11.1 Eigenschappen en chromosomen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Lesdoelen

• Kunnen uitleggen wat erfelijke eigenschappen zijn, hierbij kun je ook voorbeelden noemen.
• Kunnen uitleggen wat fenotype is, hierbij kun je voorbeelden noemen.
• De term 'aanleg' kunnen uitleggen.

Wat zijn erfelijke eigenschappen?

• Ieder mens heeft eigenschappen, zoals 2 benen, 2 armen etc. Eigenschappen zijn kenmerken die jou tot een mens maken.
• Deze eigenschappen krijg je van ouders -> Erfelijke eigenschappen.
• Erfelijke eigenschappen zien er bij iedereen anders uit. Dit noem je fenotype.

Verschillende fenotype bij honden

Kan het fenotype veranderen?

• Je uiterlijk blijft niet het hele leven hetzelfde. In de puberteit veranderd er bijv. ook het een en ander.

• Fenotype kun je ook zelf veranderen. Denk maar eens aan haren verven, make-up en tatoeages.

Aanleg

• Van sommige eigenschappen weet je pas dat je ze hebt wanneer je ze gaat gebruiken. Je hebt dan aanleg geërfd.

• Het fenotype is afhankelijk van de erfelijke eigenschappen en invloeden uit de omgeving.

Lesdoelen

• Kunnen uitleggen wat chromosomen zijn, waar ze zitten en waar ze uit bestaan.
• Je kunt een chromosomenkaart aflezen.
• Kunnen uitleggen wat genotype is.

Waar zit de informatie voor je eigenschappen?

• In de celkern van cellen zitten dunne draden; de chromosomen. 

• Chromosomen bestaan voor het grootste deel uit DNA.

• DNA  bevat alle informatie van jouw lichaam.

Chromosomen

• Lichaamscellen van mensen hebben 23 paar chromosomen (dus 46 chromosomen in totaal).

• Één chromosomen paar bepaalt je geslacht. Dit noemen we de geslachtschromosomen. Deze worden aangegeven met de letter X en Y.

• Vrouwen hebben twee X-chromosomen (XX), mannen hebben één X-chromosoom en één Y-chromosoom (XY).

Eigenschappen op de chromosomen

• Een chromosoom bestaat uit een lange opgerolde draad van DNA.

• Een stukje DNA bevat informatie over één eigenschap. Dit stukje noemen we een gen. Op één chromosoom liggen wel duizenden genen.