3 vmbo-pm Thema 5 Regeling herhalen deel 2

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

Regeling

herhaling deel 2

wat gaan we vandaag doen?

herhalen 5.4 t/m 5.8

De hersenen

de hersenen bestaan uit:

- grote hersenen

- kleine hersenen

- hersenstam

hersenen

hersenstam:

- geleidt impulsen van het ruggenmerg naar de grote en kleine hersenen en andersom

- geleidt impulsen vanuit zintuigen in hoofd en hals naar de grote en kleine hersenen

- geleidt impulsen vanuit de grote en kleine hersenen naar spieren en klieren in hoofd en hals

hersenen

hersenstam stuurt ook belangrijke levensfuncties aan:

- hartslag

- ademhaling

- bloeddruk

- temperatuur

hersenen

Grijze stof (schors): cellichamen van schakelcellen van de hersenen

Witte stof (merg): uitlopers van schakelcellen

hersenen

De grote en kleine hersenen bestaan uit een linker- en een rechterhelft.

Net als in het ruggenmerg kunnen de hersenen opgedeeld worden in grijze en witte stof.

hersenen

functie grote hersenen:

- het verwerken van impulsen die afkomstig zijn van zintuigen

- regelen van bewegingen

In de grote hersenen liggen verschillende hersencentra: hierin liggen de cellichamen van schakelcellen in groepjes bij elkaar.

hersenen

hersencentra worden onderverdeeld in:

- gevoelscentra: ontvangen informatie van zintuigen

- bewegingsscentra: sturen spieren of klieren aan

Voor elk lichaamsdeel is er in elke hersenhelft een centrum voor bewegen en voelen.

hersenen

kleine hersenen:

- zorgen voor coördinatie: alle bewegingen die je doet zijn op elkaar afgestemd

hersenen

Er zijn veel stoffen die het centrale zenuwstelsel beïnvloeden:

- medicijnen

- drugs

- tabak

- alcohol

Deze stoffen remmen of stimuleren het doorgeven van impulsen.

de weg die een impuls aflegt

bewuste reactie:

- hierbij denk je eerst na voordat je reageert op een prikkel

- hierbij verlopen de impulsen altijd via de hersenen

de weg die een impuls aflegt

reflex:

- vaste, snelle, onbewuste reactie op een bepaalde prikkel

- hierbij denk je niet na voordat je reageert

- de impulsen gaan niet via de hersenen, maar meteen terug naar een spier

de weg die een impuls aflegt

reflex:

- heb je al bij de geboorte: o.a. zuigreflex

- beschermt je lichaam tegen beschadigen 

voorbeeld: het snel, onbewust terugtrekken van je hand als je iets voelt wat erg heet is

de weg die een impuls aflegt

een reflex neemt een kortere weg dan een normale impuls

Bij een reflex gaat een impuls niet via de hersenen

de weg die een impuls gaat bij een reflex wordt reflexboog genoemd

de weg die een impuls aflegt

De weg die een reflex gaat:

in hoofd en hals:

zintuigcellen -> gevoelszenuw -> hersenstam (schakelcel) -> bewegingszenuw -> spieren

in de rest van het lichaam: 

zintuigcellen -> gevoelszenuw -> ruggenmerg (schakelcel) -> bewegingszenuw -> spieren

5.6 Het hormoonstelsel

het hormoonstelsel bestaat uit een aantal hormoonklieren

hormoonklieren produceren hormonen

hormonen zijn stoffen die de werking van bepaalde organen regelen

Het hormoonstelsel

Bij veel klieren worden de geproduceerde stoffen afgevoerd via afvoerbuizen. Bijv. bij de speekselklieren.

Bij hormoonklieren hebben geen afvoerbuizen. Zij geven de hormonen af aan het bloed dat door de hormoonklieren stroomt. Via het bloed komen de hormonen in het hele lichaam terecht.

Het hormoonstelsel

Een hormoon is alleen werkzaam in weefsels en organen die gevoelig zijn voor dat hormoon.

Hormonen zijn van invloed op de groei en ontwikkeling, op de stofwisseling en de voortplanting.

5.7  hypofyse en schildklier

hypofyse:

- ligt tegen de onderzijde van de hersenen

- produceert verschillende hormonen

- produceert groeihormoon die de groei van de beenderen van het skelet regelt

- produceert hormonen die de werking van andere hormonen beïnvloed

hypofyse en schildklier

schildklier:

- ligt in de hals, voor het strottenhoofd tegen de luchtpijp aan

- produceert het schildklierhormoon onder invloed van hormonen uit de hypofyse

- het schildklierhormoon beïnvloedt de stofwisseling, de groei en ontwikkeling;

het stimuleert de verbranding in de cellen

hypofyse en schildklier

Als je teveel schildklierhormoon produceert, dan gaat je verbranding sneller: je wordt rusteloos en vermagert

Als je te weinig schildklierhormoon produceert, dan gaat je verbranding langzamer: je krijgt het sneller koud en bent sneller moe

5.8 Eilandjes van Langerhans en bijnieren

Eilandjes van Langerhans

- liggen in de alvleesklier

- groepjes cellen

- produceren insuline en glucagon

- houden glucosegehalte van het bloed constant

Eilandjes van Langerhans

We hebben glucose nodig voor de verbranding in onze cellen. Deze glucose krijg je uit je voedsel en wordt in de dunne darm opgenomen in het bloed.

Door de hormonen insuline en glucagon blijft de hoeveelheid glucose in je bloed (bloedsuikerspiegel) constant: ongeveer 0,1%

Eilandjes van Langerhans

Insuline en glucagon hebben een tegenovergestelde werking.

Als de bloedsuikerspiegel stijgt, wordt er insuline gemaakt. Dit zorgt ervoor dat glucose wordt opgenomen in de cellen en dat de bloedsuikerspiegel daalt.

Als de bloedsuikerspiegel daalt, dan wordt er glucagon gemaakt. Dit zorgt ervoor dat er glucose vrijkomt uit de cellen en dat de bloedsuikerspiegel stijgt.

Glucose wordt in de lever en de spiercellen als reserve opgeslagen als glycogeen.

Eilandjes van Langerhans

diabetes (suikerziekte):

- te weinig of geen productie van insuline of

- cellen reageren niet meer op insuline

- hierdoor stijgt de bloedsuikerspiegel

- zelf insuline toedienen

bijnieren

bijnieren

- liggen bovenop de nieren

- produceren adrenaline

bijnieren

adrenaline:

- woedend/bang/schrikken

- werkt snel en kort

- zorgt voor de omzetting van glycogeen in glucose (in spieren en lever)

- glucosegehalte in het bloed stijgt

- snellere hartslag en ademhaling

Vragen?

vragen?