Genen, eiwitten en geslachtelijke voortplanting

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Geslachtelijke

In de vorige les hadden we het over..

Genotype

Fenotype

Chromosomen

We gaan eerst even de voorkennis testen!

Een extreem gespierd lichaam is een..

1. Niet erfelijke eigenschap
2. Erfelijke eigenschap

Blauwe ogen hebben is een..

1. Niet erfelijke eigenschap
2. Erfelijke eigenschap

Een plant heeft rode bloemen.
Rode bloemen hebben is een..

1. Niet erfelijke eigenschap
2. Erfelijke eigenschap

Het DNA in de chromosomen in 1 enkele celkern bevat de complete informatie van al je erfelijke eigenschappen. Deze informatie noemen we ook wel het...

1. Genotype
2. Fenotype

Iemand met bruin haar verft zijn haar rood. Wat is het fenotype voor haarkleur van deze persoon?

1. Bruin haar
2. Rood haar

Iemand met stijl haar krult zijn haar.. Wat is het genotype van deze persoon?

1. Stijl haar
2. Krullend haar

Een witte bloem wordt door het opnemen van een bepaalde kleurstof blauw. Wat is het genotype voor de kleur van de bloemen?

1. Witte bloem
2. Blauwe bloem

Vond je de vorige vragen lastig?

Bestudeer dan de stof van de vorige les nog eens (basisstof 1).

en / of

Stel vragen over de zaken die je niet duidelijk zijn.

Genen, eiwitten en geslachtelijke voortplanting

Doelstelling 2: je moet kunnen omschrijven wat genotype, fenotype, gen en eiwitten zijn.

Doelstelling 3: je moet de kenmerken van geslachtelijke voortplanting kunnen noemen

Doelstelling 4: je moet kunnen beschrijven hoe een twee-eiige tweeling en hoe een eeneiige tweeling ontstaat.

Gen

Een deel van een chromosoom dat de informatie bevalt voor 1 erfelijke eigenschap.

De volgorde (code) van een gen geeft de informatie voor het maken van een specifiek eiwit. Hierdoor wordt het fenotype zichtbaar.

Door spiereiwitten worden bijvoorbeeld de eigenschappen van spieren zichtbaar in het fenotype.

Genen kunnen aanstaan (dan komen ze tot uiting) maar ze kunnen ook uitstaan. Dit hangt af van de functie van een cel.

De genen voor de productie van GAL staan aan in de LEVER.
Staan deze genen voor galproductie ook aan in de cellen van je hoofdhuid?

1. JA
2. NEE

Geslachtscellen

Bij bevruchting versmelten de kern van de zaadcel (van de man) en de eicel (van de vrouw) met elkaar.

Dit werkt hetzelfde bij geslachtelijke voortplanting bij planten.

Iedere menselijke cel (behalve de geslachtscellen) bevat 46 chromosomen. Na de bevruchting smelten de kern van zaadcel en de kern van de eicel samen. Hoeveel chromosomen bevatte de eicel VOOR de bevruchting?

1. 23
2. 46

Eicel bevat 23 chromosomen

Spermacel bevat 23 chromosomen

De kern van de zaadcel en de kern van de eicel smelten samen

Dus: 23 chromosomen van de eicel en 23 chromosomen van de zaadcel vormen samen weer 46 chromosomen,.

De vorming van geslachtscellen

Van ieder chromosomenpaar gaat 1 chromosoom naar elke geslachtscel. 

De celdeling voor geslachtscellen noem je meiose.

Welk gen van een genenpaar in welke geslachtscel terecht komt is willekeurig.

Geslachtscellen bevatten dus heel veel verschillende combinaties van genen en dus verschillende genotypes.

Van ieder chromosomenpaar heb je dus 1 chromosoom

Of in het geval van planten: vrouwelijk en mannelijk.

van je vader 

Je kunt dus verschillende varianten van een gen hebben, dit noem je een allel.

van je moeder 

Waar of niet waar

Bij geslachtelijke voortplanting ontstaan nieuwe genotypen in de nakomelingen.

1. Waar
2. Niet waar

Als er sprake is van geslachtelijke voortplanting, heeft een nakomeling dan een ander of hetzelfde genotype / fenotype dan de ouders?

1. Zowel het fenotype als het genotype zijn anders dan de ouders
2. Zowel het fenotype als het genotype zijn hetzelfde als de ouders
3. Het fenotype is anders en het genotype is hetzelfde als de ouders
4. Het genotype is anders en het fenotype is hetzelfde als de ouders

Tweelingen

Wat zie je?

Let op: deze situatie speelt zich af als er al bevruchting heeft plaatsgevonden. De kern van de zaadcel en de eicel zijn dus samengesmolten.

Bekijk de afbeelding. Zorgt deze situatie voor een een-eiige of twee-eiige tweeling?

1. Een een-eiige tweeling
2. Een twee-eiige tweeling

Waar of niet waar
Een een-eiige tweeling heeft hetzelfde genotype.

1. Waar
2. Niet waar

Hoe kan het dat het fenotype van
een-eiige tweelingen toch van elkaar kan verschillen?

Genen, eiwitten en geslachtelijke voortplanting

Doelstelling 2: je moet kunnen omschrijven wat genotype, fenotype, gen en eiwitten zijn.

Doelstelling 3: je moet de kenmerken van geslachtelijke voortplanting kunnen noemen

Doelstelling 4: je moet kunnen beschrijven hoe een twee-eiige tweeling en hoe een eeneiige tweeling ontstaat.