Abstracte Kunst: De Evolutionaire Paden van Af Klint en Mondriaan

• Beeldende vorming
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Abstracte Kunst: De Evolutionaire Paden van Af Klint en Mondriaan

Leerdoelen

• De symbolistische taal van Af Klint beschrijven
• De stappen naar abstractie in het werk van Mondriaan uitleggen
• De rol van evolutie als centraal thema in het werk van Af Klint en Mondriaan benoemen
• De invloed uitleggen van theosofie en antroposofie op de werken van Af Klint en Mondriaan
• De betekenis van Af Klints serie 'The Ten Largest' en haar werkwijze als medium verklaren

Wat weet je al over de abstracte kunstenaars Hilma af Klint en Piet Mondriaan?

Tijdsbeeld

Voorbij het zichtbare

Aan het begin van de twintigste eeuw wordt veel van wat de wetenschap lange tijd voor waar had aangenomen ondermijnd. Ontdekkingen als röntgen, het elektron, radiogolven en radioactiviteit volgen elkaar op. Het wordt duidelijk dat de realiteit ver voorbij het zichtbare gaat en dat het waarneembare er slechts een fractie van is. Tegen de achtergrond van dit veranderende wereldbeeld ontwikkelen Af Klint en Mondriaan hun krachtige oeuvres. Ze beginnen als landschapsschilder en ontwikkelen vrijwel gelijktijdig hun geheel eigen beeldtaal, weg van de natuurlijke verschijningsvormen.

De symbolistisch geladen taal van Af Klint

• Spiralen en geometrische vormen in pastelkleuren
• Inspiratie vanuit concept van evolutie
• Invloed van theosofie en antroposofie

Hilma Af Klint

Volledig abstracte kunst

Spirituele ervaringen zichtbaar maken in kunst

Bovennatuurlijk krachten zijn te zien in kleurrijke organische en geometrische vormen

Geen herkenbare werkelijkheid, maar hogere werkelijkheid

'De tien grootsten, nr. 3 jeugd'

Hilma af Klint (1862-1944)

Een van de eersten die de stap zet naar volledige abstracte kunst.

Erkenning

Voor Hilma was het niet belangrijk dat haar werk ooit gezien werd. Ze schreef geen manifesten en trad niet in de publieke ruimte met haar werk. Het heeft lang geduurd voordat zij de erkenning kreeg die ze verdiende. 

Een hogere waarheid

Hilma probeerde met haar werken spirituele ervaringen weer te geven. Haar werk gaf geen herkenbare werkelijkheid maar een hogere waarheid weer.

De stapsgewijze ontwikkeling van Mondriaan naar een abstracte beeldtaal

• Gebruik van horizontalen, verticalen en primaire kleuren
• Nieuwe manieren van naar de natuur kijken
• Theosofie en antroposofie als invloed

Piet Mondriaan

Piet Mondriaan

Kunst van Piet Mondriaan

Het begrip evolutie als centraal thema

• Terug te zien in het werk van Af Klint en Mondriaan
• Verandering en ontwikkeling in hun kunstwerken

De interesse van Af Klint en Mondriaan in theosofie en antroposofie

• Filosofische en religieuze invloeden op hun werk
• Synthese van wetenschap, religie en filosofie

De serie 'The Ten Largest' van Af Klint en haar spirituele werkwijze als medium

• Toont de levensfasen
• Korte periode vervaardigd als opdracht van hogere machten

Begrippenlijst

• Abstracte kunst: een kunstvorm die geen directe afbeelding van de werkelijkheid is, maar gebruikmaakt van vormen, kleuren en lijnen om composities te creëren.
• Symbolisme: een kunstrichting waarbij de kunstenaar streeft naar het uitdrukken van een idee of emotie, eerder dan het weergeven van de werkelijkheid.
• Theosofie: een religieus-filosofische beweging die streeft naar een synthese van wetenschap, religie en filosofie.
• Antroposofie: een filosofische stroming die de ontwikkeling van de menselijke geest en bewustzijn centraal stelt en zich baseert op de leer van Rudolf Steiner.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.