3 Havo - Intro + 8.1 Duurzaam leven op de aarde

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 8: Een kwetsbare planeet

Programma

1. Introductie hoofdstuk 8
2. Opdrachten maken  
3. Afsluiting

Stel je voor...

Je bent een alien en je landt met je ruimteschip op  de planeet Aarde. Je neemt de tijd om deze plek te bestuderen. 

Deze planeet en de mensen heb je nog nooit gezien! 

Na wat rondgekeken te hebben ben je onder de indruk van sommige dingen. Welke drie kenmerken van dit gebied zou je het liefst willen bewaren?

Maar niet alles gaat goed daar op planeet Aarde... Wat is het grootste probleem dat jij ziet op deze vreemde planeet Aarde?

Door de ogen van Andre...

Nederlandse astronaut André Kuipers

Wat denk jij dat het leven op aarde mogelijk maakt?

Welke redenen geeft André Kuipers voor het leven op aarde?

Een duurzame aarde?

De aarde is heel kwetsbaar...

Andre Kuipers zegt dat we duurzaam
moeten omgaan met de aarde.

Wat is volgens jou "duurzaamheid"

Noem twee voorbeelden:
1. Van iets dat duurzaam is
2. Van iets dat niet duurzaam is

Zelfstandig werken

Maak  Start van H8  

opdrachten 1 en 2 blz. 152 

8.1 Duurzaam leven op aarde

Lesdoelen 

Na de les kan ik...

• De 5 factoren die leven op aarde mogelijk maken opnoemen 
• Wat zijn de bedreigingen voor onze aarde?
  
• Wat kunnen we doen?  
• Kan ik uitleggen waarom Noord-Amerika een grotere ecologische voetdruk heeft dan Afrika 
• Kan ik kritisch nadenken over hoe ik mijn eigen ecologische voetafdruk zou kunnen verminderen. 

Hoe is leven op aarde mogelijk?

!

Hoe is leven op aarde mogelijk?

Factor 1: temperatuur -  perfecte afstand tot de zon

Factor 2: dampkring

Factor 3: zwaartekracht

Factor 4: water

Factor 5: voedsel

Factor 1: Temperatuur

• Afstand tot de zon precies goed
• zonder natuurlijke broeikaseffect -18 op aarde.

Atmosfeer / dampkring (atmosphere)

De dampkring, of atmosfeer, is een dunne deken van lucht om de aarde. 

Natuurlijk broeikaseffect (greenhouse effect)

Het vasthouden van zonnewarmte door de dampkring.

1. Perfecte afstand tot de zon

• niet te warm
• niet te koud
• natuurlijk broeikaseffect

Versterkte broeikaseffect

Factor 2: dampkring

• dunne laagje = dampkring / atmosfeer
• Planten  -inademen  (CO2) 
• uitademen zuurstof  (O2)

gebruiken planten om te groeien,
zetten het weer om tot zuurstof. 

B141: koolstofkringloop

Factor 3: zwaartekracht

Voorbeelden: vallend voorwerp, maan of satelliet die in een baan om de aarde draaien.

Alles wat je laat vallen, valt recht naar beneden en nooit omhoog of schuin omlaag. Dit komt door de zwaartekracht.

Alles wat massa heeft een beker, een planeet, een mens, noem maar op heeft zwaartekracht. 

Zwaartekracht (gravity)

De aantrekkelijke kracht van de aarde. 

Factor 4: water

onmisbaar voor de mens, dieren en planten!

•  97,5% van al het water = oceanen (zout water)
• Bijna al het zoete water = ijs / aquifer
• Klein deel van zoet water beschikbaar voor mens in rivieren en meren. 

Aquifer

Een aquifer is een waterhoudende laag in de ondergrond. 

4 water

Factor 5: Voedsel

Behalve lucht en water hebben we ook voedsel nodig.

Dit halen we uit de natuur.

Noodzakelijke natuurlijke hulpbron 

Natuurlijke hulpbronnen

Producten uit de natuur die mensen gebruiken in hun dagelijkse leven. Zoals water, voedsel en benzine, maar ook alle grondstoffen die in kleding, TV's, auto's en smartphones zijn verwerkt. 

Zelfstandig werken

Lees van  paragraaf 1  Leven op Aarde 

Maak  van par. 8.1 volgende opdrachten 1 t/m 4

werkboek blz. 153, 154 

Hoe is leven op aarde mogelijk?

Factor 1: temperatuur -  perfecte afstand tot de zon

Factor 2: dampkring

Factor 3: zwaartekracht

Factor 4: water

Factor 5: voedsel

Duurzame aarde?

• Zoet water, schone lucht, voedsel en energie zijn niet oneindig!
• Niet meer hulpbronnen gebruiken dan dat erbij komen
• Alles wat jij doet, vraagt een stukje ruimte 

Ecologische voetafdruk meet duurzaamheid.
Hoeveel van de aarde verbruik jij voor jouw levensstijl? 

Ecologische voetafdruk

Het getal dat laat zien hoeveel hectare aardoppervlak iemand gemiddeld gebruikt. In het algemeen geldt: hoe meer welvaart, hoe groter de ecologische voetafdruk. 

Als iedereen de Nederlandse levensstijl zou overnemen hebben we 3.5 aardbollen nodig. 

Conclusie

Alles wat je doet, vraagt een

stukje ruimte op aarde

voedsel, kleding, meubilair etc. etc.

Dat noemen we jouw

ecologische voetafdruk

Ecologische voetadruk

Overshoot Day

Overshoot Day is de dag waarop een land alle natuurlijke hulpbronnen heeft verbruikt die de aarde in een jaar kan produceren.

Overshoot Day NL 2025

maandag 5 mei

Wanneer is Earth Overshoot Day in Nederland in 2025?

Op 5 mei was het Earth Overshoot Day Nederland. Earth Overshoot Day is de jaarlijks berekende datum waarop de mensheid alle natuurlijke hulpbronnen heeft verbruikt die de aarde in een jaar kan vernieuwen.

4.40

4.41

Bevolkingsprognose

-De wereldbevolking blijft de komende 100 jaar nog groeien.

-De groei verschuift van Azië naar Afrika