4. Het einde van de Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

De Koude Oorlog

Tijd van Wereldoorlogen (1900 - 1950)

Tijd van Televisie & Computer (1950 - nu)

Hoofdvragen

1. Welke problemen had de Sovjet-Unie 
    aan het begin van de jaren '80? 

2. Met welke veranderingen wilde Gorbatsjov         de Sovjet-Unie hervormen?

3. Welke gevolgen had de Duitse eenwording         voor Oost-Duitsland? 

4. Welke gevolgen had het einde van de
     Koude Oorlog voor Europa?

Detente

[de·ten·te (de; v) politieke ontspanning]

Ontspanning in de jaren '70 tussen de VS en de communistische wereld

Waarom ontspanning?

• Betere communicatie sinds de Cuba-Crisis (Hotline)

• De wereld was inmiddels wel gewend aan de Koude Oorlog
  

• De dominotheorie bleek (deels) niet waar te zijn
  

• Amerika was militair en financieel onderuit gegaan in Vietnam
  

• Economisch en politiek begon de Sovjet-Unie vast te lopen (stagnatie)

Voorbeelden

• Ping Pong-diplomatie tussen China en de Verenigde Staten (1971)
  

• Bezoek Nixon aan China en de Sovjet-Unie (1972)
  

• Bezoek Breznjev aan de Verenigde Staten (1973)
  

• Vrede met Noord-Vietnam (1973)
  

• Serie verdragen over beperking (atoom)wapens.

Ontmoeting in de ruimte

juli 1975

De ruimterace was inmiddels, met het brengen van de eerste mens op de maan, gewonnen door de Verenigde Staten

Inval Afghanistan door de Sovjet-Unie 

december 1979

Einde van de detente

Van ontspanning naar grote spanning

Eerste helft van de jaren '80

Wat was er
aan de hand?

• Wederzijdse boycot van de Olympische Spelen (Moskou 1980, Los Angeles 1984)

• Nieuwe president in de VS (Ronald Reagan)
   is agressief richting de Sovjet-Unie en spreekt
   over 'The Evil Empire' en de Sovjet-Unie moet
   naar de 'schroothoop der geschiedenis'
  

• Sovjet-Unie schiet een passagiersvliegtuig van
   Zuid-Korea uit de lucht (269 doden)

Wat was er
aan de hand?

• Star Wars, (Strategic Defense Initiative),
   een ruimteschild tegen raketten uit de Sovjet-
   Unie
  

• Spierballen laten zien: plaatsing van nóg meer kruisraketten in Europa en opzichtige militaire oefeningen (Able Archer, 1983)

• Vergeet dit ook niet: de VS wilden de SU militair en economisch kapot maken door hen te dwingen nieuwe wapens te plaatsen.
  

Star Wars

Technisch haalbaar, financieel volstrekt onhaalbaar

De Koude Oorlog ontdooit 

Tweede helft van de jaren '80

Waarom?

• Reagan werd herkozen als president van de VS in 1984.
  
  
• Kon wat vriendelijker zijn tegen de Sovjet-Unie.

De Koude Oorlog

Tijd van Wereldoorlogen (1900 - 1950)

Tijd van Televisie & Computer (1950 - nu)

Hoofdvragen

1. Welke problemen had de Sovjet-Unie 
    aan het begin van de jaren '80? 

2. Met welke veranderingen wilde Gorbatsjov         de Sovjet-Unie hervormen?

3. Welke gevolgen had de Duitse eenwording         voor Oost-Duitsland? 

4. Welke gevolgen had het einde van de
     Koude Oorlog voor Europa?

De Koude Oorlog ontdooit 

Tweede helft van de jaren '80

Crisis in de Sovjet-Unie

 1. Wapenwedloop kostte veel geld.

 2. Planeconomie werkte niet:

     - Ambtenaren hadden geen overzicht: te veel of te weinig productie.
     - Veel papierwerk.

     - Slechte productkwaliteit doordat staatsbedrijven erg waren verouderd.

3. Politieke stilstand:
    - Sovjet-Unie geleid door een stel oude mannen die in grote luxe leefden.
    - Burgers van de Sovjet-Unie waren straatarm.

Mikhail Gorbatsjov
(1985-1991)

Perestrojka 
Nieuw beleid om de economie van de Sovjet-Unie weer gezond te maken.

• Vrijemarkteconomie gedeeltelijk
   toegestaan: kleine privé-bedrijven
   om de productie te verhogen.
  
  
• Toenadering zoeken tot het Westen
   om de economie te herstellen. 

Mikhail Gorbatsjov
(1985-1991)

Glasnost 
Nieuw beleid van openheid.

• Burgers mogen openlijk kritiek
   uiten op hooggeplaatste personen
   van het communistische bestuur.
  
  
• Populair in het buitenland.
  
  
• Veel kritiek in de Sovjet-Unie.

Mikhail Gorbatsjov
(1985-1991)

Het Oostblok valt uiteen

• Einde aan wapenwedloop met VS.
  
  
• Sovjet-Unie grijpt niet meer in bij
   volksopstanden in het Oostblok.
  
  
• Regeringen in het Oostblok mogen
   zelf hervormingen doorvoeren.
  
  
• Gevolg: Revolutiejaar 1989
   Hongarije, Polen, Roemenië etc.

Het einde van de Koude Oorlog

1989:    Oost-Duitsland komt in opstand tegen het communistische beleid.
               Zij eisen meer vrijheid en het openzetten van de grens (IJzeren Gordijn + Berlijnse Muur)

               Gorbatsjov weigert het Sovjetleger te sturen om de Oost-Duitse leiders te helpen.

               9 november 1989: Val van de Berlijnse Muur

1990:    Duitsland wordt weer 1 land. Berlijn wordt de hoofdstad.
               Tienduizenden Oost-Duitsers vertrekken naar het Westen.

• Droom van Oost-Duitsers komt uit:  
   Onderdeel van een rijk land.
   
  
• Problemen met modernisering: 
   Kost veel geld -> Hoge belasting ->
   Producten zijn duur -> Armoede
  

• Protesten tegen het communisme:
   - Slechte economie
   - Veel armoede
   - Landen willen onafhankelijk zijn
  
  
• Sovjet-Unie valt in 1991 definitief
   uiteen in 15 onafhankelijke staten
  
  
• Vanaf 2004:
   - Oost-Europese landen lid van EU
   - Kapitalisme & Democratie

         Een nieuw Duitsland         Einde van de USSR 

Verschil Koude Oorlog vs. heden

Huiswerk

4. Het einde van de Koude Oorlog

Blz. 35 Opdracht 1 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 10 + 11 + 12