1.2. De rol van Europa

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Starter 

1.2 De rol van Europa

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les:

(1) kan je in grote lijnen de ontwikkelingen in de invloed van de EU op de inrichting van het platteland uitleggen aan de hand van een oorzaak-gevolg schema. 

Wat is de invloed van de Europese Unie op landbouw en het platteland?

Bestudeer Kaarten rechts

A = 1900
B = 1990

C = 2015

Bestudeer kaarten 
A = 1900
B = 1990

C = 2015

Overleg met je buurman/vrouw:
- Wat zijn de ontwikkelingen in de inrichting van het platteland? 

Opdracht tijdens de uitleg

• Uitleg in 10 stappen over ontwikkeling van EU / landbouw
  
  
• Tijdens uitleg maak je voor jezelf samenvatting.

Beschrijving van de openingsfoto

https://www.nationalgeographic.nl/milieu/2018/09/in-beeld-de-millingerwaard-uniek-natuurgebied-in-nederland

De uiterwaard aan de zijoever van de Waal ten oosten van Nijmegen ligt kort voorbij het punt waar de Rijn zich splitst in het Pannerdensch Kanaal en de Waal. Het prille groen toont zich in tientallen tinten, de meidoorns bloeien prachtig wit, overal hoor je vogels en in de verte staan twee gallowaykalfjes. ‘Altijd opletten,’ zegt Wouter Helmer, mijn gids op deze dag. ‘Bij kleintjes is er steevast een moeder in de buurt.’ De Millingerwaard is onderdeel van de Gelderse Poort, een nieuw natuurgebied van drieduizend hectare van Staatsbosbeheer, gelegen aan het begin van de Nederlandse rivierdelta.

https://www.nationalgeographic.nl/milieu/2020/05/als-het-dak-van-de-wereld-smelt

Mijlpaal 1: EGKS

Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (1951)

Doel: productie van kolen en staal (voor oorlogswapens)

Geen invloed op platteland

Voedselkringloop was nog op lokale schaal

Mijlpaal 2: EEG

Europese Economische Gemeenschap (1957)

Voedseltekorten / hongersnood tijdens en na WO2

Doelen:
1. Iedereen in EU beschikt over voldoende en betaalbaar voedsel

2. EU-boeren moeten een redelijke levensstandaard krijgen

Mijlpaal 3: GLB

Gemeenschappelijk Landboudbeleid (1962)

Productiesubsidies

Boeren krijgen voor ieder product dat ze leveren een geldbedrag van de EEG.

Specialisatie

Zich binnen een bedrijf of gebied steeds meer toeleggen op één activiteit of product. In dit geval kozen boeren voor veeteelt óf akkerbouw, niet meer allebei. 

lage productiekosten + hogere opbrengst

Mijlpaal 3: GLB

Lage productiekosten + Hoge opbrengst

Mechanisatie

Het vervangen van arbieders voor machines. 

1

Intensivering

Opbrengst omhoog door meer uit je land of vee te halen, bijv. gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen en technolische innovaties

2

Schaalvergroting + ruilverkaveling

- Steeds grotere bedrijven want alleen grote boeren kunnen concurreren.

- Ruilverkaveling = stukken land met elkaar ruilen zodat je efficienter kan werken.

3

Mijlpaal 3: GLB

De productie per hectare van Nederland behoort tot de wereldtop.

Leg uit welke rol de productiesubsidies hierin gespeeld hebben.

Lage productiekosten + Hoge opbrengst

Mijlpaal 4: té succesvol!?

Boeren produceerden te veel (overschot)

quota --> een boer mag max. hoeveelheid produceren gebaseerd op de vraag van de consument. 

Waarom kun je het GLB in de jaren 70 en 80 'té succesvol' noemen? Gebruik in je antwoord het begrip productiesubsidie. 

Mijlpaal 5: Inkomenssubsidie

GLB beleid werd aangepast, om doelen haalbaar en betaalbaar te houden. 

Wat waren de twee doelen (mijlpaal 2)? 

Inkomenssubsidie

Een aanvulling op het inkomen van boeren als ze niet konden rondkomen van hun boerenbedrijf. 

Productiesubsidie

Boeren krijgen geld voor elk product dat ze leveren. 

Waarom leidt inkomenssubsidie minder snel tot overschotten dan productiefsubsidie?

Mijlpaal 6: EU

Europese Unie (1993)

Meer lidstaten 

Grotere interne markt: makkelijkere handel met elkaar 

         Maar ook meer concurrentie                 Meer boeren stoppen

Mijlpaal 7: leefbaarheid

Ivm concurrentie stoppen sommige boeren

leefbaarheid platteland gaat achteruit 

EU: subisidies voor bijv. boerderij winkels,
foodfestivals, infrastructuur

Aandacht voor landschappelijke kwaliteit:

gebruikswaarde, belevingswaarde, toekomstwaarde

Mijlpaal 8: marktwerking

Minder productiesubsidies / quotas --> meer marktwerking 

Steeds meer boeren hebben inkomenssubsidie nodig 

Mijlpaal 9: Twee keer zo veel boeren

Meer lidstaten EU --> opeens 2x zo veel boeren

Ongelijke strijd tussen boeren in nieuwe EU landen en de oude landen. 

Mijlpaal 10: Een nieuwe GLB

Economie

Voldoende betaalbaar voedsel voor iedereen

Stabiel inkomen voor boeren

1

Natuur en milieu

Duurzame landbouw

Welzijn van dieren

Vervuiling: lucht- waterkwaliteit + biodiversiteit

2

Leefbaarheid

Tegengaan van vergijzing op platteland

3

Aan de slag: 

In groepjes van 4:
Je gaat een oorzaak-gevolg keten maken met begrippen uit deze §

Tussen de begrippen zet je een pijl

Boven de pijl zet je meer of minder 

Meer / minder

Een beginnetje...

GLB = Gemeenschappelijke Landbouwbeleid

Boeren kregen subsidie voor product,
Dus: meer produceren, meer subsidie 

Welke dingen deden boeren zodat ze hun productie konden verhogen? 
(kijk naar je kaartjes)

Aan de slag: 

Lezen paragraaf 1.2

Maken opgaven: 5, 7 & 8

Gezamelijke afsluiting:

1) Hoe herken je de begrippen op de kaartjens:
- schaalvergroting
- ruilverkaveling
- verduurzaming

Overleg 2 min. met je buurman/vrouw

Gezamelijke afsluiting:

1) Volg de loop van het beekje. 
je ziet twee opvallende veranderingen in de tijd. Welke zijn dit en waarom zijn ze uitgevoerd?

Overleg 2 min. met je buurman/vrouw

Tot volgende week