17.1 DNA in je cellen

Welkom!
Deze les:
Kennismaken en bijkletsen

Introductie H17 DNA
Herhalen DNA en DNA vertalen V4
Zelf werken
1 / 31
volgende
Slide 1: Tekstslide
Biologie / VerzorgingMiddelbare schoolvwoLeerjaar 6

In deze les zitten 31 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 2 videos.

time-iconLesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les

Welkom!
Deze les:
Kennismaken en bijkletsen

Introductie H17 DNA
Herhalen DNA en DNA vertalen V4
Zelf werken

Slide 1 - Tekstslide

Hoe zou je jezelf omschrijven in 1 woord? Hoe zou je moeder/vader jou omschrijven in 1 woord? Hoe zou je vorige biologiedocent jou omschrijven in 1 woord?

Slide 2 - Open vraag

Periode 1
H17 DNA
H18 eiwitten

Herhaling V4 boek:
H2 cellen
H3 onderzoek doen

Slide 3 - Tekstslide

17.1
Werk deze LessonUp door.
Bekijk de uitlegfilmpjes als je het lastig vindt.
Je mag antwoorden op MC vragen NIET tussendoor verbeteren!
Klaar? Lezen/maken/nakijken 17.1

Slide 4 - Tekstslide

Les 1
Herhalen DNA en DNA vertalen V4

Slide 5 - Tekstslide

Je hebt 2 meter DNA
in elke cel
DNA is een molecuul

Slide 6 - Tekstslide

DNA
Chromosomen bestaan voor een groot deel uit DNA.
DNA=informatie voor al je erfelijke eigenschappen.
Een gen is een stukje DNA.
Cellen gebruiken alleen de genen die ze nodig hebben.

Slide 7 - Tekstslide

Chromosoom?
DNA past in de celkern doordat het molecuul is opgerold
  1. DNA rondom histonen (eiwitten)
  2. Histonen vormen nucleosoom (kralenketting)
  3. Gespiraliseerd tot chromatine
  4. Dubbel gespiraliseerd tot chromosoom

Slide 8 - Tekstslide

Methylering en acetylering histonen





Methylering (toevoeging van een -CH3 groep) van een histonstaart zorgt voor meer spiralisatie

Slide 9 - Tekstslide

Methylering en acetylering histonen





Acetylering (toevoeging van een -COOH groep) van een histonstaart zorgt voor minder spiralisatie

Slide 10 - Tekstslide

Nucleotide: kleinste bouwsteen van DNA
Bestaat uit 1 fosfaatgroep, 1 suiker en 1 stikstofbase


DNA-
molecuul

Slide 11 - Tekstslide

DNA
DNA is opgebouwd uit vier stikstofbasen: adenine (A), guanine (G), cytosine (C) en thymine (T)

Slide 12 - Tekstslide

BASENPAREN IN DNA
Adenine (A) zit altijd tegenover thymine (T) en guanine (G) zit altijd tegenover cytosine (C)

Slide 13 - Tekstslide

Les 2: DNA vertalen en nieuwe stof 17.1
Even opfrissen
Uitleg blok 1: DNA vertalen, '3 eind en '5 eind
Zelf werken
Uitleg blok 2: MTDNA, Short Tandem Repeats (of zelf werken)
Checkvragen

Slide 14 - Tekstslide

Leg uit waarvoor DNA dubbelstrengs is en RNA enkelstrengs

Slide 15 - Open vraag

Transcriptie DNA en translatie RNA

Slide 16 - Tekstslide

  • De volgorde van nucleotiden van een stuk DNA bepaalt de volgorde van aminozuren die een eiwit zullen vormen.
  • RNA is een tijdelijke kopie van dat stuk DNA.
  • Dit RNA wordt afgelezen (translatie) door een ribosoom.
  • Een triplet van nucleotiden = codon = info voor 1 aminozuur.
Translatie van het RNA
start

Slide 17 - Tekstslide

Translatie van het RNA
  • Ribosomen vertalen mRNA in aminozuren --> eiwit ontstaat
  • codon = 3 basen in het mRNA die coderen voor een aminozuur
  • startcodon (AUG) = geeft begin van het gen aan
  • stopcodon (UAA, UAG, UGA) = geeft eind van het gen aan

Slide 18 - Tekstslide

De code...
DNA: 2 complementaire strengen
DNA lezen van '3 eind naar '5 eind
DNA bouwen van '5 eind naar '3 eind

Einden krijgen naam door de plek van fostaatgroep aan de nucleotide.

Ezelsbrug: fosfaat zit aan fijf



Slide 19 - Tekstslide

Energie voor koppelen komt uit fosfaatbindingen aan '5 eind van de losse nucleotide

Slide 20 - Tekstslide

Zelf werken
17.1 lezen maken nakijken

Slide 21 - Tekstslide

Slide 22 - Tekstslide

Mt DNA
Mitochondriën worden overgedragen via moeder (bijna altijd)

steeds meer mutaties in de tijd
=
moleculaire klok

Slide 23 - Tekstslide

Slide 24 - Tekstslide

coderend DNA
  • een deel van het DNA dat de DNA-sequentie (=code) bevat waarmee ribosomen één of meer eiwitten kunnen synthetiseren 
niet-coderend DNA
  • codeert voor andere moleculen die een regulerende functie hebben bij de synthese van eiwitten
  • kan repetitief DNA zijn
  • bestaat uit genen zonder functie 

Slide 25 - Tekstslide

Repetitief DNA
In de ATCG volgorde van het niet-coderende DNA zitten veel herhalende stukken: repititief DNA.
Deze stukken hebben verschillende lengtes (2-1000+ nucleotiden).
Korte repeats (herhalingen) van 2-10 (Short Tandem Repeats - STR's) worden gebruikt bij DNA onderzoek (verwantschap, forensisch)

Slide 26 - Tekstslide

STR (short tandem repeats)
DNA - profiel --> uniek patroon van STR's over 13 loci (plaatsen in genoom)
Hoe meer overeenkomstige STR's, hoe meer verwantschap

Slide 27 - Tekstslide

Slide 28 - Video

Van DNA naar RNA:
Wat zijn de verschillen tussen DNA en RNA?

Slide 29 - Open vraag

Zelfreflectie
Vond je de voorgaande stof lastig? 
Of had je veel fout in de checkvragen?
Kijk dan het uitlegfilmpje op de volgende dia.

Slide 30 - Tekstslide

Slide 31 - Video