5.4 Het ontstaan van staten HV

5.4: Het ontstaan van staten
1 / 28
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 1

In deze les zitten 28 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.

time-iconLesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les

5.4: Het ontstaan van staten

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

De tien tijdvakken!
Tijdvak 4

Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Leerdoelen
  • Je kunt de belangrijkste gevolgen noemen van de opkomst van de geldeconomie voor het bestuur.
  • Je kunt uitleggen waarom de paus en vorsten in de late middeleeuwen een conflict hadden met elkaar.
  • Je kunt beschrijven hoe vorsten probeerden centraal bestuur in te voeren.

Slide 3 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Vorsten, ambtenaren, huurlegers 
  • Late Middeleeuwen in Europa: (5.1)
  • Belangrijke ontwikkelingen?
  • STEDEN + HANDEL + GELDECONOMIE
  • NADEEL VOOR VORSTEN:
  • Weinig macht in de steden
  • VOORDELEN VOOR VORSTEN:
  • Belastinggeld uit de steden
  • Boeren betalen pacht met geld

Slide 4 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Vorsten, ambtenaren, huurlegers 
Gevolgen van de geldeconomie voor het bestuur (v.a 13e eeuw):
  • Vorsten betalen ambtenaren om met het bestuur te helpen
    --> Zij hebben geen grond in leen, zij gehoorzamen de vorst
  • Vorsten kunnen soldaten huren -> huurleger.  
      --> Daardoor niet meer afhankelijk van de leenmannen
  • Gevolg?
  • Macht van de adel kleiner en macht van de vorsten groter

Slide 5 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Ruzie tussen paus en vorsten


Bekijk bron 3 op blz. 82

1. Wat zie je op de bron? Wat staat eronder?
2. Welke personen werden officieel benoemd?
3. Wie deed een benoeming?
4. Wie was het machtigst?
bron 3

Slide 6 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

In de middeleeuwen was het officieel benoemen van een keizer, koning, bisschop, graaf of hertog een plechtige gebeurtenis. Hier zet paus Nicolaas II in 1059 een kroon op het hoofd van Robert, de nieuwe hertog van Apulië, Calabrië en Sicilië (het zuiden van Italië). (Detail van een boekillustratie uit de 14e eeuw.)
De paus lijkt hier het machtigst.
bron 3

Slide 7 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Ruzie tussen paus en vorsten 
  • Waarom wilden vorsten bischoppen als leenmannen/bestuurders?
  • Zij waren niet getrouwd, geen kinderen
  • --> dus na hun dood kreeg de vorst zijn leen terug
  • Waarom wilde de paus dat niet?
  • Paus was de baas van de kerk, dus de baas van de bisschoppen. Niet de vorst!!

Slide 8 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Ruzie tussen paus en vorsten 
  • GEVOLG (11e eeuw)
  • Ruzie tussen Duitse keizer en Paus Gregorius
  • Oplossing in 1122:
  • De Paus benoemt de bisschoppen
  • De Paus bestuurt de kerk (= geestelijke macht), niet het land
  • De keizer bestuurt het land, niet de kerk

Slide 9 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Klik op de hotspots en sleep de straffen en de gezegden naar de juiste plek in de afbeelding.
Een gruwelijk goede opdracht!
Hand afhakken
Geselen
Ogen uitsteken
In het water gooien
Ophangen
Op de brandstapel
Onthoofden
"Iemand de ogen uitsteken."
"Hij voelt zich geradbraakt."
"Ik maak hem een kopje kleiner."
" Zij werd op de pijnbank gelegd."
"Ze legden hem het vuur aan de schenen."
"Dat doet hem de das om."

Slide 10 - Sleepvraag

Deze slide heeft geen instructies

Slide 11 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Steeds meer centraal bestuur

Bekijk bron 4 (boek blz. 83)

In welke eeuwen breidden de Bourgondische hertogen hun gebied uit?
Bron 4

Slide 12 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

De gebieden van de Bourgondische hertogen. De kaart laat zien hoe zij hun oorspronkelijke hertogdom in Bourgondië in de loop van de 14e en 15e eeuw wisten uit te breiden en welke delen zij eind 15e eeuw weer verloren.
Bron 4

Slide 13 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Steeds meer centraal bestuur 
Veranderingen in de Late Middeleeuwen
  • Steden belangrijker 
  • Adel minder machtig
  • Paus bemoeide zich alleen met kerk
  • Vorsten kregen meer macht

Slide 14 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Steeds meer centraal bestuur
GEVOLG: Veranderingen in het bestuur

Vroege ME
Late ME
vorsten reisden rond

vorsten besturen vanuit 1 plaats (centralisatie)
overal andere wetten en regels
overal zelfde wetten en belastingen (staatsvorming = landen met duidelijke grenzen)
= LEENSTELSEL
CENTRAAL BESTUUR

Slide 15 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Het Bourgondische Rijk
Hertogen van Bourgondië (leenman van de Franse koning) breidden tussen 1385 en 1477 hun gebied steeds verder uit door
  • (huwelijks-)verdragen
  • Veroveringen
  • chantage

Slide 16 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Bourgondische Rijk
Stamboom van de Bourgondische vorsten
Filips de Goede 

Slide 17 - Tekstslide

Filips de Goede: 
- Brabant, Limburg Holland, Zeeland bij Bourgondië
- oprichting van de Staten-Generaal (1464)
- begint met centralisatiepolitiek

Karel de Stoute:
- Grote Raad van Mechelen opgericht (1473)
- veel gebiedsuitbreiding

Maria van Bourgondië:
- Groot Privilege (1477)


Filips de Stoute van Bourgondië
('stout' in de zin van dapper / stoutmoedig)

Door erfenissen, verovering, aankoop en huwelijkspolitiek vergroten de Bourgondiërs hun gebied behoorlijk.


Slide 18 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Filips de Goede
Hertog Bourgondië van 1419 - 1467
Landsheer van:
  • Het graafschap Vlaanderen
  • Het hertogdom Brabant
  • Het graafschap Namen
  •  Het hertogdom Limburg

Wordt ook gezien als grondlegger van de Nederlanden.
Hij is de stichter van de Orde van het Gulden Vlies = ridderorde.

Slide 19 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Filips de Goede 1419-1467 van Bourgondië breidt zijn rijk uit
  • Door het graafschap Namen te kopen.
  • Brabant en Limburg te erven.
  •  Holland, Zeeland en Henegouwen af te nemen van zijn nicht.
  • en  veroveringen bijv. Luxemburg.

Slide 20 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Filips de Goede
  • Uniformeerde de rechtspraak en de wetgeving + centraliseerde het bestuur:
  • Centrale rekenkamer Brussel
  • Grote Raad van Mechelen (= hoogste rechtsorgaan van de Bourgondisch Nederlanden


Slide 21 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Filips de Goede
1464: Staten-Generaal voor alle Bourgondische gewesten (= provincie). 

  1. Afgevaardigden van de gewestelijke staten
  2. Hertog hoefde niet apart te onderhandelen over beden per gewest
  3. Belastingen + bestuurlijke & juridische bepalingen golden voor grotere gebieden dan stad of provincie.
Gentenaren vragen (na hun opstand) in hun ondergoed om vergeving aan Filips de Goede.

Slide 22 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Nederlandse steden aantrekkelijk
Want?

Slide 23 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Aan de slag:
  • Maken §5.4 opdracht 4 t/m 11

Slide 24 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Kun je een voorbeeld noemen van centraal bestuur in Nederland nu?

Slide 25 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Leg aan de hand van deze afbeelding uit dat er in Nederland nog steeds sprake is van centraal bestuur

Slide 26 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Noem een voorbeeld van
centralisatie in de Nederlanden
in de late middeleeuwen.

Slide 27 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

A: Wat vonden de edelen (adel) van centralisatie ?
B: Waarom dachten ze er zo over?


Slide 28 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies