Fictie pensum 4 - 3H/V - Poetryslam - les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Fictie 3 H/V : Pensum 4 - Poëzie

Notities voor de docent:

Niet alle informatie is opgenomen in de slides. In dit notitieveld staat informatie die je bij deze presentatie kunt vertellen.

Studiewijzer - Les 1/3 Poëzie

Opstarten: 5 min.

• 5 min. Wat gaan we doen?

Duo-opdracht: 10 min.

Klassikaal: 45 min.

• LessonUp over poëzie
• Toelichting opdrachten

Lesdoelen: 

Aan het einde van de les...

• ... heb je geleerd hoe je kenmerken van poëzie kunt herkennen in gedichten en andere teksten. 
  

Wat gaan we doen bij het onderdeel Poëzie in pensum 4?

• Je woont de lessen poëzie bij met een actieve houding.
• Je schrijft twee gedichten, waarvan eentje over het maatschappelijke onderwerp dat je bij Beeldende Vorming hebt gekozen en eentje over een zelfgekozen passie (Dat mag groot en klein zijn, van salsa dansen tot roze koeken).
• Je doet mee met de Poetry Slam.

3 (of 4) Poëzielessen

• Les 1: Smaakontwikkeling. Wanneer noem jij iets poëzie?
• Les 2: Voordragen & schrijven. Wat is een Poetry Slam en waar moet je op letten tijdens de voorbereiding?
• (Les 3 voor 3h/v Schrijfles. Werktijd om gedichten te schrijven.)
• Les 3 (of 4 voor 3h/v): Poetry Slam. Draag je zelfgeschreven gedicht voor aan de klas.

Telefoonregels

• Het is toegestaan om je mobiele telefoon te gebruiken tijdens de les om deel te kunnen nemen aan de quizvragen van Lessonup  

• Geen telefoongebruik wanneer er geen (quiz)vragen in beeld verschijnen om antwoord op te nemen. 

• Tijdens een uitleg of video leg je je telefoon met het scherm naar beneden op je bureau

• Wie stiekem met zijn of haar grote liefde zit te Whappen tijdens de les moet er rekening mee houden dat ik al jullie diepe zieleroerselen voorlees aan de rest van de klas. Dus wees gewaarschuwd.

Waar denk je aan bij poëzie?

- Korter dan een verhaal

- Met weinig woorden veel gevoel opwekken bij lezer

- Woorden zijn zorgvuldig gekozen en zinnen nauwkeurig geformuleerd

- Vorm versterkt de boodschap.

- Stijlfiguren, beeldspraak, opvallende woorden, woorden met meerdere betekenissen.

- Ritme/metrum

Duo-opdracht

Lees de tekstfragmenten op je formulier eerst in stilte voor jezelf.

Beantwoord daarna met je groepje de volgende vragen:

- Welke teksten zijn gedichten en als het géén gedicht is, wat is het dan wel?

- Waarom is het volgens jou/jullie wel of geen gedicht?

- Vind je het mooi? Waarom wel of niet?

- Waar gaan de teksten over?

Noteer jouw antwoord op je papier. Je hoeft het niet met iedereen in je groepje eens te zijn.

Wat we willen :

Momenten

Van helderheid

Of beter nog: van grote

Klaarheid

Schaars zijn die momenten

En ook nog goed verborgen

Zoeken heeft dus

Nauwelijks zin, maar

Vinden wel

De kunst is zo te leven

Dat het je overkomt

Die klaarheid, af en toe

Wat is dit voor soort tekst?

1. Gedicht
2. Fragment uit zelfhulpboek
3. Rap/Liedtekst
4. Religieuze tekst

Wat we willen :

Momenten

Van helderheid

Of beter nog: van grote

Klaarheid

Schaars zijn die momenten

En ook nog goed verborgen

Zoeken heeft dus

Nauwelijks zin, maar

Vinden wel

De kunst is zo te leven

Dat het je overkomt

Die klaarheid, af en toe

Martin Bril

De afgelopen twee jaar heb je vanalles geleerd over vaste versvormen, rijmschema's en andere theoretische zaken. 

Het leuke van poëzie is dat dat middelen zijn die je mag gebruiken, maar dat je dat ook los mag laten.

Wees creatief met taal!

Op een lijst van artiesten, in de oorlog vermoord,

staat een naam waarvan ik nog nooit had gehoord,

dus keek ik er met verwondering naar:

Ben Ali Libi. Goochelaar.

Met een lach en een smoes en een goocheldoos

en een alibi dat-ie zorgvuldig koos,

scharrelde hij de kost bij elkaar:

Ben Ali Libi, de goochelaar.

Toen vonden de vrienden van de Weduwe Rost

dat Nederland nodig moest worden verlost

van het wereldwijd joods-bolsjewistisch gevaar.

Ze bedoelden natuurlijk die goochelaar.

Wat is dit voor soort tekst?

1. Gedicht
2. Filmscript/Toneeltekst
3. Rap/Liedtekst
4. Pamflet

Op een lijst van artiesten, in de oorlog vermoord,

staat een naam waarvan ik nog nooit had gehoord,

dus keek ik er met verwondering naar:

Ben Ali Libi. Goochelaar.

Met een lach en een smoes en een goocheldoos

en een alibi dat-ie zorgvuldig koos,

scharrelde hij de kost bij elkaar:

Ben Ali Libi, de goochelaar.

Toen vonden de vrienden van de Weduwe Rost

dat Nederland nodig moest worden verlost

van het wereldwijd joods-bolsjewistisch gevaar.

Ze bedoelden natuurlijk die goochelaar.

Wat voegt voordracht toe?

Een gedicht kan soms veel meer 'aankomen' wanneer je het iemand hoort voordragen. De intonatie en emotie van de spreker geeft een extra dimensie.

Willem Wilmink

Joost Prinsen

Geur van verlangen

De klank van genot

Nog even die sunshine 

en dan is het op

De smaak van tequila

De kleur van de nacht

De bladeren vallen 

van de bomen af

Kan niet geloven 

dat dit de zomer was

Nog één keer naar buiten

Nog één keer 'dr af

Nog een laatste witte was

Wat is dit voor soort tekst?

1. Gedicht
2. Speech
3. Rap/Liedtekst
4. Reclametekst

Geur van verlangen

De klank van genot

Nog even die sunshine 

en dan is het op

De smaak van tequila

De kleur van de nacht

De bladeren vallen 

van de bomen af

Kan niet geloven 

dat dit de zomer was

Nog één keer naar buiten

Nog één keer 'dr af

Nog een laatste witte was

Goldband

Waarom had deze tekst net zo goed een gedicht kunnen zijn?

En wat is eigenlijk het verschil tussen een gedicht en een songtektst? Is dat er wel?

Ik heb een droom 

dat op een dag elke vallei omhoog zal komen, 

elke heuvel en elke berg klein gemaakt zal worden, 

de dichtbegroeide plaatsen tot vlakten zullen worden, 

en de scheve plaatsen recht zullen worden gemaakt 

en de glorie van de Heer onthuld zal worden 

en al wat van vlees en bloed is dit tezamen zal zien. 

Dit is onze hoop.

Wat is dit voor soort tekst?

1. Gedicht
2. Fragment uit dagboek
3. Rap/Liedtekst
4. Speech

Ik heb een droom 

dat op een dag elke vallei omhoog zal komen, 

elke heuvel en elke berg klein gemaakt zal worden, 

de dichtbegroeide plaatsen tot vlakten zullen worden, 

en de scheve plaatsen recht zullen worden gemaakt 

en de glorie van de Heer onthuld zal worden 

en al wat van vlees en bloed is dit tezamen zal zien. 

Dit is onze hoop.

Martin Luther King

De taal van Martin Luther King raakte mensen recht in het hart, het riep een emotie op en was niet alleen maar een opsomming van belangrijke zaken die hij op de agenda wilde zetten. Welke aspecten van zijn speech zou je poëtisch kunnen noemen? En waarom werkte dat zo goed bij het publiek dat stond te luisteren? 

Ik mis je, ik mis je

Ik grijp je, ik gris je

Ik wil je, bespeel je

Ik roer en beveel je

Om bij me te blijven 

In donkere nachten

Om niet meer te smachten

Naar jou

Laat me los

Ik moet nu...

Alleen

En houdt me vast als het nodig is

In gedachten

En ik zoek je in alles om me heen

Maar al denk ik soms dat het zo beter is

Kan ik het niet helpen dat ik je soms mis

Wat is dit voor soort tekst?

1. Gedicht
2. Fragment uit een dagboek
3. Rap/liedtekst
4. Filmscript/toneeltekst

Ik mis je, ik mis je

Ik grijp je, ik gris je

Ik wil je, bespeel je

Ik roer en beveel je

Om bij me te blijven 

In donkere nachten

Om niet meer te smachten

Naar jou

Laat me los

Ik moet nu...

Alleen

En houdt me vast als het nodig is

In gedachten

En ik zoek je in alles om me heen

Maar al denk ik soms dat het zo beter is

Kan ik het niet helpen dat ik je soms mis

Deze tekst is begonnen als een gedicht en werd later een lied.

Singersongwriters horen vaak in taal een melodie.

Jij?

Maaike Ouboter

liever naar het malieveld dan aan de hanenbalk

 

denkt u er wel eens over

om uit het leven te stappen?

vroeg agrarisch coach

monique te kiefte in 2018

aan een aantal boeren

meer dan 10 mensen zeiden ja

zegt ze in een item van nieuwsuur

van november vorig jaar

echt zorgen maakte ze zich pas

wanneer een boer niks zei en zij zag

dat hij zich betrapt voelde

boeren zijn binnenvetters

die vragen niet makkelijk om hulp

Wat is dit voor soort tekst?

1. Gedicht
2. Krantenknipsel
3. Rap/Liedtekst
4. Pamflet

Dichter des Vaderlands

TSEAD BRUINJA

liever naar het malieveld dan aan de hanenbalk

 

denkt u er wel eens over

om uit het leven te stappen?

vroeg agrarisch coach

monique te kiefte in 2018

aan een aantal boeren

meer dan 10 mensen zeiden ja

zegt ze in een item van nieuwsuur

van november vorig jaar

echt zorgen maakte ze zich pas

wanneer een boer niks zei en zij zag

dat hij zich betrapt voelde

boeren zijn binnenvetters

die vragen niet makkelijk om hulp

Een dichter des vaderlands geeft woorden aan de onderbuikgevoelens die je kunt hebben bij de actualiteit of geeft een ander perspectief op een onderwerp dat we dagelijks in het nieuws voorbij horen komen.

Vind je zulke onderwerpen passend voor een gedicht?

Tsead Bruinja

Hyperventilatie

Ik hyperventileer

Jij zegt dat jij het ook ziet

Ik weet het echt niet meer

Hyperventilatie

Ik hyperventileer

Het voelt alsof ik rondvlieg

En morgen doe ik het weer

Wat is dit voor soort tekst?

1. Gedicht
2. Fragment uit dagboek
3. Rap/Liedtekst
4. Filmscript/toneeltekst

Hyperventilatie

Ik hyperventileer

Jij zegt dat jij het ook ziet

Ik weet het echt niet meer

Hyperventilatie

Ik hyperventileer

Het voelt alsof ik rondvlieg

En morgen doe ik het weer

Antoon

Op het moment dat je songtekst, speech of gedicht de wereld in gaat is het niet meer helemaal van jou. Andere mensen kunnen er een betekenis aan geven die je er zelf niet in had gelegd.

Nadat Antoon dit lied had geschreven werd hij omarmt als iemand die open is over angst. Luisteraars haalden er troost uit. Maar eigenlijk bleek Antoon elke vrijdag met zijn vrienden te jammen, waarbij ze elkaar opdroegen liedjes te schrijven over moeilijke woorden. Het thema van dit lied 'Hyperventilatie' werd gewoon van moeilijkewoorden.nl geplukt.

Wat vind je daarvan? 

Kortom, er zijn ontzettend veel aspecten van poëzie op basis waarvan je je eigen mening kunt vormen.

Welk kenmerk is voor jou het belangrijkst bij poëzie?

De boodschap. (Geeft het de lezer iets om over na te denken?)

Roept het gevoelens op? (Doet het iets met je?)

Ritme/Metrum

Klank (Alliteratie, assonantie, eindrijm, volrijm)

Stijlfiguren, beeldspraak, metaforen

Duidelijk rijmschema

Multi-interpretabel. (Kun je er in gedachten je eigen draai aan geven? Of is er maar 1 invulling mogelijk )

Taalgebruik (woordkeuze, zinsopbouw)

Een duidelijk einde

Iets anders, namelijk...

Lesdoel: Ik heb geleerd hoe je kenmerken van poëzie kunt herkennen in gedichten en andere teksten.

Geef aan op een schaal van 1 tot 10.
0 = Ik snap er helemaal niets van...
10 = Ik snap het helemaal!

Lesdoel: 

• Aan het einde van de les heb je geleerd welke soorten personages er zijn.

Lesdoel: 

• Aan het einde van de les heb je geleerd aan welke elementen je moet denken bij het schrijven van een kerst- of winterverhaal.

010

Laat met een emoji weten
wat je van deze les vond:

😒🙁😐🙂😃