8.5 Sociale Kwestie - ingekort

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Waarom zijn de protestanten het minst een emancipatie beweging te noemen?

8.5 De sociale kwestie 

In deze les leer je
1. Wat de Sociale Kwestie inhoudt, en 

2. Hoe de liberalen en socialisten dit wilden oplossen, en 

3. Hoe arbeiders dit zelf wilden oplossen 

de Sociale Kwestie.

Een kwestie is een probleem. 

Bij de Sociale Kwestie ging het om: 

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders
• waaronder lange werkdagen, onveilige werk- en woonomgeving, kinderarbeid, (te) weinig loon, honger

Dagindeling arbeider gedurende industriële revolutie

5 uur:                                Opstaan en eten
5.15:                                   Op weg naar de fabriek

5.20:                                  Aankomst in de fabriek

5.30-12.30:                     Werken

12.30:                                Pauze

12.40:                                Einde pauze, terug aan het werk

18.30:                                Einde werkdag

18.35:                                Terug naar huis 

18.40:                                 Eten

19.00:                                 Slapen

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

bedroegen ongeveer 900 cent (9 gulden)

Wie helpt de arbeiders? 

• Nederland kent twee politieke groepen:  socialisten, liberalen
• Van beiden moet jij kennen:
  - Welke oorzaak zien zij voor de sociale kwestie (SK)?
  - Welke oplossing zien zij voor de sociale kwestie (SK?)

Liberalen en de sociale kwestie:

• Liberalen vinden mensen verantwoordelijk voor eigen lot, dus weinig bemoeienis SK
• Maar liberalen waren niet verenigd, dus ... 
• 1874: Kinderwet Van Houten:
• beweegredenen: 
  1.  humanitair
  2. angst voor verzet/revolutie

Socialisten

• Ongelijkheid als gevolg van kapitalisme 
• Overheid moet zich inzetten voor welvaart en welzijn arbeiders = verzorgingsstaat

• Om dit te bereiken: strijd voor algemeen kiesrecht (demonstraties en stakingen) 

Arbeiders helpen zichzelf 

• Arbeiders realiseren: samen sta je sterk. Zij gaan staken
• Gevaarlijk! 
• 'Staken is vragen te worden ontslagen.'
• Verlies van werk betekent verlies van huis
• Ook lichamelijk geweld door overheid niet uitgesloten

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

Grote spoorwegstaking 1903

• Voor het eerst maken arbeiders samen een 'vuist' tegen de fabriekseigenaren

"Gansch het raderwerk staat stil, als uw machtige arm het wil..."

Successen voor de arbeiders 

• Vanaf +- 1880: aanleg van riolering in steden
• 1901: Woningwet en ongevallenwet
• Pacificatie van 1917 - Algemeen mannenkiesrecht
• 1919: algemeen vrouwenkiesrecht

Hoe noemen we het politieke probleem van de arbeidersklasse?

1. Het maatschappelijke issue
2. De sociale kwestie
3. Het arbeidersdilemma
4. De werkerscomplicatie

Welk standpunt hadden de socialisten tegenover het kapitalisme?

1. kapitalisme omver werpen!
2. kapitalisme voor iedereen!
3. kapitalisme handhaven!
4. kapitalisme en socialisme kunnen samen!

De sociale kwestie = ?

1. Arbeiders hadden slechte woon- en werkomstandigheden
2. Arbeiders konden door liefdadigheid van de rijke burgers een beter leven krijgen
3. Arbeiders gingen in steden wonen
4. Arbeiders richtten vakbonden op

Sociaal-Democraten willen dat de overheid de arbeiders moest helpen..

1. juist
2. onjuist

Liberalen willen dat de overheid veel sociale wetten invoert

1. juist
2. onjuist

Het Kinderwetje van Van Houten werd ingevoerd in .........

1. 1854
2. 1917
3. 1848
4. 1874

Welk standpunt hadden de confessionelen over het kapitalisme?

1. Gevolgen accepteren want zo had God het gewild!
2. Gevolgen verharden door samen te werken met werkgevers
3. Gevolgen verzachten door samen te werken met werkgevers
4. Problemen die voortkomen uit het kapitalisme lossen zich vanzelf op

Noem twee sociale veranderingen die onderdeel uitmaakten van de sociale kwestie

a. Leg uit hoe volgens veel liberalen de sociale kwestie moest worden opgelost en wat daarbij de rol van de overheid was.

Noem 2 manieren waarop vakbonden betere leef- en werkomstandigheden voor arbeiders wisten te bereiken

Discussies over het economisch liberalisme verdeelden de liberalen. Geef het standpunt van rechts (klassiek) liberalen en dat van links (modern)-liberalen

In Groot-Brittannië veranderde de standenmaatschappij in een klassenmaatschappij. Wat is het verschil tussen beide?

Hoe heeft de industriële revolutie de overgang van een standenmaatschappij naar een klassenmaatschappij weten te veroorzaken?

Welk probleem hadden liberalen met het kinderwetje van Van Houten?

Of de kinderwet ook echt na 1874 de kinderarbeid afschafte is punt van discussie. Leg uit met argumenten voor en tegen!

Waarom past deze kinderwet goed bij het kenmerkend aspect van de 'sociale kwestie'?