Les 3: Energie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1,2

H7.3: Energie

Leerboek bladzijde 108 en 109

JdW-kijkwijzer

Lesopbouw:

1. Vooraf:
   Startklaar, Voorkennis activeren, Formatief Handelen
   
   
2. Instructie:
   Leerdoelgericht werken, Inclusieve didactiek, Concrete en herkenbare voorbeelden, Formatief Handelen
   
   
3. Toepassing:
   Actieve verwerking, Formatief handelen 
   
   
4. Evaluatie:
   Afsluiting

Overzicht Periode 3

• Thema: Afrika en Zuid-Amerika: twee grote continenten
• Benodigde lesmaterialen: leerboek, werkboek, laptop, map

Week 1	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7	Week 8	Week 9	Week 10	Week 11
H7.1 Bevolking in Afrika	H7.1 Economie in Afrika	H7.2 Grondstoffen in Afrika	H7.3 Energie	Herhalen H7	H8.1 Actief landschapZuid-Amerika	H8.2 Bevolking en cultuur Zuid-Amerika	H8.3 Steden in Zuid-Amerika	Herhalen	Herhalen	Herhalen

              Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: leerboek, werkboek, map, etui, laptop

1. Startklaar

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan hun welbevinden. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zijn startklaar: ingelogd in LessonUp, telefoons opgeborgen in het Zakkie, en JdW-map op tafel.

Wat heb je geleerd uit de lessen vóór de vakantie? 

Schrijf alles op wat je weet over de Afrikaanse bevolking:

Schrijf alles op wat je weet over de Afrikaanse economie:

Schrijf alles op wat je weet over grondstoffen in de Afrikaanse ondergrond: 

Alle voorzieningen die nodig
zijn om mensen, goederen of
informatie te vervoeren, noem je:

1. Infrastructuur
2. Wegennet
3. Verkeer
4. Fietspad

H7.3 Energie

Leerboek bladzijde 108 en 109

           Leerdoelen

1. Aan het einde ken je de begrippen: fossiele brandstoffen en delfstoffen (R);

2. Aan het einde van de les ken je alternatieve energiebronnen (R); 

Als er 's avonds wordt gekookt,
is dat dan op aardgas (vuur)
een inductieplaat (elektriciteit)

1. Aardgas, de pannen staan op het vuur
2. Inductie, de pannen zijn wel warm maar geen vuur

Als je in de auto zit,
moet er dan soms getankt worden bij een tankstation?
Of moet de auto opladen aan een laadpaal?

1. Tanken (benzine=olie)
2. Opladen (elektriciteit)

Welke fossiele brandstoffen ken je al? 

           Delfstoffen

 en fossiele brandstoffen

In de tabel kun je de verschillen en overeenkomsten tussen delfstoffen en fossiele brandstoffen aflezen. 

Het belangrijkste om te onthouden is dat niet elke delfstof ook een fossiele brandstof is. 

           Fossiele brandstoffen

Steenkool, aardgas en aardolie zijn voorbeelden van delfstoffen. 

Delfstoffen zijn grondstoffen die uit de bodem of een gesteente wordt gehaald, zoals olie, gas en ijzererts. 

Fossiele brandstof is een energiebron die jaren geleden is ontstaan uit planten- en dierenresten en nu diep in de ondergrond zit. Voorbeelden zijn aardolie, aardgas en steenkool

           Voorbeelden van fossiele brandstoffen

Aardolie                            Aardgas                               Steenkool 

5. Concrete en herkenbare voorbeelden

De docent maakt gebruik van praktische en concrete voorbeelden die voor leerlingen herkenbaar zijn in hun eigen leefwereld om tot beter begrip van de lesstof te komen. De docent doet hierbij een beroep op dual coding. Door het visuele en het verbale te combineren vergroot de docent de kans dat lesstof beter bij de leerlingen blijft beklijven. 

           Aan de slag

Jullie gaan een werkblad met vragen maken over fossiele brandstoffen, met als doel dat de lesstof een stuk duidelijker wordt. Het gaat als volgt:

1. Zelfstandig: in 10 minuten maak je de vragen;

2. Vergelijken: in 5 minuten vergelijk je de antwoorden met degene naast je. Gebruik een andere kleur pen en vul aan/ verbeter waar nodig; 

3. Klassikaal nakijken: in 5 minuten kijken wij het werkblad klassikaal na; 

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. De docent start met modelleren en laat leerlingen vervolgens actief inoefenen. Volgens het 'ik-wij-jullie/jij-wij' principe wordt de ondersteuning geleidelijk afgebouwd. Er wordt gevarieerd in oefentypes en het leerproces wordt zichtbaar gemaakt, bijvoorbeeld met hardop denken opdrachten. Effectieve leerstrategieën zoals zelftesten, gespreid leren, schema’s maken, en samenvatten volgens de Cornell-methode worden expliciet aangeleerd. Dit herkneden van de lesstof helpt bij het bewerken van het lange termijn geheugen

           Aan de slag

1. Zelfstandig: in 10 minuten maak je de vragen;

Klaar: lees bladzijde 108 en 109 in je leerboek. 

Schrijf de betekenis van de begrippen op in je eigen woorden

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. De docent start met modelleren en laat leerlingen vervolgens actief inoefenen. Volgens het 'ik-wij-jullie/jij-wij' principe wordt de ondersteuning geleidelijk afgebouwd. Er wordt gevarieerd in oefentypes en het leerproces wordt zichtbaar gemaakt, bijvoorbeeld met hardop denken opdrachten. Effectieve leerstrategieën zoals zelftesten, gespreid leren, schema’s maken, en samenvatten volgens de Cornell-methode worden expliciet aangeleerd. Dit herkneden van de lesstof helpt bij het bewerken van het lange termijn geheugen

           Aan de slag

2. Vergelijken: in 5 minuten vergelijk je de antwoorden met degene naast je. Gebruik een andere kleur pen en vul aan/ verbeter waar nodig; 

Klaar: lees bladzijde 108 en 109 in je leerboek.

Schrijf de betekenis van de begrippen op in je eigen woorden

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. De docent start met modelleren en laat leerlingen vervolgens actief inoefenen. Volgens het 'ik-wij-jullie/jij-wij' principe wordt de ondersteuning geleidelijk afgebouwd. Er wordt gevarieerd in oefentypes en het leerproces wordt zichtbaar gemaakt, bijvoorbeeld met hardop denken opdrachten. Effectieve leerstrategieën zoals zelftesten, gespreid leren, schema’s maken, en samenvatten volgens de Cornell-methode worden expliciet aangeleerd. Dit herkneden van de lesstof helpt bij het bewerken van het lange termijn geheugen

           Aan de slag

3. Klassikaal nakijken: in 5 minuten kijken wij het werkblad klassikaal na; 

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. De docent start met modelleren en laat leerlingen vervolgens actief inoefenen. Volgens het 'ik-wij-jullie/jij-wij' principe wordt de ondersteuning geleidelijk afgebouwd. Er wordt gevarieerd in oefentypes en het leerproces wordt zichtbaar gemaakt, bijvoorbeeld met hardop denken opdrachten. Effectieve leerstrategieën zoals zelftesten, gespreid leren, schema’s maken, en samenvatten volgens de Cornell-methode worden expliciet aangeleerd. Dit herkneden van de lesstof helpt bij het bewerken van het lange termijn geheugen

           Alternatieve energiebronnen

Fossiele brandstoffen zijn schadelijk voor het milieu én kunnen ooit opraken. Gelukkig, komen er steeds meer alternatieve energiebronnen oftewel, duurzame energiebronnen 

Duurzame energiebronnen zijn energiebronnen die niet vervuilen en nooit opraken.

Wat is een voorbeeld van een duurzame energiebron? 

           Alternatieve energiebronnen

Duurzame energiebronnen zijn energiebronnen die niet vervuilen en nooit opraken

Voorbeelden hiervan zijn:

- windenergie 

- zonne-energie

- waterkrachtenergie

           Duurzame energiebronnen

           Afsluiting

Om te checken of de leerdoelen behaald zijn, doen we een korte quiz. 

Hierbij gebruiken we wisbordjes. 

Energiebron die miljoenen jaren geleden is ontstaan uit planten, - en dierenresten

1. Fossiele brandstof
2. Delfstof

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Energiebron uit natuurlijke processen

1. Fossiele brandstof
2. Delfstof

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Zand is een voorbeeld van een 

1. Fossiele brandstof
2. Delfstof

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Steenkool is een voorbeeld van een 

1. Fossiele brandstof
2. Delfstof

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Welke energiebron is schadelijker voor het milieu?

1. Fossiele brandstof
2. Duurzame energiebron

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Welke energiebron zal nooit opraken?

1. Fossiele brandstof
2. Duurzame energiebron

7. Formatief handelen

De docent geeft de leerlingen gedurende de les gerichte feedback, feedup en feedforward op de op de inhoud van het werk, de leerstrategie, het gedrag en op zelfsturing. De docent bevraagt willekeurig leerlingen met open vragen. De docent stimuleert kwaliteitsbesef onder leerlingen door bijvoorbeeld leerlingen elkaars werk te laten vergelijken of uitgewerkte voorbeelden te gebruiken, gevolgd door geïnformeerde vervolgstappen.

Schrijf een voorbeeld op
van een duurzame energiebron

           Afsluiting

Volgende les gaan we verder met duurzame energiebronnen oftewel, hernieuwbare energiebronnen. 

Eindslide.

Ruimte voor een afsluitend woord.