MC 2_ Z-route _ Wetenschappelijk onderzoek 'Het spijsverteringsstelsel'

• Natuurwetenschappen
• Secundair onderwijs

Week 2 - MC 2 - Het spijsverteringsstelsel

Human Body

Week 1 - Van cel tot organisme

Week 2 - Spijsvertering

Week 3 - Ademhaling

Week 4 - Uitscheiding

Week 5 -> Bloedsomloop + samenhang stelsels

Week 6 -> Toets + jury

Overzicht van de inhouden = verkennen van de leerstof in dit project.

Welke weg legt het voedsel af? Plaats de woorden in de goede volgorde.

Mondholte

Maag

endeldarm

slokdarm

dikke darm

dunne darm

Slokdarm

Lever

Dikke darm

Galblaas

Maag

Alvleesklier

Dunne darm

Endeldarm

Blinde darm

Stap 1: de mond

In de mond vinden twee soorten verkleiningen plaats:

   1) Mechanische verkleining => stof blijft hetzelfde

   2) Chemische verkleining => er vindt een stofomzetting plaats

Proefje

Neem een stukje wit brood.

Test op de aanwezigheid van glucose en zetmeel.

Stop een stukje wit brood in je mond en meng met speeksel.

Test opnieuw op de aanwezigheid van glucose en zetmeel.

Wat stel je vast? 

Speeksel breekt lange zetmeelketens af naar glucose.
Dit is een voorbeeld van ...

1. Stofomzetting
2. Stofuitwisseling
3. Energieomzetting
4. Er is geen juist antwoord

Stap 2: de slokdarm

Hoe beweegt voedsel zich door de slokdarm?

-> Dit noemen we peristaltiek of peristaltische bewegingen.

Proefje

Neem een flesje water en een rietje. Leerling 1 gaat op een tafel liggen met zijn/haar hoofd naar beneden. Leerling 2 geeft water te drinken uit een flesje met een rietje. Leerling 1 probeert water te drinken.

Lukt het leerling 1 om water te drinken?

JA / NEE

 

Wat bedoelen we met peristaltiek?

1. Beweging van onze buikspieren
2. Voortstuwende beweging van slokdarm, maag en darmen
3. Vertering van voedsel
4. Afbraak van enzymen

Stap 3: de maag

Na de slokdarm komt de maag 

• ligt onder het middenrif
• de maag kneedt het voedsel
• de maag heeft verteringsklieren

Hoe ontstaat de knorrende maag?

1. Door het samenpersen van de maag en de darmen
2. Doordat je honger hebt

Als je buik knort dan...

1. heb je zeker iets gegeten
2. heb je zeker niets gegeten

Stap 4: de twaalfvingerige darm

Lever

Galblaas

Twaalfvingerige darm

Alvleesklier

Maag

Lees eerst de tekst, bekijk het schema en beantwoord de vragen op volgende slide.

Afbreken van voedingsstoffen

Welk orgaan maakt galsap aan?

1. de galblaas
2. de pancreas
3. de lever
4. de gal

Alvleessap verteert ...

1. eiwitten, koolhydraten, vetten
2. eiwitten, koolhydraten, mineralen
3. eiwitten, koolhydraten, suikers
4. koolhydraten, vetten, vitaminen

Hoe lang is de twaalfvingerige darm

1. 6 a 7 meter
2. 1 meter
3. ca. 0,5 meter
4. ca. 25 cm

Bij welke verteringssap gebeurt er geen stofomzetting?

1. Alvleessap
2. Darmsap
3. Maagsap
4. Galsap

Stap 5: de dunne darm

Opgelet!

We hebben in voorgaande organen voedingsstoffen al deels afgebroken tot een kleinere vorm. 

In de dunne darm komt er nog een laatste sap inwerken op de voedingstoffen.

Darmsap gaat het afgebroken zetmeel verder afbreken tot glucose, eiwitten tot aminozuren en vetten tot glycerol en vetzuren.

Nu dat de voedingsstoffen afgebroken zijn tot hun kleinste vorm kunnen ze door de darmwand opgenomen worden in het bloed = absorptie.

Hier komen we terug aan bij ons celfabriekje. De voedingsstoffen en
glucose worden opgenomen in het bloed, die deze transporteert naar
de cel. Hier wordt de chemische energie uit het voedsel omgezet in
bewegings- en warmte-energie = energieomzetting.

Hoe is de dunne darm erop voorzien om zoveel mogelijk voedingsstoffen door te laten naar het bloed?

Stap 6: de dikke darm, endeldarm, aars

Wat gebeurt er met de resterende voedselbrij?

De functie van je dikke darm is het onttrekken van vocht aan de ontlasting.

Wanneer de voedselresten in de dikke darm aankomen zijn de voedingstoffen er al uitgehaald door de dunne darm. Er zit nog wel veel vocht in de voedselbrij. De functie van je dikke darm is het onttrekken van vocht aan de ontlasting. Ook de dikke darm stuwt de voedselbrij, we spreken inmiddels van ontlasting, voort middels peristaltische bewegingen. Deze bewegingen worden versterkt door eten. Daarom is het eten van een ontbijt zo belangrijk. Door ’s ochtends wat te eten wordt de dikke darm in beweging gezet en de spijsvertering geactiveerd.

Spijsvertering bij andere dieren

pens

1

netmaag

2

boekmaag

3

lebmaag

4

darmen

5

pens

1

0

Hoe lang eten koeien?

1. 5 tot 6 uur per dag.
2. 8 tot 10 uur per dag.
3. 10 tot 12 uur per dag.
4. 12 tot 15 uur per dag.

Mondholte

Dikke darm

Dunne darm

Endeldarm

Blinde darm

Maag

Slokdarm

Herbivoor = Planteneter

Carnivoor = Vleeseter

Omnivoor = Alleseter

Verschillende eters

Herbivoren of planteneters hebben het meest ontwikkelde spijsverteringsstelsel. Dit is zo omdat plantaardig voedsel veel moeilijk te verteren is dan dierlijk voedsel. Planteneters hebben een darmkanaal dat wel 20 keer zo lang is als zijzelf

Omnivoren of alleseters hebben een darmkanaal dat 10 keer hun eigen lengte is en bij carnivoren of vleeseters is dit 4 keer.

Herbivoren hebben allerlei oplossiningen voor het verteren van plantaardig voedsel. Runderen en andere herkauwers hebben meerdere magen. Het eten wordt voorverteerd in de pens, vervolgens herkauwt en gaat dan door naar de volgende magen. Paarden hebben een zeer goed ontwikkelde blinde darm. Hierin zitten veel bacteriën die helpen bij de vertering.

Konijnen eten hun eigen keuteltjes gewoon nog een keer, zodat het voedsel meerdere keren door het darmkanaal gaat.

pens

1

netmaag

2

boekmaag

3

lebmaag

4

darmen

5

pens

1

We kunnen dieren verdelen in 3 groepen: Carnivoren, omnivoren en ..........

De herbivoren eten vooral ...........................  en kruiden en gebruiken hiervoor hun ............. 

Sommige herbivoren zijn ook herkauwers, zoals bijvoorbeeld de ...................

Carnivoren zijn dieren die alleen ....................  eten. 

Dit kunnen ......................... zijn, maar ook insecten en ..................... 

Zij hebben grote hoektanden en vlijmscherpe  ............................

Herbivoren

Planten

Plooikiezen

Koeien

Vlees

prooidieren

wormen

Snijkiezen

                          Scheetkunde bij dieren. 

Scheten ontstaan in je darmen.

Er komt zuurstof in je darmen door

- drinken met een rietje

- praten tijdens eten

- door de spijsvertering

De lucht zakt meteen naar je darmen.

Wist je dat... een konijn  geen boeren kan laten? Al het gas dat in zijn lijfje terechtkomt, gaat er via zijn poepgat uit. 

Welk dier laat geen scheten?

1. Honden
2. Katten
3. Goudvissen
4. Vogels

Omdat de spijsvertering bij een vogel zodanig snel gaat, moet hij op gezette tijden wat ruimte vrijmaken: wat eruit moet, moet eruit en wel nu! Tussen haakjes, dit is ook de reden waarom vogels geen scheten laten: hun voedsel heeft simpelweg geen tijd om te fermenteren in de maag

Ook vogels moeten eten

Aan de vorm van de snavel kun je zien wat vogels het liefste eten. Een merel trekt met zijn lange spitse snavel regenwormen uit de grond. Een boomklever haalt met een dunne snavel insecten uit de bast van een boom. En een vink kraakt met een sterke kegelvormige snavel zaden en pitten. 

klik hier voor een oefening

Samengevat

Vertering is het omzetten van voedingsmiddelen in voedingsstoffen.

Verteringsklieren maken verteringssappen:

• speekselklieren
• maagsapklieren
• lever en afvleesklier
• darmsapklieren (in de dunne darm)

Deze sappen zetten voedingsmiddelen om in verteringsstoffen. 

Die laatste worden vanuit de dunne darm opgenomen in het bloed.

Onderzoek

1) Welke functie hebben ons gebit, tong en speeksel bij de opname van voedingsmiddelen en voedingsstoffen in ons lichaam?

2) Hoe lang duurt de reis van het voedsel doorheen je spijsverteringsstelsel?

Opgelet! 

Welke verschillen kan ik waarnemen tussen plantaardige en dierlijke cellen met een lichtmicroscoop die 100 x vergroot? 

Welke verschillen kan ik waarnemen tussen plantaardige en dierlijke cellen met een lichtmicroscoop die 100 x vergroot? 

Elke cel heeft zijn eigen merkwaardigheden.

Ik zie onder een microscoop die 100x vergroot dat de cellen allemaal heel duidelijk waren.

Je kunt een verschil zien.

De eerste is te algemeen, geeft geen correct antwoord op de onderzoeksvraag.

De tweede heeft een goed begin, maar geeft geen antwoord op de vraag. (verschil)

De laatste geeft ook geen antwoord, het is gewoon opnieuw de vaststelling dat er een verschil is.

Tijd voor actie

Hoe vorm ik een goed besluit?

Specifiek, nauwkeurig, antwoord op de vraag,...