Erfelijkheid V4 Speciale manieren van overerven

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Monohybride kruising

Stambomen

Vrouwen vaak drager. 

Zoons van drager zijn aangedaan. 

Twee aangedane ouders - aangedane kinderen.

Vader geeft altijd aan dochter. Aangedane moeder zorgt voor aangedane zoons en dochters.

Je ziet hier de een kruising met mogelijke uitkomsten. Hoe erft deze eigenschap over?

1. Autosomaal recessief
2. Autosomaal dominant
3. X-chromosomaal recessief
4. X-chromosomaal dominant

Wat leren we vandaag?

Speciale manieren van overerving:

- Multiple allelen
- Mitochondriaal  

- Letale factoren

- Epigenetica

Behalve MA komen deze niet in de toets als puzzel/kruising vraag, hooguit dat je het uit moet leggen. Begrijpen is genoeg. 

Bloedgroepen zeggen welke antigenen je bloedcellen hebben.

Het genotype bij bloedgroepen. 
'I' met een toevoeging. 
Overerving met Multiple Allelen.

Vorm van co-dominante overerving 

Bloedgroepen zijn een vorm van co-dominante overerving.

Teken het kruisingsschema tussen een man met bloedgroep O en een vrouw met bloedgroep AB.

Variatie op geslachtsgebonden: Mitochondriaal

Mitochondriën komen in 99%*niet van de vader, maar alleen uit de eicel.

Dus alleen de moeder kan een afwijking op de mitochondriën doorgeven.

*Een afwijking 

Letale factor: homozygoot recessieve fenotype dodelijk.

Ook bij intermediaire fenotypes. 

Plot twist: Epigenetica

Milieu factoren kunnen invloed hebben op genexpressie

Manx katten hebben een kortere staart. Katten met een korte staart hebben vooral kittens met een korte staart, maar kunnen ook kittens met een lange staart krijgen. Een fokker kruist twee Manx katten met elkaar. Deze geven 7 kittens, waarvan 4 met een korte staart en 3 met een lange staart. Hij kruist verder met twee van de F1 Manx katten, en krijgt 6 kittens waarvan 4 Manx en 2 met een lange staart. Als je de F2 Manx katten kruist, komen er dan weer lange staart katten uit?

1. Ja
2. Nee

Een man met bloedroep A en een vrouw met bloedgroep A krijgen een kind. Welke bloedgroepen kan het kind hebben?

1. A
2. B
3. AB
4. O

Je ziet hier een karyogram van iemand met Prader-Willi syndroom. Dit komt meestal door een deletie van een deel van chromosoom 15. Dat is hier niet zo. In dit geval heeft deze persoon twee chromosomen 15 van de moeder en geen van de vader. Leg uit waarom dat hetzelfde resultaat kan geven als een deletie?

Welke mogelijkheden voor overerving kennen jullie nu?

Manx katten hebben een kortere staart. Katten met een korte staart hebben vooral kittens met een korte staart, maar kunnen ook kittens met een lange staart krijgen. Een fokker kruist twee Manx katten met elkaar. Deze geven 7 kittens, waarvan 4 met een korte staart en 3 met een lange staart. Hij kruist verder met twee van de F1 Manx katten, en krijgt 6 kittens waarvan 4 Manx en 2 met een lange staart. Maak het kruisingsschema van de F1 en de F2 kruising.

Een jongeman klopt bij een rijke oude dame aan en beweert haar kleinzoon te zijn. Welk DNA gebruik je om dit te controleren?

Zou dit ook werken voor de dochter van deze jongeman?

1. Ja
2. Nee

Kan een kind met bloedgroep B van een ouderpaar met bloedgroep A en B zijn?

1. Ja
2. Nee

Welke vorm van overerving is dit? (Zwart afwijking, wit zonder)