14/9 1aha Cursus Taal §2 spreekwoorden en uitdrukkingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

CURSUS 4: Taal   

paragraaf 1

Cursus 4: TAAL

 Open je boek alvast op blz. 90-91

§1 Moedertaal

§2 Letterlijk en figuurlijk taalgebruik

• Je weet wat een moedertaal is en hoe je die aanleert.
• Je weet het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik.
• Je kunt uitleggen (in eigen woorden) wat spreekwoorden en uitdrukkingen zijn.

Lesdoelen

In deze les gaan we:

• drie opdrachten van Cursus 4, paragraaf 1 maken;
• in gesprek over de begrippen moedertaal, ritme, intonatie en klemtoon;
• kijken naar hoe wij als persoon taal ontwikkelen.

Wat?	Opdracht 1 (blz. 90).
Hoe?	Zelfstandig, in stilte.
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	3 minuutjes.
Klaar?	Lees de vragen van opdracht 2 alvast.

Opdracht 1

• De taal waarin je hebt leren spreken vanaf je geboorte.
• Deze taal heb je zeer waarschijnlijk op een natuurlijke manier geleerd.
• Kun je zowel Nederlands als Fries als moedertaal hebben? Waarom wel of niet?

Moedertaal

• De allereerst taalontwikkeling begint al voor de geboorte. 
• Je raakt vertrouwd met bepaalde klanken van je moedertaal. Denk aan het ritme, de intonatie en de klemtoon.

Ritme, intonatie en klemtonen

In Zuid-Afrika gebruikt men veel letterlijke woorden. Wat denk jij dat een 'botsmuts' is?

1. Een hoed
2. Een botsing
3. Een helm
4. Een muts voor in het bos

En wat betekent 'moltrein' in het
Zuid-Afrikaans?

1. Meerdere mollen bij elkaar
2. Een metro
3. Een trein
4. Een trein zonder ramen

= taal waarmee je precies bedoelt wat er staat.

- Marlou praat graag met haar klasgenoten. 

- Ensar en Kevin zijn net jarig geweest. 

Letterlijk taalgebruik 

= taal waarmee je iets anders bedoelt dan wat er staat. Spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegdes zijn figuurlijk taalgebruik. Er wordt vaak een beeld (figuur) gebruikt.

Figuurlijk taalgebruik 

Letterlijk of figuurlijk?

Letterlijk of figuurlijk?

• Zijn onveranderlijke zinnen.
• Staan altijd in de tegenwoordige tijd.
• Zijn altijd figuurlijk bedoeld.

Wie weet nog een spreekwoord?

Spreekwoorden

• Zijn vaste combinaties van woorden.
• Zijn ook altijd figuurlijk bedoeld.

Wie weet nog een uitdrukking?

Uitdrukkingen

Spreekwoorden en uitdrukkingen

1. Zoek op je iPad een spreekwoord of een uitdrukking en schrijf deze op in je schrift.

2. Noteer wat deze uitdrukking betekent.

3. Onderzoek waar jouw spreekwoord of uitdrukking vandaan komt.

Wat?	Cursus 4 Taal, paragraaf 2: Spreekwoorden en uitdrukkingen (blz. 92-93) Havo: opdracht 1 t/m 4. Vwo: opdracht 1 t/m 5.
Hoe?	Zelfstandig (je mag muziek luisteren).
Hulp	Steek je vinger op als je een vraag hebt.
Tijd	Tien minuten.
Klaar?	Maak een samenvatting van de begrippen van paragraaf 1 en 2. Probeer bij ieder begrip een voorbeeld te noemen.

Tijd voor huiswerk

www.mrchadd.nl

• Je weet wat een moedertaal is en hoe je die aanleert.
• Je weet het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik.
• Je kunt uitleggen (in eigen woorden) wat spreekwoorden en uitdrukkingen zijn.

Lesdoelen

Je leert pas een taal als je 'echt' geboren bent.

1. Waar
2. Niet waar

Is het mogelijk om twee moedertalen te hebben? Probeer je antwoord kort uit te leggen.

Wat is figuurlijk taalgebruik?
Beschrijf het in je eigen woorden.

Wie heeft nog een vraag over wat we vandaag hebben behandeld?