Herhalen Gram. Woordsoorten H1-6

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Herhaling Grammatica Woordsoorten 

H1 Gram. woordsoorten

Een zelfstandig naamwoord (zn) is een woord voor een mens, die plant, ding of gevoel. 

• Een zelfstandig naamwoord heeft meestal een enkelvoud en een meervoud.
• Je kunt er vaak een verkleinwoord van maken.
• Je kunt er meestal de, het of een voor zetten.
• Een eigennaam (zn-e) is ook een zelfstandig naamwoord. 

> concreet zelfstandig naamwoord (czn): is iets wat je kunt aanraken: stoel, kauwgom

> abstract zelfstandig naamwoord (azn): geeft iets aan wat je niet kunt aanraken of wat niet bestaat: liefde, week, elfje

 

H1 Gram. woordsoorten

Er zijn drie lidwoorden: de, het, een.

Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord, maar soms staan er tussen het lidwoord en het zelfstandig naamwoord nog andere woorden. 

• bepaalde lidwoorden (blw): de, het
• onbepaalde lidwoord (olw): een

Bijvoeglijk naamwoord

Vertelt iets over het zelfstandig naamwoord.

Bv. 'Wat een spannende film.' 

Spannende vertelt iets over het ZN film.

Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord 

zegt van welke stof iets gemaakt is.

Bv. 'Een zilveren armband.'  

H2 Gram. woordsoorten

Een bijvoeglijk naamwoord:

- staat meestal vóór het zelfstandig naamwoord

- heeft vaak een korte en een lange vorm. Bv. sterk/sterke, droog/droge, gek/gekke

- Kent de 'trappen van vergelijking. Bv. gaaf-gaver-gaafst

Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord heeft maar één vorm
en eindigt vaak op -en. Bv. koperen, houten. 

Het staat altijd vóór het Z.N. 

Heeft géén trappen van vergelijking.

H2 Gram. woordsoorten

H3 Gram. woordsoorten

Persoonlijk voornaamwoord (pers. vnw.)

Een persoonlijk voornaamwoord duidt een persoon, dier of ding aan. 

VB. Zij verloren de wedstrijd. Pas op, hij bijt! Ik heb het op tafel gelegd.

H3 Gram. woordsoorten

Bezittelijk voornaamwoord (bez. vnw.)

Een bezittelijk voornaamwoord geeft aan van wie iets is, een bezit. Het staat altijd vóór het zelfstandig naamwoord waar het bij hoort. 

VB: jullie tuin, ons feest, jouw beste vriend

Maar: de tuin is van jullie > in dit geval is 'jullie' een pers. vnw.

 

Zelfstandig Werkwoord

Heeft een hele duidelijke betekenis.

Bijv. lopen, opletten, zwemmen, rennen

Als een zin meerdere werkwoorden heeft,
staat het ZWW meestal achteraan.

Koppelwerkwoord

Werkwoorden in een zin geven aan wat het onderwerp doet!

In een zin zit óf een zelfstandig werkwoord óf een koppelww:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen.

(onderdeel van het naamwoordelijk gezegde)

Bijvoorbeeld: Zou Lowlands echt populairder worden dan Pinkpop?

Kww: worden

Hulpwerkwoord

Overige werkwoorden in de zin,
helpen het werkwoordelijk gezegde te vormen.

Als er meer werkwoorden in de zin staan, 

is de persoonsvorm altijd een HWW.

Bijvoorbeeld: 'Ik had naar GTST kunnen kijken.' 

had=hww, kunnen=hww, kijken = zww

Aanwijzend voornaamwoord

Wijst iets aan:

deze, die, dit, dat, zo'n, dergelijke

Deze dag gaat heel leuk worden.

Die leerling heeft goed gescoord!

Staat meestal voor een ZN: deze hond

maar je kan het er ook achter denken: luistert beter dan die (hond).

Vragend voornaamwoord

Staat aan het begin van een vraag:

Wie, wat, welke, wat voor (een)

Bijvoorbeeld: Wie loopt daar in de verte?

Onbepaald voornaamwoord

Duidt een persoon of ding aan, 

maar zegt niet precies wie of wat.

Iemand, niemand, iedereen, men, het, iets, een zekere

Let op: het woordje 'je' is onbepaald als het 'men' betekent.

'Tegenwoordig kun je beter geen lifters meenemen.'

Voorzetsel

Kastwoordjes

Geeft plaats, tijd , reden/oorzaak aan

Staat voor een voornaamwoord, zelfstandig naamwoord,

Plaats: in de schuur, te Nijmegen, op het dak, bij mij.

Tijd: tijdens de pauze, gedurende de oorlog, na de les.

Reden/oorzaak: vanwege de dichte mist, door de kredietcrisis.

Voorzetsel

Soms is een voorzetsel deel van een uitdrukking.

Bv. Iemand op zijn nummer zetten, Iets achter de hand 

houden.

Let op: een deel van een splitsbaar werkwoord (aankijken, namaken, uitzwaaien) noem je geen voorzetsel! Dit hoort namelijk bij het werkwoord.

Laatste van de woordsoorten.

Bekijk de volgende zin:

– Morgen (bwb) / komt / het Scapino Ballet / hier (bwb) / een voorstelling / geven.

(zinsdelen)

Bekijk de volgende zin:

– Morgen komt het Scapino Ballet  hier en voorstelling geven.

In deze zin zijn de woorden Morgen en hier bijwoorden. Als een bijwoordelijke bepaling uit één woord bestaat, is dit woord als woordsoort een bijwoord (bw).

Bijwoord

Geeft plaats, tijd, (on)zekerheid, ontkenning aan.

Vraagwoorden: hoe, waar, waardoor, wanneer

Een bijwoord zegt iets over:

een hele zin, een werkwoord (hard fietsen),
een bijvoeglijk naamwoord (heel mooi),
een ander bijwoord (heel erg mooi)

Zo herken je een bijwoord

Een bijwoord kan van alles aangeven, bijvoorbeeld:

tijd: binnenkort; gisteren; overmorgen; nooit; straks; vroeger; tegenwoordig;

plaats/richting: er; daar; hier; nergens; overal; daarheen; erlangs; opzij;

een reden/oorzaak: daarom; vandaar; hierdoor; daardoor;

een vraag: hoe; waar; waardoor; waarheen; waarom; wanneer;

(on)zekerheid: ongetwijfeld; vast; wel; misschien; vermoedelijk; zeker;

ontkenning: niet; nooit; nimmer; geenszins.

Een bijwoord kan iets zeggen over:

een hele zin: Vandaag gaan we met de klas zwemmen.

een werkwoord: Sjoerd / loopt (zww) / langzaam

Zoek het bijwoord:

Morgen geef ik een feestje.

1. Morgen
2. geef
3. een
4. feestje

Wat is het bijwoord/ zijn de bijwoorden?
Jan kan heel hard fietsen.

1. hard
2. heel, hard
3. heel
4. fietsen

Wat is het bijwoord?
Havo 1 werkt hard aan de bijwoorden.

1. werken
2. hard
3. groep 7
4. de bijwoorden

Een bijwoord kan iets over een een ander bijwoord zeggen.

1. waar
2. niet waar

Wat is geen bijwoord?

1. waarom
2. soms
3. achter
4. niet

Maken...

Cursus 5 Grammatica    § 12 WS Bijwoord

opdracht 1 t/m 3