manieren om je maatschappelijke positie te verbeteren:

Voor jezelf opkomen

➤ Hard werken, goed presteren op school of je (bij)baan.

Elkaar helpen

➤ Familie of vrijwilligers die je helpen met school, taal, werk.

Overheidsbeleid

➤ Uitkeringen, belastingvoordelen, ondersteuning voor kansarme groepen.

Wat doen de organisaties Weekend Academie, Petje Af en de IMC Weekendschool?

Wat doet de overheid tegen ongelijkheid en discriminatie?

Probleem: kansarme mensen komen moeilijk uit armoede, o.a. door werkloosheid, discriminatie of gebrek aan kansen.

Gevolg: buitensluiting, psychische problemen of criminaliteit.

Oplossingen vanuit de overheid:

• Onderwijs & hulp

➤ Gratis of goedkoop onderwijs

➤ Schuldhulpverlening & maatschappelijk werk

• Belastingvoordelen

➤ Goedkopere huur & zorg voor mensen met laag inkomen

• Tegen discriminatie

➤ Discriminatieverbod in de wet

➤ Aangifte mogelijk

➤ Campagnes voor bewustwording

Begrippen uit deze les

• Maatschappelijke positie
• Discriminatie
• Minderheidsgroepen
• Sociale ongelijkheid
• Gelijkwaardigheid

npo.nl