1.2 herhalen+ Parlement en weg van de wet

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Rechtstaat, Parlement en weg van de wet

Kenmerken rechtstaat:

• burgers zijn gelijk voor de wet
• rechters zijn onafhankelijk, overheid mag zich niet met de rechtspraak bemoeien, rechters zijn voor het leven benoemd
• je kunt alleen straf krijgen voor iets wat volgens de wet strafbaar is
• iedereen, ook rechters en bestuurders moeten zich aan de wet houden

Hoofdtaken Tweede Kamer

• Controleren van de regering (controlerende taak)

• Maken van wetten (wetgevende taak)

Hoofdtaken Eerste Kamer

• Controleren van de regering (controlerende taak)

• Chambre du reflection (Kamer van reflectie = nogmaals, vooral technisch, bekijken van een wetsvoorstel dat al door de Tweede Kamer is goedgekeurd)

Voordelen twee-kamersysteem

• Extra (juridisch-technische) controle

• Moment van bezinning

• Leden van de Eerste Kamer (senatoren) staan wat verder van de politiek af

Nadelen twee-kamersysteem

• Wetsvoorstellen duren langer

• Kost meer (belasting-)geld

• Chambre du doublure (Kamer van herhaling)

Taken van het Parlement

• Rechten van 1e en 2e kamer:

1. Recht van budget: controleren & goedkeuren van uitgaven van ministers
2. Recht van interpellatie: informatie vragen aan minister.
3. Recht van enquête: onderzoek doen naar minister.

• Rechten die alleen 2e kamer heeft:

1. Recht van amendement: wetsvoorstel wijzigen.
2. Recht van initiatief: wetsvoorstel indienen 

Hoofdtaken Tweede Kamer

• Controleren van de regering (controlerende taak)

• Maken van wetten (wetgevende taak) Recht van initiatief
  
  
• Recht van amendement 
  

controlerende taak

Tweede Kamer

recht van interpellatie: recht om de minister te ondervragen over een besluit, een uitspraak, gevoerd beleid

recht van enquete: recht om een zaak tot op de bodem uit te zoeken via een parlementaire enquete commissie. De ondervraagden staan onder ede.

wetgevende taak

Tweede Kamer

recht van initiatief: (groep) kamerleden mogen een wetsvoorstel indienen

recht van amendement:  kamerleden mogen een wetsvoorstel aanpassen via een amendement. Over het amendement woord gestemd voordat de wet wordt aangenomen.

budgetrecht: de uitgaven en inkomsten van de staat (de begroting) wordt gecontroleerd en door een wet aangenomen

controlerende taak

Eerste Kamer

recht van interpellatie: recht om de minister te ondervragen over een besluit, een uitspraak, gevoerd beleid

recht van enquete: recht om een zaak tot op de bodem uit te zoeken via een parlementaire enquete commissie. De ondervraagden staan onder ede.

wetgevende taak

Eerste Kamer

Eerste Kamer keurt wet goed of niet goed.

budgetrecht: de uitgaven en inkomsten van de staat (de begroting) wordt gecontroleerd en door een wet aangenomen

Wetgevende instrumenten (rechten) die alleen de Tweede kamer heeft

• Recht van amendement (wetsvoorstellen aanpassen)

• Recht van initiatief (Kamerleden kunnen zelf met een wetsvoorstel komen i.p.v. de minister)

Wie mogen met een wetsvoorstel komen?

• Ministers (ondersteuning vanuit een ministerie)

• Kamerleden mogen met een voorstel voor een nieuwe wet komen (recht van initiatief) of een wijziging op een wetsvoorstel indienen (recht van amendement)

Minister of kamerleden dienen een wetsvoorstel in

1. Wetsvoorstel wordt besproken in de Tweede Kamer

a. aangenomen   -->Eerste Kamer

b. amendement--> 

alsnog aangenomen--> Eerst Kamer

c. niet aangenomen-->opnieuw indienen

2. Eerste Kamer: 

a. aannemen-->3

b. afgewezen--> terug naar de Tweede Kamer of opnieuw indienen

 

3.wet is aangenomen en wordt ondertekende door mininster en koning (contraseign)

4. publikatie van wet in de Staatscourant+ datum dat de wet in werking treed

LET OP: na stap 4 is de wet geldig!!!!

Regering en parlement

Tweede Kamer heeft wetgevende bevoegdheden als:

- recht van amandement (wetsvoorstel wijzigen);

- recht van initiatief (wetsvoorstel indienen)

Beide kamers hebben dezelfde controlerende bevoegdheden als;

- recht van budget (uitgaven vd regering verbieden);

- recht van interpellatie (uitleg aan kabinet vragen)

- recht van enquete (uitgebreid onderzoek doen)

Extra begrippen

• Regering: ministers en staatshoofd 
• Parlement: Eerste en Tweede Kamer samen.
• Coalitie: partijen die samen de regering vormen.
• Oppositie: andere politieke partijen.
• Kabinet:ministers en staatssecretarissen.
• staatshoofd: de koning

Een kamerlid komt met een aanpassing op een wetsvoorstel van een minister. Van welk recht maakt dit kamerlid dan gebruik?

een wetsvoorstel gaat:

1. eerst door de Eerste Kamer, daarna door de Tweede Kamer
2. eerst door de Tweede Kamer en daarna door de Eerste kamer.

Recht van budget:

1. goedkeuren of afkeuren van een wetsvoorstel
2. recht van de regering om geld uit te geven
3. controlerende bevoegdheid van het parlement

Welk recht heeft alleen de Tweede Kamer?

1. Amendement
2. Budgetrecht
3. interpellatie
4. alle drie

Recht van amendement heeft/hebben:

1. De Eerste Kamer
2. De Tweede Kamer
3. Beide Kamers

Twee uitspraken:

I: Het parlement heeft recht van interpellatie. Dit is een voorbeeld van een controlerende macht.

II: Alleen de Eerste Kamer heeft het recht van amendement.

1. Alleen uitspraak I is juist
2. Alleen uitspraak II is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist

Welke uitspraak over de regering en parlement is juist?

1. het recht van amendement is een voorbeeld van een controlerende bevoegdheid.
2. het recht van initiatief heeft alleen de Tweede Kamer
3. het recht van interpellatie heeft alleen de Tweede Kamer
4. het Kabinet is hetzelfde als de Staten-Generaal

1

2

3

4

5

wetsvoorstel wordt besproken in Tweede Kamer

wetsvoorstel wordt besproken in de Eerste Kamer

er worden amendementen op het wetsvoorstel ingediend

de wet wordt ondertekend door de minister en koning

de wet wordt gepubliceerd in het staatsblad

Eerste Kamer

Tweede Kamer

Beide Kamers

budgetrecht

recht van interpellatie

enqueterecht

recht van amendement

recht van initiatief

wat heb je deze les geleerd?

Begrippen uit deze les

• Staten-Generaal
• controlerende taak
• wetgevende taak
• Recht van budget
• Recht van enquête 
• Vragenrecht
• Motierecht
• Recht van interpellatie 
• Recht van amendement 
• Recht van initiatief 

Begrippen uit deze les

regering

kabinet

staatshoofd

wetsvoorstel

staatscourant

contraseign

coalitie

oppositie

staatssecretaris