Hst 4 Nederland is een rechtsstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

H4 Nederland is een rechtsstaat

Leerdoelen:

• Wat is een rechtsstaat?
• Hoe wordt de macht  van de overheid beperkt?
• Wat zijn de problemen van onze rechtsstaat? 

 Wat is een rechtsstaat

Een rechtsstaat is een land waar de rechten en plichten van burgers en de overheid in de wet zijn vastgelegd.

• De overheid mag optreden als jij de wet overtreed = rechtshandhaving.
• Burgers worden beschermd tegen willekeur en te grote overheidsmacht = rechtsbescherming.

Kenmerken van de rechtsstaat:

1. Er is een grondwet

2. De burgers hebben grondrechten (zoals Artikel 1)

3. De overheid moet zich ook aan de wet houden

- er is rechtszekerheid (je weet wat voor straf je krijgt)

- rechtsgelijkheid (iedereen wordt hetzelfde behandeld)

- Legaliteitsbeginsel: handeling overheid gebaseerd op wet

4. Er zijn onafhankelijke rechters 

5. Het land is een democratie (het volk heeft de macht)

Trias politica - scheiding der machten

1. Wetgevende macht (wetten maken)
2. Uitvoerende macht (dagelijks bestuur)
3. Rechterllijke macht (rechtspraak)

• Bedacht tijdens de Franse 

     Revolutie 

• "Scheiding der drie machten":

 

Om machtsmisbruik te voorkomen

Trias Politica

(Driemachtenleer)

Trias Politica 

De politieke macht is in 3 delen gescheiden 

	wetgevende macht	uitvoerende macht	rechterlijke macht
wie	ministers en parlement	ministers en ambtenaren	rechters
wat	stellen vast aan welke wetten burgers en overheid zich moeten houden	zorgen dat wetten goed worden uitgevoerd	beoordelen of burgers en overheid zich aan de wet houden en oordeelt in conflicten

uitleg

Wetgevende macht

• Regering en parlement maken wetten waar iedereen zich aan moeten houden
  
• De  Gemeenetraad kan op lokaal niveau regels opstellen.

De uitvoerende macht

De uitvoerende macht zorgt ervoor dat wetten worden uitgevoerd en nageleefd. De ministers zijn hiervoor verantwoordelijk. 

Het Openbaar Ministerie (OM) en de politie werken samen met de minister van Veiligheid en Justitie om strafbare feiten op te sporen en te vervolgen.

vervolgen

een verdachte voor de rechter brengen.

Rechterlijke macht

Beoordelen of wetten goed worden nageleefd.

Rechters zijn onafhankelijk en onpartijdig. 

Overheid moet zich ook aan de wet houden.

Knelpunten van de rechtsstaat

-Veiligheid versus privacy (ook wel: rechtsbescherming versus rechtshandhaving)

-Ongelijke behandeling (klassenjustitie, vooroordelen/ etnisch profileren, grotere pakkans, discriminatie, gebrek aan kennis en door verschil in inkomen, opleiding, scholing en cultuur)

- Botsende grondrechten (vb. vrijheid van meningsuiting)

Ongelijke behandeling:

1. Door verschillen in inkomen, opleiding, scholing en cultuur. Mensen uit een hoger sociaal milieu kennen hun rechten vaak beter en begrijpen de juridische taal beter. Ook kunnen ze betere advocaten betalen. (rechtsbijstand).

2. Politie, officieren van justitie en rechters hebben soms vooroordelen. Zij verwachten dat bepaald crimineel gedrag voorkomt bij mensen uit bepaalde sociale milieus of etnische groepen.

Ongelijke behandeling: 

3. Criminele jongeren met een migratie achtergrond worden naar verhouding harder gestraft voor hetzelfde delict dan criminele jongeren zonder migratie achtergrond. 

4. Grotere pakkans voor mensen uit lagere milieus en met een bepaalde migratie-achtergrond. Bijvoorbeeld winkeldiefstal i.v.m. fraude.

5. Gebrek aan kennis over de achtergrond van jongeren. Is het stoer gedrag van jongeren of crimineel gedrag?

Botsende grondrechten 

Vrijheid van meningsuiting (artikel 7 grondwet) kan botsen met verbod op discriminatie (artikel 1).  

Mag een politieke partij racistische standpunten uiten? Mag een cartoonist een grap maken over de profeet Mohammed?

Aan de slag! 

 H3 Oorzaken van criminaliteit 

opdrachten