8.3: Aangeboren en aangeleerd gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Neem je boek en laptop voor 

Mira is buiten aan het werk. Ze krijgt het warm en trekt haar jas uit.
Is het uittrekken van haar jas een respons op een inwendige of op een uitwendige prikkel?

1. inwendige prikkel
2. uitwendige prikkel

Prikkel

Inwendige prikkel 

Uitwendige prikkel

Adequate prikkel

Spreeuwenjongen die pas uit het ei gekomen zijn, hebben hun ogen nog dicht. Wanneer een ouder op het nest landt, sperren ze onmiddellijk hun bek open.
Wat is de uitwendige prikkel voor dit gedrag van de spreeuwenjongen?

1. honger
2. Bewegen van het nest
3. Ruiken van de worm
4. Zien van de ouder

Als een prikkel
steeds dezelfde
reactie (respons) geeft noem je dit:

1. een sleutelprikkel
2. een uitwendige prikkel
3. een inwendige prikkel
4. een respons

Sleutelprikkel

Sleutelprikkel: prikkel die altijd hetzelfde gedrag tot gevolg heeft

De respons op  een sleutelprikkel is aangeboren

Wat zie je in de afbeelding?

1. Het jong reageert op een sleutelprikkel
2. Het oudere dier geeft een respons
3. Het jong reageert op een gewone prikkel
4. Het oudere dier reageert op een sleutelprikkel

Sleutelprikkel / supranormale prikkel

Sleep de stukjes tekst naar de juiste plek

sleutelprikkel

supranormale prikkel

De benen van een fotomodel worden met fotoshop verlengd

je reageert op het huilen van een baby

een merel voert het jong zodra het jong zijn bekje opendoet

het supergrote ei in het nest wordt beter bebroed

Babydieren zijn zooooo schattig

Sleutelprikkel / supranormale prikkel

Sleep de stukjes tekst naar de juiste plek

sleutelprikkel

supranormale prikkel

Supranormale prikkel

Supranormale prikkel => sterke sleutelprikkel

                                              => geeft sterkere respons

                                              

Motivatie

We reageren alleen op een prikkel als er motivatie is. 

Motivatie wordt meestal veroorzaakt door een  inwendige prikkel. 

In een dierentuin beginnen wolven vaak te janken als zij het geluid van een sirene horen. De oppassers zijn aan dit jankgedrag van de wolven gewend. Argeloze bezoekers schrikken er soms van.

Wordt in de tekst een respons van de wolven genoemd?

1. ja, de sirene
2. ja, het janken
3. nee

Consumenten gedrag

Gedrag van mensen die producten kopen

Reclame sleutelprikkel/supranormale prikkel om koopgedrag te beinvoeden

Tussenopdracht B1 + B2

Vul de opdrachten in

Morgen inleveren

Gebruik je boek erbij!

Op fluisterniveau mag je overleggen

Thema 8 Gedrag

B1 Wat is gedrag?

B2 Oorzaken van gedrag

B3 Aangeboren en aangeleerd gedrag

B4 Sociaal gedrag

B5 Taakverdeling binnen groepen 

B6 Gedrag bij mensen

10 minuten stil lezen B3

Lees de theorie op blz. 230-232

Klaar? Begin met het invullen van de samenvatting 

Leerdoelen basisstof 3 Aangeboren en aangeleerd                                              gedrag

Aan het eind van deze les kun je:

• de factoren noemen waardoor gedrag wordt bepaald.
• verschillende vormen van leren beschrijven.

Gedrag: alles wat een mens of dier doet

Soms erfelijk bepaald: 

erfelijke factor (genen)

Gedrag

combinatie van: 

                                                                     

erfelijke factoren:              aangeboren gedrag 

Bij dieren ook wel               het instinct genoemd 

                                                                  

 

leerprocessen

aangeleerd gedrag door:

• Inprenting
• Conditionering
• Trial and error
• Gewenning

Leerproces: inprenting 

Een korte periode (de gevoelige periode)
waarin bepaalt gedrag wordt geleerd. 

Bijvoorbeeld het herkennen van je ouders. 

Leerproces: conditionering

Aanleren van gedrag door een beloning of straf. 

nieuw verband wordt aangeleerd 

nieuw gedrag wordt aangeleerd 

leerproces: gewenning

Een reactie op een prikkel wordt aan- of afgeleerd
door de prikkel te herhalen.

leerproces: trial and error

proefondervindelijk leren:

leren door toevallige ontdekkingen. 

Youtube
Thorndikes Puzzle box

Zebrarups eet Sint Jakobskruid. 

Vogels vinden deze rups niet lekker

Politiepaarden worden getraind met vuur en harde knallen. Hierdoor schrikken ze niet meer

1. Conditionering
2. Imitatie
3. Gewenning
4. Inprenting

Wanneer je een baby vlak na de geboorte in de buurt van een tepel brengt, hapt hij naar de tepel...

1. Aangeboren gedrag
2. Aangeleerd gedrag

Een muis probeert voor het eerst de uitgang van een doolhof te vinden.
Hij loopt enkele keren verkeerd, maar uiteindelijk vindt hij de uitgang.
De volgende keren gaat het steeds sneller.

1. conditionering
2. inprenting
3. trial and error
4. gewenning

Een hongerige kikker eet een wesp op en wordt gestoken. Voortaan laat hij alle geel-zwarte insecten met rust.

1. Gewenning
2. Inprenting
3. Trial and error
4. Conditionering

Een koekoek legt haar eieren in een nest van een andere soort. Dit is de zelfde soort als waarin ze zelf zijn grootgebracht.

1. Gewenning
2. Inprenting
3. Conditionering
4. Imitatie

Je ringtone is een toeter van een auto. Als een echte auto toetert heb je de neiging om je telefoon te pakken.

1. Inprenting
2. Conditionering
3. Imitatie
4. Gewenning

Oefenen

Maken opdr. 1 t/m 11 van 8.3 Aangeboren en aangeleerd gedrag (laptop)

3 in je boek

4 mag je overslaan

Eerste 5 minuten stil: iedereen inloggen Bvj en blz. 230 voor

Daarna mag je op fluisterniveau overleggen

Klaar met de huiswerkopdrachten? Maak de test jezelf