10.6 Naar de wereld van nu

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4,5

10.6 Naar de wereld van nu

Van 20e eeuw naar de 21e eeuw

10.6 Naar de wereld van nu

• Machtverhoudingen westen t/o communisme en Rusland
• Globalisering verbindt, maar verdeelt ook
•  Islamitische terreurgroepen  zorgen voor wereldwijde spanning
• populisme 

(LET OP: stof gaat tot ongeveer 10 jaar terug. de snelle politieke en economische veranderingen uit 2025 zijn dus niet meegenomen in dit verhaal)

Machtsverhoudingen na de Koude oorlog

VS 'leider van de wereld', maar ...

1) China groeit uit tot grote economische concurrent.

Na dood Mao (1976): China in naam communistisch, maar al snel in economie kapitalistisch, politiek een nationalistische autocratie.

2) Rusland v.a. 2000 o.l.v. Putin weer autocratie (in naam nog democratie) met een agressief nationalistische politiek (tegen 'westen'). Wil oude USSR gebieden terug, waaronder:

2008: inval in Georgië

2014: inval in Oekraïne => verovering Krim

Hierdoor meer Oost-Europese staten lid van NAVO (en EU) en NAVO in staat van paraatheid t/o Rusland

Invloed van het Midden-Oosten

Eind 20e eeuw ontstaan - mede door dekolonisatie, Koude Oorlog en globalisering - verschillende extremistisch Islamitische terroristische organisaties, vooral gericht tegen Amerikanisering/ "verwestering" wereld. 

11 - 09 - 2001: Al-Qaida - o.l.v. Osama bin Laden - pleegt grote aanval op VS (o.a. Twin Towers)
(daarna meer aanslagen in westerse wereld)

=> 2001 VS reageert met aanval op Taliban - werkte samen met Al-Qaida - in Afghanistan.

=> 2003 VS en GB vallen Irak binnen om tegen Al-Qaida te vechten.

Gevolgen: veel doden aan alle zijden, vooral burgerslachtoffers. Angst voor Islam in Westen, verzet tegen aanvallen VS en bondgenoten in Arabische wereld, verdeeldheid in islamitische wereld met burgeroorlogen (soennieten met Al-Qaida t/o sjiieten) en opstanden (o.a. democratische opstand in Tunesië) tot gevolg. 
=> Al-Qaida in meer landen actief bij burgeroorlogen (Midden-Oosten en Afrika) en aanslagen (o.a. Bali, Londen, Madrid)

=> Osama Bin Laden in 2011 in Pakistan door VS gedood.

=>2014: afsplitsing Al-Qaida roept IS uit in Noord-Irak en Oost-Syrië => (tijdelijk?) verslagen in 2017 door Irakees/ Syrisch/ Koerdisch leger

Hiernaast: Osama Bin Laden

Hieronder: 

2 filpjes met verduidelijking

- aanslag "9/11" (uit 2021)

- IS

Globalisering

Globalisering: groeiende economische, politieke en culturele verbondenheid op de wereld.

ca. 1950: Europa, Noord-Amerika en Japan = ruim 90% industriële productie

1975: 'G6'  opgericht t.b.v. overleg over wereldwijde economie/ financiën. 

v.a. 1965: Zuid-Korea en Taiwan zeer sterke economische groei ("de Aziatische tijgers")

v.a. ca. 1990: China en India snelst groeiende economiën. Ook Brazilië en Chili groeien sterk.

21e eeuw: In Afrikaanse landen + landen in het Midden-Oosten (zonder dictatuur en/of burgeroorlog) snelle economische groei.

Globalisering

V.a. jaren 1990: door o.a. internet en mobiele telefonie versnelling globalisering.

- groei aantal multinationals.

- westerse bedrijven verplaatsten productie naar lage lonen landen in (vooral) Azië.

jaren '20 - 21e eeuw:
- globalisering zorgt voor snelle vermenging culturen, daardoor angst voor verlies eigen cultuur. gevolg: groei wereldwijd van nationalisme.

- globalisering zorgt voor baanverlies lageropgeleiden in westen, populisme als oplossing gekozen.

Populisme (v.a. jaren 1990)

Richt zich tegen 'elite', tegen immigratie, tegen de Islam, tegen internationale samenwerking (als EU) en tegen globalisering.
Richt zich op (vooral) lageropgeleiden en hun angsten en wensen.

• Rechts-populisme richt zich ook op nationalisten en conservatieven (en tegen 'Links')
• Links-populisme richt zich ook op "groenen" (en tegen 'Rechts')

Populistische leiders genoemd in stofomschrijving:
- Pim Fortuyn (NL => leider LPF), vermoord in 2002
- Geert Wilders (NL => PVV)

- Marine le Pen (FA => RN)

- Donald Trump (VS => Republikein)