H3.1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H3.1

16-11-2023

Deze periode:

• Middeleeuwen verdeeld in twee perioden (vroege en late Middeleeuwen) 

Aan het eind van de les:

• Ken je de belangrijkste kenmerkende aspecten van tijdvak 3
• Kun je de kenmerkende aspecten indelen beschrijven als een sociaal, cultureel, economisch en politiek aspect
• Kun je uitleggen dat er enerzijds verandering en anderzijds continuïteit is tussen de Oudheid en de Middeleeuwen

Tijdvak: Monikken en Ridders

• Bespreek in tweetallen: Welke thema's/onderwerpen denk je dat er langs gaan komen? 

Kenmerkende Aspecten:

• KA 9: De verspreiding van het Christendom in geheel Europa
• KA 10: Het ontstaan en de verspreiding van de Islam
• KA 11: De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via het hofstelsel en horigheid
• KA 12:Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur.

Kenmerkende Aspecten:

• KA 9: De verspreiding van het Christendom in geheel Europa
• KA 10: Het ontstaan en de verspreiding van de Islam
• KA 11: De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via het hofstelsel en horigheid
• KA 12:Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur.

Leg bij ieder KA uit of het gaat om een cultureel, sociaal, economisch of politiek aspect van de Middeleeuwen. (meerdere mogelijk)

Pak je boek

• Lees de oriëntatie op blz. 57
• Geef aan welke onderdelen uit de tekst gaan over verandering tussen de Oudheid en de Middeleeuwen en welke gaan over continuïteit.

28-11-2023

3.1

H3.1 Aan het eind van de les:

• Weet je welke gevolgen de val van het R.R. had op West-Europa.
• Weet je wat een domein is.
• Kun je uitleggen hoe het hofstelsel is ontstaan en hoe het werkt
  
• Kun je uitleggen hoe feodale verhoudingen ontstaan en werken.

Kenmerkende Aspecten:

• KA 11: De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur georganiseerd via hofstelsel en horigheid.
• KA 12: Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur. 

Gevolgen val van het West-Romeinse Rijk (476)

• Al aan het einde van het RR ging het slecht met de economie.
• Onveiligheid op wegen
• Afname handel en nijverheid
• Steden krimpen

Al deze gevolgen hebben een versterkend effect op elkaar!

Wat doet dat met gewone mensen?

• Pachtboeren worden door Romeinen verplicht op hun grond te blijven. (en raken dus hun vrijheid kwijt) 
• Vrije boeren zoeken bescherming bij edelen.
• Samen worden dit de horigen 

Het Domein

• Land van de heer noemen we een domein, wat bestaat uit twee delen:
  
• Het vroonland: huis/kasteel/boerderij van de heer het land wat hij zelf bewerkte
  
• Het hoevenland: de akkers en boerderijen van de horigen
  

Een domein is vrijwel helemaal zelfvoorzienend

Het Domein

• Land van de heer noemen we een domein, wat bestaat uit twee delen:
  
• Het vroonland: huis/kasteel/boerderij van de heer het land wat hij zelf bewerkte
  
• Het hoevenland: de akkers en boerderijen van de horigen
  

Een domein is vrijwel helemaal zelfvoorzienend

Dit hele systeem met horigen en domeinen noemen we het hofstelsel

Hofstelsel in een schema

Verwerking:

• Lees paragraaf H3.1 tot en met ''het domein'' 

• Maak opdrachten 1 en 3

Hoe ziet West-Europa er politiek uit? 

Kenmerkende Aspecten:

• KA 11: De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur georganiseerd via hofstelsel en horigheid.
• KA 12: Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur. 

Na val W.R.R.

• Lukt het nieuwe Germaanse koningen niet om Romeins bestuur te houden.
• In plaats daarvan lenen koningen delen aan trouwe onderdanen/krijgsheren = feodalisme

Feodale verhoudingen

• Leenheer (bijvoorbeeld de koning) leent een stuk land uit (leen) aan een leenman/vazal, die het bestuurt in naam van de leenheer.
• In ruil daarvoor belooft de leenman trouw aan de leenheer

Filmpje: 

Schrijf op: In welke aspecten verschillen de Friezen van de rest van West-Europa in de vroege middeleeuwen?

Filmpje: 

Schrijf op: In welke aspecten verschillen de Friezen van de rest van West-Europa in de vroege middeleeuwen?

Verwerking

Keuze:

- óf aan de slag met 3.1 opdrachten 6, 7, 8 

- óf aan de slag met uitwerken van de leerdoelen op pagina 71

H3.1 Aan het eind van de les:

• Weet je welke gevolgen de val van het West-Romeinse Rijk. had op West-Europa.
• Weet je wat een domein is.
• Kun je uitleggen hoe het hofstelsel is ontstaan en hoe het werkt.
  
• Kun je uitleggen hoe feodale verhoudingen ontstaan en werken.

30-11-2023

Aan het eind van de les:

• Heb je je kennis van het hofstelsel en het leenstelsel herhaald
• Kun je uitleggen waarom een leen in de praktijk vaak werd gezien als bezit van de leenman

Het landgoed van een heer heet in het hofstelsel:

1. Het vroonland
2. Het kasteel
3. Het domein
4. De pacht

Welke uitspraak over de vroege middeleeuwen is NIET waar

1. Een domein was vaak zelfvoorzienend
2. De wegen waren
3. Er was een grote geldeconomie
4. Mensen woonden vooral op het platteland

Het politieke systeem van besturen in de vroege middeleeuwen noemen we:

1. Het hofstelsel
2. Het feodale stelsel
3. Het leenstelsel
4. Het domeinstelsel

Welke uitspraak over feodale verhoudingen is NIET waar

1. Horigen vallen in het feodale systeem
2. Een vazal kan zowel een leenheer als een leenman zijn.
3. Leenheren én leenmannen controleerden vaak een domein.
4. Een koning verdeelde zijn grond over verschillende vazallen

De Karolingen

• Afstammelingen van Karel Martel; koningen van het Frankische Rijk.
• Belangrijkste lid: koning Karel de Grote
• Waarom belangrijk? Perfect voorbeeld van (de zwakten van) het feodalisme.

Samenvattend

• Vazallen werden in de loop van de 9e en 10e eeuw steeds meer onafhankelijk.
• Hun 'leen' werd feitelijk vaak erfelijk bezit
• Aanvallen van buitenaf maken het systeem nog zwakker

De feodale verhoudingen komen dus onder druk te staan. 

(in H4 gaan we zien hoe dit verder ontwikkelt.

Verwerking

Keuze:

- óf aan de slag met 3.1 opdrachten 6 t/m 10 

- óf aan de slag met uitwerken van de leerdoelen op pagina 71

Klaar? maak opdracht 12