Katheters/ blaasspoelen/ nefrostomiekatheter

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Katheteriseren

Opfrissen anatomie

Doel en vormen katheteriseren

Wat hoort bij nummer 1 t/m 4 te staan?

De urineleider is de verbinding tussen..

1. rectum en blaas
2. urineleider en urinebuis
3. nieren en blaas
4. blaas en urinebuis

Een andere naam voor de urinebuis

1. Ureter
2. Urethra

Bij hoeveel ml gaat er (gemiddeld) een prikkel via het ruggenmerg naar de hersenen om te urineren?

1. 200
2. 300
3. 400
4. 500

Urine bestaat voor het grootste gedeelte uit..

1. Zouten
2. Afvalstoffen
3. Water
4. Lichaamsvreemde stoffen

Katheteriseren man en vrouw

Vrouw

Urinebuis 3-5 cm lang 

 Loopt recht naar beneden

Man

urinebuis is 20-25 cm lang

s-vormige bocht

vergrote prostaat kan de urinebuis vernauwen

Redenen om te katheteriseren

Redenen om te katheteriseren

Retentie (obstructie/neurologisch)

Incontinentie 

Medicinaal

Voor een operatie

Urineproductie controleren

Complicaties bij inbrengen katheter

complicatie bij inbrengen katheter

Bloeding

Weerstand

Urine loopt niet af

Beschadiging wand urethra

(niet zichtbaar)

Verblijfskatheter

Eenmalige katheter

Intermitterend (met tussenpozen)

4 á 6 keer per dag

Door de cliënt (minder gevoelig voor infecties)

Meer zelfredzaam

Katheters

enkel lumen: afloop urine

dubbel lumen: afloop urine en ballon

triple lumen: afloop urine, ballon en spoelen

maatvoering: dikte katheter in Ch (Charriere) 

Tiemann katheter

• Stugge gebogen tip,  bij bijv.     prostaathypertrofie.       
  
• In opdracht van huisarts of   uroloog inbrengen. 
• Tip moet omhoog wijzen bij het       inbrengen.

Waarom een suprapubische katheter?

Indicatie suprapubische katheter

• acute retentie door obstructie
• schrompelblaas (<200 ml)
• dwarslaesie
• blijvende incontinentie
• bij langdurig verblijfskatheter

Een "schrompelblaas" is een verouderde term die verwijst naar het blaaspijnsyndroom (ook wel interstitiële cystitis of IC genoemd). Het is een chronische ontstekingsreactie van de blaaswand, die kan leiden tot symptomen die lijken op een blaasontsteking, zoals pijn in de onderbuik, maar waarbij antibiotica niet helpen omdat er geen bacteriën bij betrokken zijn. 

https://www.stomaatje.nl/noggeenstoma/oorzaken/oorzakendarmblaas/blaasproblemen

Voordelen suprapubische katheter

Voordelen

• minder kans op infectie
• verwisselen is aangenamer
• blaastraining makkelijker
• sociaal beter functioneren
• normaal seksueel functioneren
• minder kans op fecale infectie (vrouw)
• minder kans op prostatitis (man)

Moet je de suprapubische katheter draaien of dompelen?

1. Draaien wel, maar dompelen mag niet
2. Wekelijks draaien en dompelen.
3. Dagelijks dompelen
4. Helemaal niet draaien en dompelen

Verzorgen suprapubische katheter

• Eerste week splitgaas
• Inspectie fistel: rood, ontstekingsverschijnselen, wild vlees?
• Zit de katheter nog goed vast?
• Schoonmaken met water van binnen naar buiten
• Katheter fixeren op buik 

Waarom moet een nieuwe suprapubische katheter binnen 4 uur opnieuw worden ingebracht?

1. Anders komen er bacteriën in de blaas
2. Om pijn tegen te gaan
3. Anders groeit de fistel dicht
4. Om retentie tegen te gaan

Blaasspoelen

- met spoelzakje

- met blaasspuit

Waarom blaasspoelen?

Indicaties blaasspoelen

Om (eiwit)vlokken, gruis en/of stolsels te verwijderen

 Medicinale spoeling

Bij blaaskanker

Het is niet zinvol om zorgvragers met een katheter standaard te spoelen om urineweginfecties te voorkomen!

Wat is het verschil in spoelen katheter en spoelen blaas?

KATHETER SPOELEN

Om de katheter doorgankelijk te houden en aanslag te voorkomen en/of verwijderen.

Spoelen gebeurt met een kleine hoeveelheid spoelvloeistof.

BLAASSPOELEN

Om medicatie in te brengen in de blaas of stolsels en bezinksel uit de blaas te verwijderen.

Spoelen gebeurt met een ruime hoeveelheid spoelvloeistof.

Spoelvloeistof moet een periode inwerken in de blaas. Dit kan per zorgvrager verschillen.

Het inbrengen van een katheter in de blaas is een voorbehouden handeling en het spoelen van de blaas is een risicovolle handeling.

1. WAAR
2. NIET WAAR

Actieve blaasspoeling

Bij een actieve spoeling wordt de vloeistof onder druk ingebracht in de blaas. De vloeistof wordt met enige kracht in de blaas gespoten. Deze handeling kun je meerdere keren herhalen.

Passieve blaasspoeling

Bij een passieve blaasspoeling wordt de vloeistof aangesloten op het kathetersysteem en opgehangen aan bijvoorbeeld een infuuspaal. De vloeistof loopt onder invloed van de zwaartekracht de blaas in

Een voorbeeld van een actieve blaasspoeling is het toedienen van een medicijn, zoals BCG-therapie of chemotherapie, in de blaas via een katheter, waarna dit medicijn een bepaalde tijd in de blaas moet blijven om te kunnen inwerken. Een ander voorbeeld is een spoeling met een steriele vloeistof zoals NaCl 0,9% (zoutoplossing) om vuil en slijm uit de blaas en katheter te spoelen, waarbij de vloeistof daarna direct wordt uitgeplast of teruggelopen. Het type spoeling hangt af van de medische indicatie. 

Een actieve blaasspoeling is een medische procedure waarbij spoelvloeistof onder druk de blaas wordt ingespoten en direct weer wordt opgezogen. Dit spoelt vuil en slijm weg en de vloeistof hoeft niet in te werken, in tegenstelling tot een passieve spoeling waar de vloeistof langzamer in de blaas loopt en soms een inwerktijd heeft. Actieve spoelingen kunnen worden gebruikt voor reiniging of om medicijnen toe te dienen. 

Bij de techniek van actief spoelen laat je de spoelvloeistof direct teruglopen in het spoelzakje totdat de vloeistof helder is. Dit is anders dan bij passief spoelen, waarbij de vloeistof voor een bepaalde tijd in de blaas blijft zitten. De frequentie en hoeveelheid spoelvloeistof wordt voorgeschreven door een arts. 

Aandachtspunten

• Altijd blaasspoelen in opdracht van de arts.
• Soort spoelvloeistof in opdracht van de arts.
• Zorg ervoor dat de spoelvloeistof op lichaamstemperatuur is.
• Werk aseptisch en volgens protocol.
• Observeer de teruggelopen spoelvloeistof op kleur, samenstelling en hoeveelheid. 
• De hoeveelheid die inloopt moet er ook weer uit.
• Voel je weerstand, stop dan de blaasspoeling en waarschuw een arts.

Nefrostomie

katheter

- nefrodrain

- pigtaildrain

indicaties nefrostomiekatheter

Indicaties

nierstenen in de nier of de urineleider

een vernauwde urineleider (strictuur of stenose)

een tumor in de urineleider, de blaas of de prostaat

een abnormale verbinding tussen de urinebuis en het perineum (urinaire fistels)

vochtcollecties rondom de nier (abces of urinoom)

Mogelijke complicaties

Een infectie: de fistelopening en het nierbekken zijn gevoelig voor infecties door bacteriën die via de katheter binnen kunnen dringen. 

Een geïnfecteerde opening is rood, pijnlijk en bevat soms pus. Er kan ook sprake zijn van koorts, koude rillingen en hevige pijn in de flanken of rug.

 Waarschuw zo snel mogelijk een arts als je vermoedt dat een zorgvrager een infectie heeft.

Mogelijke complicaties

Lekkage: urine lekt langs de katheter als het slangetje niet goed open is. Dit kan komen door een knik in de slang of een verstopt lumen.  

Het verschuiven of uitglijden van de katheter: neem contact op met een arts als de katheter verschuift of uitglijdt. Je mag een verschoven katheter niet terugduwen of verder uittrekken. Maak hem in plaats daarvan stevig op de huid vast. Ga in overleg met de verantwoordelijke arts (evt. een nieuwe)

De drain raakt verstopt: kan gebeuren door steengruis of bloedstolsels.

Verzorgen nefrostomiekatheter

• Volg altijd het protocol van het ziekenhuis.
• Ga na hoe de nefrostomiekatheter is gefixeerd.
• Meet lengte katheter buiten het lichaam zodra cliënt in zorg komt, noteer lengte in dossier.
• Werk steriel omdat de katheter rechtstreeks in verbinding staat met de nier. 
• Verzorg een geïrriteerde fistelgang of fistelgang met pus dagelijks.
• Zorg dat de katheter niet verschuift wanneer je de fixatiepleister verwisselt.
• Plak de insteekopening met folie af als de cliënt onder de douche gaat. 
• Korstjes rond de insteek voorzichtig verwijderen. Het kan wondjes veroorzaken die kunnen infecteren.

Aandachtspunten

 

Vervang de urineopvangzak volgens protocol.

Geen kocher gebruiken ivm beschadigen nefrostomiekatheter. 

De opvangzak en de slang van de zak lager hangen dan de nier.

Om nierstuwing te voorkomen is het zeer belangrijk dat de urine ongehinderd kan aflopen.

Spoelen nefrostomiekatheter

Om verstopping op te heffen of te voorkomen, kun je de nefrostomiekatheter spoelen met  NaCl 0,9%. Doe dit alleen in opdracht van de arts.

Je hoeft niet te spoelen zolang er urine geproduceerd wordt. Zodra er geen urine meer geproduceerd wordt, moet je nagaan of de katheter verstopt is, of ergens geknikt is. 

Door te spoelen kun je controleren of katheter verstopt is of spoelen als er bloed bij de urine zit of als de zorgvrager blijvende pijn in zijn flank heeft.