Par. 6.1 Woonplaats en werkplaats 1vs

• Geschiedenis
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

Leerdoelen opschrijven

1. Hoe ontstond in Europa weer een landbouwstedelijke samenleving?

2. Hoe werd de geldeconomie ontwikkeld?

Zelfstandig en in stilte

Eerder klaar? Lees "Platteland en stad" op blz. 108

De Middeleeuwen 1hv1

03/04 par. 5.1 Leenheren en leenmannen

06/04 par. 5.1 Leenheren en leenmannen

11/04 Tweede Paasdag

13/04 par. 5.1 Leenheren en leenmannen

17/04 par. 5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

20/04 par. 5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

MEIVAKANTIE

08/05 Herhalingsles

11/05  SO par. 5.1 en 5.3

15/05  par. 5.2 Europa wordt christelijk

18/05 Hemelvaart

22/05  par. 5.2 Europa wordt christelijk

25/05 par. 5.4 De opkomst van de Islam

29/05 Tweede Pinksterdag

01/06 par. 5.4 De opkomst van de Islam

05/06 par. 6.1 Woonplaats en werkplaats

08/06 par. 6.1 Woonplaats en werkplaats

12/06 TOETSWEEK

TWT P4

H5 par. 5.1, 5.2, 5.3, 5.4 en 6.1

De Middeleeuwen 1vs1

06/04 par. 5.1 Leenheren en leenmannen

11/04 par. 5.1 Leenheren en leenmannen

13/04 par. 5.1 Leenheren en leenmannen

18/04 par. 5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

20/04 par. 5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

MEIVAKANTIE

09/05 par. 5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

11/05  SO par. 5.1 en 5.3

16/05  par. 5.2 Europa wordt christelijk

18/05 Hemelvaart

23/05  par. 5.2 Europa wordt christelijk

25/05 par. 5.4 De opkomst van de Islam

30/05 par. 5.4 De opkomst van de Islam

01/06 par. 6.1 Woonplaats en werkplaats

06/06 par. 6.1 Woonplaats en werkplaats

08/06 Herhalingsles

12/06 TOETSWEEK

TWT P4

H5 par. 5.1, 5.2, 5.3, 5.4 en 6.1

Vandaag

1. Huiswerk bespreken

2. Uitleg par. 6.1

3. Opdrachten maken en bespreken

4. Leerdoelen antwoorden

5. Afsluiten

Huiswerk

Werkboek opdrachten 4, 5 en 6 op blz. 129 en 130. 

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Hoe zat het ook alweer met de Middeleeuwen?

• De tijd na het Romeinse Rijk (Oudheid) en vóór de Nieuwe Tijd.

• Het ligt in het midden van die twee perioden: tussenperiode

• Ongeveer tussen 500 en 1500

• Vroege Middeleeuwen: 500-1000
• Late Middeleeuwen: 1000-1500

Tijd van Grieken en Romeinen

(500 v. Chr. - 500 n. Chr.)

Tijd van Monniken en Ridders

(500-1000)

(Vroege Middeleeuwen)

Tijd van Steden en Staten

(1000-1500)

(Late Middeleeuwen)

1492: Columbus 'ontdekt' Amerika

(Einde van de Middeleeuwen)

⚓️

476: Val van het West-Romeinse Rijk

(Begin van de Middeleeuwen)

🔥

Tijd van Ontdekkers en Hervormers

(1500-1600)

Tijd van Regenten en Vorsten

(1600-1700)

Tijd van Pruiken en Revoluties

(1700-1800)

Late Middeleeuwen

• Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

• Het is 'veiliger' en 'rustiger'
• Er komt meer handel
• Geld komt weer terug
• Bevolking groeit

• Er ontstaan steden

• Macht van de steden neemt toe
• De adel krijgt (soms) minder macht

Dit is een plattegrond van Zwolle in de Middeleeuwen

Meer landbouwgrond beschikbaar en betere technieken

Rond het jaar 1000

• Ontginningen
• Betere ploeg om de grond beter te woelen = minder onkruid en de grond werd beter bemest. 

Steeds meer handel

• Verbeteringen in de landbouw leveren meer oogst op.
  

• Overschotten worden verkocht of geruild op markten.
  

• Indirect gevolg: uitbreiding van de nijverheid. Door de bevolkingsgroei gaan boeren andere werken doen. 

• Geld wordt steeds meer gebruikt als (handig) ruilmiddel.

• Handelaren komen daardoor in verschillende landen en nemen andere producten (wijn of zijde) mee.

Steden ontstaan

• Handelaren komen vaak op dezelfde plek: om te overwinteren en hun spullen op te slaan.
  

• Deze plekken liggen op een goede plek: kruispunten van wegen en/of rivieren, meestal in de buurt van een kasteel of klooster.

• Op deze plekken waren vaak al jaarmarkten.

• Langzaam ontstaan hieruit nederzettingen, die uitgroeien tot steden.

's Hertogenbosch

Handelaren moesten in Brabant tol betalen (belasting voor het gebruik van wegen, rivieren en bruggen).

De stad bloeide weer. 

Verstedelijking (het onstaan en groei van steden), vooral in Noord-Italië, Vlaanderen en Holland).

Teruggekeerde geldeconomie

Hoe?

• Vraag en aanbod (boeren verkochten bijv. groenten en kochten producten van de nijverheid).
• Handelaren maakten winst.

Maar...

• Iedere stad heeft eigen munt...
• Gevolg: specialisatie in geldwissel --> ontstaan van banken
• Nieuwe betaalsystemen: wisselbrief

Opdrachten maken en bespreken

Werkboek, opdrachten 1d, 1e, 1f, 2 en 3 op blz 147

Zelfstandig en in stilte

15 minuten, daarna bespreken

Eerder klaar? Maak de puzzel van par. 6.1 op blz. 164

Werken in een gilde

• Omdat de oogst groter wordt, hoeft niet iedereen meer boer te zijn: er ontstaan andere beroepen: ambachten
• Mensen met hetzelfde ambacht zitten in een gilde.
• Het gilde controleerde ook de kwaliteit van de producten en stelde de verkoopprijs vast.
• Bij ziekte en overlijden kreeg het gezin hulp van het gilde.

De meeste gilden hadden een prachtig gildehuis. Hier werden, behalve vergaderingen, ook feesten gehouden. Heel het leven draaide om het gilde.

Voorbeelden van ambachten in een middeleeuwse stad:

- smid

- bakker

- timmerman

- meubelmaker

- brouwer

- kleermaker

Van leerling 

tot meester

• Je mag alleen een eigen bedrijf hebben, als je lid van een gilde bent.
  

• Hiervoor moet je eerst meester worden:

1. Je begon al erg jong als leerling;
2. Daarna werd je gezel;
3. En pas als je meesterproef had gedaan kon je meester worden. Je was dan vaak al ver boven de 30 jaar!

Middeleeuwse ambachtslieden aan het werk.

De Hanze

• De meeste steden hadden een plein, waarop markten werden gehouden.
• De belangrijkste markt was de jaarmarkt, die een paar weken duurde.
• Veel handelaren reisden van jaarmarkt naar jaarmarkt.

• Een groep steden in Europa werkte samen om meer handel te krijgen. 
• Ze noemden hun vereniging de Hanze.

Dit is een plattegrond van Deventer, een van de Hanze-steden.

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de IJsselsteden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeeltjes als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. 

Leerdoelen antwoorden

1. Hoe ontstond in Europa weer een landbouwstedelijke samenleving?

2. Hoe werd de geldeconomie ontwikkeld?