Voorbereidende les - de ruimte

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 5-8

Sterren en planeten

Wat zie je hier?

Je zag net het bijzondere plafond in de woonkamer van Eise Eisinga. In deze les leren jullie alles over dit plafond

Plafond

Aan het einde van de les:

• ken je alle planeten.
• weet je wat het verschil is tussen een planeet en een ster.
• weet je wat sterrenbeelden zijn.
• weet je wat maanfasen zijn.
• weet je wie Eise Eisinga was en wat hij heeft gemaakt.
• Ben je goed voorbereid op je bezoek aan   het Planetarium.

Lesdoelen

Sterren en planeten

Als je in het donker naar boven kijkt, zie je een  heleboel lichtpuntjes. Je ziet vooral sterren, maar soms heb je geluk en kun je een planeet zien. Wat is eigenlijk het verschil tussen sterren en planeten?

Sterren en planeten

Sterren zijn grote gasbollen. Ze geven licht en warmte. Onze zon is ook een ster.

Sterren en planeten

Planeten zijn koele donkere hemellichamen die om een ster heen bewegen. Ze geven geen licht maar reflecteren het.

Reflecteren is licht weerkaatsen. Stel je maar voor dat je een zaklamp in een spiegel schijnt. Dan reflecteert de spiegel het licht. Het lijkt alsof het licht uit de spiegel komt, maar dat is niet zo.  Zo is het ook met planeten. Het lijkt alsof ze lichtgeven, maar eigenlijk reflecteren ze het licht van de zon.

Een hemellichaam is iets wat je in de sterrenhemel kunt zien. De zon, de maan, de sterren en planeten zijn allemaal hemellichamen.

Waar staat welke planeet?

Aarde

1

2

3

4

5

6

7

8

Jupiter

Mars

Mercurius

Neptunus

Saturnus

Uranus

Venus

Sterren en planeten

Als je 's nachts naar de hemel kijkt, zie je ontzettend veel sterren. De sterrenhemel is supergroot! Hoe weet je nu naar welk stukje hemel je kijkt? Daar hadden ze vroeger al iets op bedacht! Wat zou dat kunnen zijn denk je?

Sterren en planeten

Sterrenbeelden! Mensen tekenden als het ware vormpjes in de lucht en gaven die namen. Een soort ezelsburggetjes.

Bekijk de video

https://schooltv.nl/video/sterrenbeelden-dieren-tussen-de-sterren/

Sterren en planeten

Bedenk je eigen sterrenbeeld! Hoe zou jij dit stukje hemel noemen? Gebruik de sterren en je fantasie om een naam te bedenken, net zoals mensen dat vroeger deden.

Vraag

Als je naar de sterrenhemel kijkt zie je vaak niet alleen sterren, maar ook.... 

De maan

...de maan! De maan ziet er niet altijd uit zoals op het plaatje hiernaast.

 Hoe kan dat?

De maan

De maan

Hoe de maan eruitziet is dus afhankelijk van waar de maan staat ten opzichte van de aarde en de zon.

Sterren en planeten

Bijna 250 jaar geleden, toen nog niet eens alle planeten waren ontdekt, was er een man die heel graag naar de sterrenhemel keek. Hij hield van de sterren, de planeten en de maan. Zoveel zelfs dat hij een Planetarium in zijn woonkamer bouwde. Zijn naam is Eise Eisinga.

Wat is een planetarium?

1. Een nagebouwd model van de aarde
2. Een nagebouwd model van de zon en de planeten.
3. Een soort klok waarop je de stand van de maan kunt zien.
4. Een soort kalender waarop je kunt zien welke dag het is.

Het planetarium

Een planetarium is een nagebouwd model van de zon en de planeten en wordt gebruikt om uit te leggen hoe deze ten opzichte van elkaar bewegen.

Een Planetarium zag er vroeger vaak zo uit. In het midden zie je de zon, met op verschillende afstanden de planeten eromheen. Eise maakte naast dit planetarium op de foto nog een planetarium, maar dan eentje in zijn plafond!

Het planetarium

In 1774 begint Eise met zijn planetarium. Het duurt zes jaar om het hele planetarium te bedenken en bouwen. En nog eens een jaar om het te schilderen. In 1781 is het planetarium af. 

Je ziet hier het leitje, een soort wisbordje, waar Eise al zijn ingewikkelde berekeningen op maakte. Je kunt deze bekijken in het Planetarium!

Het planetarium

De planeten in het planetarium draaien net zo snel (of langzaam) om de zon als in het echt. Eén kleine klok zorgt er samen met acht gewichten voor dat alles kan bewegen.

Het planetarium

 Dat ziet er ongeveer zo uit:

Het planetarium

Ook al is het planetarium al meer dan 200 jaar geleden gebouwd, het laat nog steeds de goede stand van de planeten en sterren zien!

Ook kun je zien welke dag het is, welke datum, welk jaar en hoe laat het is.

Het planetarium

En je kunt de maanfasen zien

Het planetarium

Het planetarium van Eise Eisinga is het oudste nog werkende planetarium ter wereld! En jullie komen het binnenkort bekijken.

.

Wat zou jij nog over Eise Eisinga of het Planetarium willen weten?

Tot snel!