H4 par. 4.3 Nederland in 1848

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Memo havo 2

H4 Tijd van burgers en stoommachines

De industriële revolutie

par. 4.3 Nederland in 1848

De industriële revolutie

1750-1850

Een belangrijk keerpunt in de wereldgeschiedenis.

Leerdoelen

• Je kunt enkele belangrijke kenmerken noemen van het Koninkrijk der Nederlanden tussen 1815 en 1848.
  
• Je kunt uitleggen hoe Nederland tussen 1815 en 1848 bestuurd werd.
  
• Je kunt uitleggen welke idealen de liberalen hadden op politiek gebied.
• Je kunt uitleggen welke idealen de liberalen hadden op economisch gebied.

• Je kunt uitleggen waarom er in 1848 een nieuwe grondwet kwam.
• Je kunt uitleggen wat er in 1848 in het bestuur veranderde.
• Je kent de begrippen en jaartallen van deze paragraaf.
  

Koninkrijk der Nederlanden

Verschillende Nederlandse staten:

• 1588-1795 Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
• 1795-1801 Bataafse Republiek
• 1801-1806 Bataafs Gemenebest
• 1806-1810 Koninkrijk Holland
• 1810-1813 Onderdeel van Frankrijk
• 1813-1815 Soeverein Vorstendom der Verenigde Nederlanden
• 1815-heden Koninkrijk der Nederlanden

Koninkrijk der Nederlanden

1815 Slag bij Waterloo > Napoleon verslagen. 

1814-15 Congres van Wenen

Overwinnaars maakten nieuwe grenzen.

 

Waren conservatief. Tegen nieuwe revolutionaire ideeën over vrijheid, gelijkheid en broederschap. Wilden daarom terug naar de tijd dat koningen en adel de macht hadden.

Wilden een sterke staat ten noorden van Frankrijk.

Koninkrijk der Nederlanden

1795 Stadhouder Willem V vlucht naar Engeland.

1813 Willem VI keert terug.

1815 Koninkrijk der Nederlanden, met koning Willem I van Oranje-Nassau aan het hoofd.

Bestond uit Nederland, België en Luxemburg.

1830 Belgische Opstand. België wordt onafhankelijk.

De regering van koning Willem I

1815 Koninkrijk der Nederlanden werd een constitutionele monarchie. 

Koning is gebonden aan de regels van de grondwet.

Koning Willem I (1815-1840) regeerde als een alleenheerser. Hij was conservatief. Tegen politieke verandering (ideeën over inspraak en vrijheid).

Het koninkrijk was geen democratie.

De regering van koning Willem I

• benoemde en ontsloeg ministers
• nam beslissingen over wetten zonder overleg met het parlement (Eerste en Tweede Kamer) 
  
• benoemde leden van de Eerste Kamer
• leden van de Tweede Kamer werden niet gekozen, maar door provinciale bestuurders benoemd, die op hun beurt weer door de adel/lokale bestuurders waren benoemd.

Veel parlementsleden waren ook conservatief. Wilden geen inspraak voor het gewone volk.

Koninkrijk der Nederlanden

Nederlandse economie in de eerste helft van de 19e eeuw

• landbouw
• handel
• andere niet-industriële activiteiten

Geen grootschalige industrie. Geen grote klasse van fabrieksarbeiders, maar veel armoede.

Armen waren afhankelijk van liefdadigheid (kerken en deel v/d rijke burgers). Overheid bood geen hulp.

Koninkrijk der Nederlanden

Vooral het Noorden (huidige Nederland) van het koninkrijk was arm en onderontwikkeld. Het Zuiden (huidige België) industrialiseerde het eerst. 

Koning Willem I wilde de economie nieuw leven inblazen.

Infrastructuur werd verbeterd. 

• kanalen
• wegen
• spoorwegen

1839 eerste stoomtrein Haarlem-Amsterdam.

Uit welke huidige landen bestond het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden in 1815?

1. België, Köln, Nederland
2. Köln, Luxemburg, Nederland
3. België, Luxemburg, Nederland

Wat hoort bij een constitutionele monarchie?

1. absolutisme
2. dictatuur
3. macht van de koning wordt beperkt door de grondwet
4. macht van de koning wordt beperkt door de adel

Zet in de juiste chronologische volgorde (oud en nieuw)
1) Belgische Opstand leidde tot de Belgische afscheiding van Nederland
2) Eerste stoomtrein tussen Haarlem en Amsterdam
3) Napoleon verslagen bij Waterloo
4) Willem I wordt koning van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

1. 1, 3, 4, 2
2. 1, 4, 2, 3
3. 3, 1, 4, 2
4. 3, 4, 1, 2

De liberalen

 Verlichting en Franse Revolutie leidden tot een nieuwe politieke beweging:  liberalisme

• Vertegenwoordigden de bougeoisie (rijke burgerij)
• Fundamentale rechten (vrijheid van meningsuiting en inspraak in bestuur)
  
• Kiesrecht voor mannen met bezit (censuskiesrecht).
• Overheid moest alleen zorgen voor veiligheid, verder nergens mee bemoeien.
• Economische vrijheid (kapitalisme), zo min mogelijk regels.

Grondwet van 1848

Koning Willem II (1840-1849) was minder conservatief dan Willem I. In 1848 brak in Frankrijk een nieuwe revolutie uit. In andere Europese landen was er ook onrust in de hoofdsteden.

Koning Willem II was bang voor geweld en revolutie. Gaf Thorbecke opdracht voor nieuwe grondwet. Vernieuwing van bestuur. Koning bleef op de troon, maar kreeg veel minder macht.

Grondwet van 1848

Veranderingen in herziene grondwet van 1848

• Plannen voor nieuwe wetten of uitgaven voor belangrijke zaken moesten door parlement goedgekeurd worden.
• Besturen werd de taak van ministers en de minister was verantwoordelijk (ministeriële verantwoordelijkheid), niet de koning.
• Niet de koning, maar het parlement (Eerste en Tweede Kamer) controleerde ministers.
• Leden Eerste Kamer werden niet langer benoemd door de koning. 
• Leden Tweede Kamer werden voortaan elke vier jaar gekozen door een kleine groep van rijke mannen. Zij kregen (beperkt) kiesrecht. Nederland was nog geen volledige democratie.

Nederland werd een parlementaire democratie: een democratie waarin niet de koning, maar een gekozen parlement de hoogste macht heeft. 

Wat past niet bij het bestuur van Nederland tussen 1815 en 1848?

1. besturen werd de taak van ministers en de minister was verantwoordelijk
2. de koning nam beslissingen over wetten zonder overleg met het parlement
3. de koning benoemde en ontsloeg ministers
4. de koning benoemde de leden van de Eerste Kamer

Wat past niet bij het bestuur van Nederland tussen 1815 en 1848?

1. parlement hield toezicht op de besluiten van de regering
2. de koning nam beslissingen over wetten zonder overleg met het parlement
3. de macht van de koning werd beperkt door de grondwet
4. de koning benoemde de leden van de Tweede Kamer

Wat past niet bij het bestuur van Nederland na 1848?

1. besturen werd de taak van ministers en de minister was verantwoordelijk
2. De leden van de Tweede Kamer werden gekozen door rijke burgers
3. het parlement (Eerste en Tweede Kamer) controleerde de ministers
4. de koning benoemde de leden van de Eerste Kamer

Wat past niet bij het bestuur van Nederland na 1848?

1. de koning nam beslissingen over wetten zonder overleg met het parlement
2. Plannen voor nieuwe wetten moesten door het parlement goedgekeurd worden.
3. Nederland was een constitutionele monarchie
4. Nederland was een parlementaire democratie

Aan de slag

Wat? Zie whiteboard.

Hoe? Alleen 

Hulp? Bij je buurman/buurvrouw. Kom je er samen niet uit? Dan bij je docent. 

Tijd? Tot het einde van de les. 

Klaar? Leer begrippen en jaartallen. Vraag docent.