9.5 De Tweede Wereldoorlog

• geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Opdracht

Oplossingen voor de economische crisis:

- Herbert Hoover

- Franklin D. Roosevelt

Oplossing crisis Hoover

• liberale opvatting: overheid grijpt niet in
• de economie regelt zichzelf, het komt wel goed
• 1933 verkiezingen: Hoover opgevolgd door Roosevelt
  

Waarom verergerde de crisis onder president Hoover?

New Deal (1933)

• Overheid grijpt in, gebaseerd op ideeën van econoom Keynes:
  
• Herstel banken (nieuwe geldvoorraad)
• Werkgelegenheidsprojecten (stuwdammen)
• Subsidie boeren
• toezicht op banken & toezicht op industrie 
• Mensen kunnen weer producten kopen dus groei economie
  

9.5 De Tweede Wereldoorlog

KA:
- Het voeren van wereldoorlogen
- Verwoesting op niet eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens en de betrokkenheid van de burgerbevolking bij oorlogvoering

- het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/ nationaalsocialisme.

- racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden.

de Duitse bezetting van Nederland.

Na de Eerste Wereldoorlog

Republiek van Weimar (1919)

- Vrede van Versailles 

- Duitsers niet aanwezig bij onderhandelingen (dictaat van Versailles)

- Dolkstootlegende

* populair onder rechtse partijen en oud-soldaten 

Opkomst NSDAP

- DAP: kleine partij met antidemocratische en antisemitische denkbeelden.

- Hiter sluit zich in 1919 aan, blijkt een goede spreker en neemt in 1920 het leiderschap van de partij over.

- Hitler zet in op de 'massa' grotere locaties, doopt DAP om in NSDAP. 

- 1923 mislukte Bierkellerputsch

- Mein Kampf

schooltv.nl

Duitsland 

1924-1929

• Politiek en economisch gaat het beter met het land
• Verdrag van Locarno (1925), 
• Duitsland is in 1926 lid van de Volkenbond geworden (Erfüllungspolitik)
• De Amerikanen steunen de Duitse economie met het Dawesplan

DUITSLAND

1928 NSDAP kleine splinterpartij

1929 Beurskrach

1932 NSDAP grootste partij

1933 Januari, Hitler kanselier

Maart, alleenheerser, dankzij de machtigingswet

Oorzaken van de Tweede Wereldoorlog.

• Hitler wilde revanche voor de Eerste Wereldoorlog (die verloren was).
• Hitler wilde lebensraum voor het Duitse volk.
• Hitler wilde Heims in Reich

Er volgde een gelijkschakeling 

 Politiek

- Alle partijen behalve de NSDAP werden verboden.

- 1 leiders

Militair:

- Politieke tegenstanders (communisten en socialisten vooral, naar concentratiekampen zoals in Dachau) later volgden ook anderen die niet pasten in de volksgemeinschaft (joden, Sinti , homo’s)

- SS (paramilitaire organisaties)

Economie

- problemen van de beurskrach oplossen

Cultureel

- Indoctrinatie (Hitlerjugend, moederkruis)

- Rijkscultuurkamer

- Joseph Goebels (Propagandaminister)

Appeasement politiek

Met name Groot Britannië (Chamberlain) doet er alles aan om een Tweede Wereldoorlog te voorkomen en vrede te bewaren.

Hitler houdt zich niet aan Vrede van Versailles 

1938 Anschluss

1938  conferentie van München,

Conferentie van München

september 1938

Frankrijk en Engeland zijn geschrokken van de Anschluß. 

Hitler belooft dat er geen oorlog komt als hij Sudetenland, Tsjecho-Slowakije, ook nog krijgt. D

it gebied hoorde bij Oostenrijk-Hongarije vóór de Eerste Wereldoorlog. Duitsland, Engeland, Frankrijk en Italië komen, zonder Tsjecho-Slowakije, tot een akkoord.

Appeasement: Engeland en Frankrijk willen geen nieuwe oorlog

Chamberlain

Daladier

Mussolini

Hitler

Wat is de boodschap van
de tekenaar van de prent?

Appeasmentpolitiek faalt

Chamberlain kwam trots terug in Groot Britannië na de conferentie van München, maar....
Praag werd op 15 maart 1939 overgenomen

Molotov-Ribbentrop Pact

augustus 1939

Hitler en Stalin zijn elkaars politieke vijanden.
- Niet aanvalsverdrag

- Geheime clausule 

De eerste maanden

eind 1939 - begin 1940

-  1 september Hitler valt polen binnen

- half september - SU valt Polen binnen. 

- November - Finland, Estland, Letland, Litouwen

= 

Blitzkrieg in West-Europa

april-juli 1940

Frankrijk capituleert

22 juni 1940

Battle of Britain

juli - oktober 1940

De Duitse aanval op Groot-Brittannië.

Operatie Barbarossa

juni - december 1941

Ondanks het niet-aanvalsverdrag, valt Duitsland de Sovjet-Unie aan:

Hitler heeft de 'Lebensraum' en de grondstoffen nodig voor zijn volk.

Japanse aanval op Pearl Harbor

7 december 1941

As-mogendheid Japan wil in Azië een machtig land zijn. 

Om dit doel te bereiken vallen ze de Amerikaanse marinebasis op Hawaï 

(Pearl Harbor), volkomen bij verrassing, aan. 

Door de verwoeste Amerikaanse vloot, heeft Japan vrij spel in Azië

Verenigde Staten in oorlog

8 december 1941

Eén dag na de aanval verklaren de Verenigde Staten de oorlog aan Japan.

Slag bij el-Alamein

juli - oktober 1942

De Britse generaal Montgomery verslaat de Duitse maarschalk Rommel 

bij el-Alamein in Afrika. 

Het wordt een keerpunt in de oorlog: 

De Duits-Italiaanse opmars was gestopt, de legers worden teruggedrongen

Slag om Stalingrad

augustus 1942 - februari 1943

Door de ijzige kou en slechte bevoorrading wordt het Duitse leger verpletterend verslagen. Hitler moet opgeven: Stalingrad blijkt niet te veroveren.

Het wordt een keerpunt in de oorlog: 

de Sovjet-Unie begint met het terugdringen van het Duitse leger.

D-Day

6 juni 1944

Met de landing in Normandië kwam er eindelijk een front

in het Westen, iets waar Stalin lang om had verzocht.

De D in D-Day staat voor Decision (beslissing)

Hitler wordt verslagen

april 1945

In april valt het Rode Leger van Stalin Berlijn aan. 

Het is de genadeklap voor Hitler: hij  pleegt (hoogst waarschijnlijk) zelfmoord.

Capitulatie van Duitsland

8 mei 1945

Tijdens de laatste dagen van de oorlog werd er door de Amerikanen een nieuw vernietigingswapen ingezet. De Atoombom, nadat Hiroshima op 6 augustus en Nagasaki op 9 augustus 1945 hierdoor werden verwoest gaf Japan zich over. 

De bommenwerper de Enola Gay gooide de atoombom genaamd 'Little Boy' op Hiroshima. Op deze foto zie je de crew en hun commendant die dit hebben uitgevoerd. 

Een Japanse overlever bekijkt de schade die de stad Hiroshima is aangericht. 

Capitulatie van Japan

14 augustus 1945

Na de verwoesting door de twee Amerikaanse atoombommen,

kan Japan niets anders doen dan zich over te geven aan de Geallieerden.

 De holocaust

racisme en discriminatie die leidde tot genocide, in het bijzonder op de joden.

Ontwikkeling Antisemitisme

• Groepsbewustzijn: wij / zij
  
• Leden van de zij-groep zijn geen individu, maar een exemplaar van een negatief stereotype 
• Oorsprong ligt in de oudheid “Christusmoordenaars” 
• Progroms.

Pogroms

Geweldadige uitbarsting tegen een tegen een etnische of religeuze groep, in dit geval de joden. 

Progrom in een jodenwijk (getto) Frankfurt 1614

Neurenberger Rassenwetten

1935

Doel: Joden wegjagen

- Joden niet meer Duits staatsburger

- Joden mogen niet met Duitse staatsburgers trouwen.

Kristallnacht

9 november 1938

• In Parijs vermoordt een jonge Jood, Herschel Grynszpan, een Nazi. 
• Na een radiotoespraak van Joseph Goebbels, trekken Duitsers massaal de straat op om eigendommen van Joden te vernielen.
• De politie en SS kregen de opdracht om niet in te grijpen.

Het vermoorden van Joden begint  vroeg in de oorlog,

In eerste instantie gaat dit nog niet systematisch.

Veel executies gebeuren door de SS-Einsatzgruppen, doormiddel moordkuilen

Joden moeten in ghetto's wonen

In de ghetto's was het leven zwaar: 

er was te weinig woonruimte voor de 

duizenden joden die er moesten leven. 

Wannsee Conferentie, 1941 

• 15 hoge nazi ambtenaren komen bijeen.
• presenteert Endlösung:  Vernietigingskampen waar joden vergast worden doormiddel van Zyklon B
• Voorbeelden: Auschwitz, Treblinka
• Sterkere joden worden als slaaf gebruikt, zwakkere direct vergast 
• 60% van Europese joden wordt vermoord door de nazi's 

Fritz Haber (1868-1934) een Duitse joodse chemicus. Hij Ontwikkelde Zyklon B in de jaren ’20 als insecticide.

 Zyklon B  is  een snelwerkend gif:Het gas dringt na inhalatie meteen door tot de uithoeken van het longweefsel, wat leidt tot blokkade van de zuurstofopname