Arts & Crafts / Jugendstil - V5

1 / 42
volgende
Slide 1: Tekstslide
KunstMiddelbare schoolvwoLeerjaar 5

In deze les zitten 42 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 1 video.

time-iconLesduur is: 50 min

Onderdelen in deze les

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

ARTS & CRAFTS
ARTS & CRAFTS
1860 - 1900

Slide 2 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Waar waren we ook al weer gebleven?
Realisme 
Industriële Revolutie 
Industrialisatie
Electische neostijlen
Wereldtentoonstellingen

Slide 3 - Tekstslide

Vorige les voor de toetsweek hebben we gekeken naar het realisme. In tijd van de industrialisatie gaan de mensen het echte leven vastleggen in de beeldhouwkunst en de schilderkunst. Het boerenleven en het leven in de fabriek wordt vastgelegd. Al deze nieuwe ontwikkelingen worden laten zien op de Wereldtentoonstellingen. 

In de architectuur is er een mengelmoes te zien van allerlei stijlen: electische neostijlen. 

Bij de stroming van de Arts&Crafts komen de mensen erachter dat ze niet altijd alles uit de machines geweldig vinden. 
LEERDOELEN VAN VANDAAG

- Je maakt kennis met de Arts & Crafts en de Jugendstil beweging en kan de belangrijkste kenmerken vertellen

Slide 4 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Industrialisatie
Producten gemaakt uit de fabrieken
Wensen van de mensen
Luxe producten met handgemaakte decoraties

Slide 5 - Tekstslide

Door de industrialisatie en de industriële revolutie wordt het in de negentiende eeuw mogelijk om gebruiksvoorwerpen en meubels machinaal te maken. Het hoeft dus niet allemaal meer met de hand gemaakt te worden en kan er strak uitzien. 

Alleen willen de mensen juist producten die eruit zien als luxe en met handgedecoreerde stukken, die alleen de de elite zich kan veroorloven. 

In de negentiende eeuw hebben echter een aantal ontwerpers genoeg van deze eclectische neostijlen en fabrieksproducten. Ze gaan nieuwe dingen ontwerpen.  
Duitsland 

Jugendstil
Frankrijk

Art Nouveau
Engeland

Arts & Crafts
Stijlvernieuwing begint in Engeland maar gaat heel Europa door

Slide 6 - Tekstslide

De stijlvernieuwing begint in Engeland, maar waait daarna Europa over en in elk land heeft een eigen versie van de stijl. De meest bekende zijn de Jugendstil uit Duitsland, de Art Nouveau uit Frankrijk en natuurlijk de Arts&Crafts uit Engeland. 


- Vormen uit de natuur
- Reageren op de industrialisatie
Overeenkomsten

Slide 7 - Tekstslide

Wat al deze verschillende stijlen overeen hebben is het werken met vormen uit de natuur en reageren op de industrialisatie. 

Slide 8 - Video

In een raptempo wordt verteld wat de Arts & Crafts in houdt. 
William Morris


"Kunst door en voor het volk"

"Kunst moest opvoeden" 


Slide 9 - Tekstslide

William Morris is het sleutelfiguur in de Engelse Arts-en-Crafts beweging. Daarnaast is hij ook ontwerper, schrijver, uitgever, filosoof, milieuactivist, socialist, en politicus. Hij wil zijn idealen door middel van toegepaste kunst realiseren. 

Toegepaste kunst is kunst met functie. Kunst van functionele voorwerpen. 

Twee van zijn bekende quotes zijn: "Kunst door en voor het volk" en "Kunst moest opvoeden". De eerste quote houdt in dat hij graag kunst wilde maken die voor iedereen beschikbaar was, niet alleen voor de rijkere burger en dat dit met de hand gemaakt moest worden. De ambacht moest terugkomen. 

Kunst moest opvoeden door middel van kunst en vormgeving:
Eerlijke en goede vormgeving > eerlijke goede mensen > een betere wereld. Niet de producten uit de fabriek, maar kunst met een mooie, eerlijke vormgeving. 

Slide 10 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Tijd om te oefenen
Aan het eind van de negentiende eeuw ontstond in Engeland de Arts & Crafts-beweging. De vormgevers die zich bij deze beweging aansloten wilden mooie, ambachtelijke producten maken van hoge kwaliteit. Zo ontstonden onder meer wandkleden, tapijten, behang en andere interieurdecoraties waarbij motieven aan de natuur werden ontleend.

Slide 11 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

De Arts & Crafts beweging ontstond als een reactie op de maatschappelijke ontwikkelingen van de negentiende eeuw. Leg uit.

Slide 12 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Slide 13 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Red house

Slide 14 - Tekstslide

Het eerste grote project van Morris is het Red House. Hij is geïnspireerd door de Franse gotiek en het wordt een huis in middeleeuwse stijl. Niks van de inrichting komt uit de fabriek, maar alles is antiek of laat kunstenaars ontwerpen maken in een eenvoudige gothisch stijl. 

De middeleeuwse invloeden, zie je aan de buitenkant van het huis in de steile daken, het gebruik van baksteen, de put en de spitsbogen. 


Slide 15 - Tekstslide

Hierbij drie foto's hoe het er van binnen uit ziet. In het interieur zijn een dakconstructie, pinakels op de trap en 'kerkbankjes' verwerkt. 
Morris & Co
Betaalbare, handgemaakte producten voor in huis te maken en te verkopen

Slide 16 - Tekstslide

Morris richt in 1861 het bedrijfje Morris & Co op. Morris & Co is een bedrijfje in decoratieve kunsten. 

Het doel is voor iedereen een betaalbare, handgemaakte producten voor in huis te maken en verkopen. 



Industrialisatie <> middeleeuwen

Slide 17 - Tekstslide

Hij vindt het vreselijk dat de oude ambachten verdwijnen en ingenomen worden door de industrie. Producten uit de fabrieken zijn volgens hem van slechte kwaliteit en lelijk. 

Het ambachtelijke aspect roept negatieve reacties op. In een wereld waar alles vooruitgaat met de industrialisatie, wijst Morris die industrialisatie juist af. Hij ziet het helemaal niet als vooruitgang ... 

Doordat er meer met machines geproduceerd wordt, verandert de positie van de werklui. De ambachtsman die bij het hele productieproces betrokken is, verandert in een anonieme arbeider, die steeds dezelfde handeling uitvoert. Er is geen ruimte meer voor eigen inbreng. 

De Arts & Crafts gaat tegen deze ontwikkeling in. Ook vond hij dat de oude stijlen willekeurig werden gebruikt zonder zich verdiept te hebben in de achtergronden. 


Werken volgens het gilden-systeem, waarbij de arbeiders bij de stappen betrokken waren

Slide 18 - Tekstslide

Hij was een groot voorstander van de heropleving van de ambacht en probeerde dit te bereiken door een werkgemeenschap op te richten op basis van de gildes. Deze firma vormde een platform voor verscheidene middeleeuwse ambachten. Morris was een voorstander van volksgerichte kunst en richtte zich volledig op de toegepaste kunst. 

Hij vond dat als er weer ambacht kwam in de werken, dan zouden de producten van zelf ook weer mooier worden. 
Arbeider <> kunstenaar

Slide 19 - Tekstslide

De arbeider verdient dezelfde waardering als de kunstenaar en heeft net zo goed als de rijk recht op een goede leefomgeving. 

Hij vond dat een terugkeer naar de ambachtelijkheid van de middeleeuwen de oplossing was tot alle sociale problemen van die tijd. 
ALGEMENE KENMERKEN
INSPIRATIEBRON
- Middeleeuwen en de natuur > vormen en patronen

PRODUCTIEMETHODEN
- Gebaseerd op het gildensysteem. Tegen machinale productie, handwerk/ambacht belangrijk > relatie arbeid - product. Gesamtkunstwerk

STREVEN NAAR
- Verantwoord materiaalgebruik (geen imitaties). Logische constructies en decoratie moet uit materiaal en/of werkwijze voortkomen. 

Slide 20 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Slide 21 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wat valt je op aan de Arts & Crafts? Wat zouden vormgevingskenmerken kunnen zijn?

Slide 22 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

VORMGEVING / KENMERKEN 
- Organische vormen (afgeleid uit de natuur)
- Heldere natuurlijke kleuren
- Gestileerde vormen
- Golvende lijnen
- Symmetrische compositie door herhaling van patronen

Slide 23 - Tekstslide

Arts-en-Crafts producten zijn gedecoreerd met vormen uit de natuur. Planten en diervormen worden versimpelt en samen gestopt in mooie patronen met harmonische kleuren. 

Hij gebruikt alleen natuurlijke kleurstoffen want dit komt meer in de buurt van de middeleeuwen en hij vindt het verouderen wat bij deze kleurstoffen gebeurt juist mooi. 

Decoratie is in lijn met het ontwerp

Slide 24 - Tekstslide

De sussexstoelen zijn een besteller. Morris & Co bedrukt met blokdruk stoffen en behang. Blokdruk is een techniek, die een beetje gaat volgens hetzelfde principe als lino snijden. 

De stoel is eenvoudig; slechts met hout en gevlochten riet wordt hij door een timmerman in elkaar gezet. De functie van de verschillende delen lees je er direct aan af. Er worden decoraties toegevoegd, maar die zijn in lijn met de gebruikte technieken: het in de vier richtingen gevlochten riet en het gedraaide hout. 

De vorm van een voorwerp moest verbonden zijn met de functie ervan. Hij pleitte voor kwalitatieve producten en richtte organisaties op. Hij wilde kunst door en voor het volk. Kunst moest ook opvoeden. 


Kunst door en voor het volk ??
Handgemaakte producten zijn duur ... 

Wie kon het betalen?

Slide 25 - Tekstslide

Morris werkt zelf hard mee aan de nieuwe producten en onderzoekt oude technieken die hij doorgeeft aan zijn werknemers. Zijn werknemers krijgen bovengemiddeld goed loon en hebben prima werkomstandigheden. Op die manier zijn zijn socialistische en artistieke idealen gelukt. Werknemers aan het werk in een goede omgeving met oude technieken. 

Enig probleem is dat de handgemaakte producten zo mega duur zijn, dat alleen rijke industriëlen die zich kunnen veroorloven. Daarom betaalt hij zijn werknemers goed. 
Arts & Crafts vandaag de dag?

Slide 26 - Tekstslide

Vandaag de dag bestaat het bedrijfje nog steeds. Er zijn nog allerlei dingen te koop met Morris' stoffen en behang. 
Tijd om te oefenen
Morris was mede-oprichter van de Arts&Crafts-beweging die in het midden van de negentiende eeuw ontstond. De vormgevers die zich bij deze beweging aansloten wilden mooie, ambachtelijke producten maken van hoge kwaliteit, zoals dat in de middeleeuwen gebeurde.

Slide 27 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Verklaar waarom in deze tijd zulke idealen opkwamen.

Slide 28 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Slide 29 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

JUGENDSTIL
JUGENDSTIL
1880 - 1910

Slide 30 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies


JUGENDSTIL 
VS
ARTS EN CRAFTS

Slide 31 - Tekstslide

De arts-en-crafts grijpt terug op de middeleeuwen. Ze wijzen dan ook de industrialisatie af. Ze willen niet de nieuwe productie methodes gebruiken.

De Jugendstil daarentegen wijst alle stijlen, die hiervoor zijn gekomen af. Ze willen een compleet nieuwe stijl maken, met name op het gebied van toegepaste kunst (of met een ouder woord kunstnijverheid). Daarnaast ook maken ze juist wel gebruik van de nieuwe materialen en methodes, zoals gietijzer. 
ALGEMENE KENMERKEN
- Reactie op de neostijlen
- Zoeken in de natuur een nieuwe inspiratiebron
- Gesamtkunst; alles wordt in deze stijl ontworpen > Men streeft naar eenheid in de kunst
- Schoonheid en functionaliteit moesten verenigd worden
- Geen afwijzing van machinale productie > gebruik gietijzer!

Slide 32 - Tekstslide

Gietijzer kon heel goed gebruikt worden voor het maken van deze organische vormen. Aangezien je een mal kon maken en hier telkens gesmolten ijzer in kon gieten. 
Kenmerken bouwkunst: 
 - Organische vormen afgeleid van groeivormen 
 - Golvende lijnen overheersen 
 - Gietijzer veel toegepast (zeer geschikt voor een dergelijke vormentaal) 
 - Vaak asymmetrische gevels 
 - Veel ornamentversiering in interieur én exterieur 
 
Kenmerken schilderkunst: 
- Decoratief, affichekunst, boekillustraties (steendruk/litho) 
- Golvende lijnen die vaak eindigen in een zweepslagbeweging 
- Organische groeivormen “groeikracht” 
- Ornament vaak symbolisch gebruikt 

Slide 33 - Tekstslide

Bij de Jugendstil komen de vormen die gebruikt worden vaak uit de natuur. Deze organische vormen zijn de ene keer duidelijker te herkennen dan de andere keer. 

Een van de bekendere vormen is de zweepslaglijn. 

Slide 34 - Tekstslide

Een goed voorbeeld van die zweepslaglijn is deze brievenbus. Er lijkt een asymmetrische, gestileerde glimmende plant ronde de opening te groeien, met als bloem de knop van de bel. 

Een inhoudelijke betekenis van de zweepslagmotieven is de steeds veranderende en evoluerende natuur. 

Slide 35 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Wie kon de Jugendstil producten betalen?

Slide 36 - Tekstslide

De Jugenstilachtige stijlen willen met hun ontwerpen de samenleving hervormen door alle kunsten samen te laten werken: van bestek tot sieraden en van architectuur tot affiches. 

Massaproductie en de nieuwe materialen zoals gietijzer zetten ze in om de werken te laten maken en te verspreiden. In de praktijk zijn veel ontwerpen echter alleen met de hand uit te voeren door de ingewikkelde organische vormen, wat de productie weer duur maakt. 
Gaudí

Slide 37 - Tekstslide

Ook in de architectuur zijn er een aantal Jugendstil gebouwen. De gebouwen lijken wel een totaalkunstwerk. 

In Barcelona zijn een heleboel gebouwen te vinden van de architect Gaudi. Deze architect maakt allerlei gebouwen, waar volledig alles op elkaar aansluit. Ook in deze gebouwen zijn er weer organische vormen te vinden. 

Slide 38 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Lithografie
Schilderkunst

Slide 39 - Tekstslide

De techniek, lithografie, is vrij nieuw. Bij lithografie wordt een afbeelding en/of tekst met vet materiaal direct aangebracht op een speciaal soort kalksteen. Vervolgens wordt de steen chemisch behandeld en kan de afbeelding worden afgedrukt. De techniek is geliefd opdat de steen niet slijt en je dus eindeloos kan afdrukken en je kan gelijk op steen werken. 

Henri Toulouse-Lautrec heeft deze techniek op de kaart gezet door het maken van allerlei affiches. 
Aan het eind van de negentiende eeuw maakten technische ontwikkelingen de lithografie zeer geschikt voor het maken van affiches.

Leg aan de hand van één kenmerk uit waarom lithografie zo geschikt is voor het maken van affiches.

Slide 40 - Open vraag

Deze slide heeft geen instructies

Slide 41 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Arts&Crafts / Jugendstil

Slide 42 - Woordweb

Deze slide heeft geen instructies