7.2 Systematische namen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

7.2 Systematische namen

W

Planning

• Herhalen
• Voorzetsels en C-atomen
  
• homologe reeks
• Alkanen 
• Karakteristieke groepen
• Alkenen  
• isomeren

Vertakt of niet?

1. Vertakt
2. Niet-vertakt

Hoelang is het C-skelet

1. 3
2. 4
3. 5
4. 6

Verzadigd of niet?

1. Verzadigd
2. Onverzadigd

Hoelang is het C-skelet

1. 3
2. 4
3. 5
4. 6

Leerdoelen

• Je kunt bij een gegeven structuurformule de systematische naam geven van alkanen en alkenen (t/m 10 C-atomen in de hoofdketen).

• Je kunt bij een gegeven systematische naam de structuurformule tekenen van alkanen en alkenen.

• Je kunt uitleggen of twee koolstofverbindingen isomeren van elkaar zijn.

• Je kunt uitleggen wat een homologe reeks is.

• Je kunt met behulp van de algemene formule uitleggen of een stof een alkaan of alkeen is.

Waarom naamgeving?

•  Naamgeving is door het IUPAC bedacht, zodat iedereen overal ter wereld over het zelfde molecuul praat
• Als 2 mensen over butaan praten, dan weten ze allebei welke structuurformule daarbij hoort.

Homologe reeks

Homologe reeks = herhalend patroon

De verhouding tussen de C- en H-atomen is altijd hetzelfde, binnen de homologe reeks.

Alkanen(-aan)

Wat voor bindingen?

allemaal enkel

Homologe reeks

n = aantal C-atomen

CnH2n+2

Als je 3 C atomen hebt

C3 H2x3+2 = C3H8

Voorzetsels en C-atomen

Voorzetsel	C-atomen	Voorzetsel	C-atomen
meth-	1	hex-	6
eth-	2	hept-	7
prop-	3	oct-	8
but-	4	non-	9
pent-	5	dec-	10

Welke naam heeft dit molecuul.

Zijgroepen

Zijgroep met 1 C = methyl

Zijgroep met 2 C = ethyl

Ect.

Zijgroepen krijgen de uitgang -yl

Soms moet je ook de locatie van de zijgroepen aangeven.

Hoe heet dit molecuul?

Het skelet bestaat uit ... C dus: 

Zijgroep bestaat uit ... C dus: 

Zijgroepen krijgen de uitgang: -yl 

Naam: ...

Hoe heet dit molecuul?

Het skelet bestaat uit 3 C dus: Propaan

Zijgroep bestaat uit 1 C dus: meth-

Zijgroepen krijgen de uitgang: -yl (Methyl)

Naam: Methylpropaan

Naamgeving van een alkaan

• De zijgroepen zitten op een bepaalde plek en die nummer je. Je kan van links naar rechts of van rechts naar links nummeren. Je moet zo laag mogelijke nummering hebben
• L -> R: 3, 5, 5
• R -> L: 2, 2, 4
• 2 < 3, dus we tellen van R ->L

Naamgeving van een alkaan

• Stamnaam: hexaan
• Zijgroepen:
  4-ethyl
  2,2-dimethyl
• Zijgroepen komen in alfabetische volgorde voor (zonder numeriek voorvoegsel), dus:
  ethyl komt voor methyl

Naamgeven

• 1. Zoek het skelet (stam).
• 2. aantal C bepaald stamnaam
• 3. nummer de C's van het skelet links-> rechts en rechts -> links
• Aan welke C's zitten de groepen? Telling met laagste cijfer, neem je.
• 4. aantal C's per zijgroep
• 5. vaker voorkomende groep,  dan (di =2, tri =3, tetra =4)
• 6. Meerdere groepen? Dan alfabetische volgorde, eerste letters.
• 7. Dit molecuul heet: 2,3,4-trimethyl-hexaan

Alkenen (-een)

• Hebben 'n dubbele binding
• onverzadigd

Namen alkenen

• Je moet soms de locatie van de dubbele binding aangeven.

• 5 C dus pent.
• Dubbele binding tussen C1 en C2 dan: pent-1-een

Namen alkenen (zelf)

• 4 C dus but-
•  Dubbele binding tussen C2 en C3 dan: But-2-een

Naam alkenen

• 1. Zoek het skelet (stam).
• 2. aantal C bepaald stamnaam
• 3. nummer de C's van het skelet links-> rechts en rechts -> links
• Aan welke C's zitten de groepen? Telling met laagste cijfer, neem je.
• 4. aantal C's per zijgroep
• 5. vaker voorkomende groep, dan (di =2, tri =3, tetra =4)
• 6. Meerdere groepen? Dan alfabetische volgorde, eerste letters.
• 7. Dit molecuul heet: 5,5-dimethyl-hex-2-een

isomeren

Zelfde: molecuulformule 

Andere: structuurformule & naam

                     Butaan                                                        methylpropaan

Opdrachten:

Havo:

H7 Paragraaf 2

Opdracht: 14, 16, 18, 26, 27 en 28

Vwo:

H7 Paragraaf 2

Opdracht 11, 12, 13, 14, 15 en 16

Startopdracht 3V