11.4 Je Lijkt Op

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

11.4: Je lijkt op...

Leerdoelen

- Je kunt uitleggen dat chromosomen jouw erfelijke eigenschappen bepalen.

- Je kunt uitleggen hoe mensen eigenschappen doorgeven via chromosomen.

- Je kunt uitleggen dat bepaalde chromosomen het geslacht van een mens bepalen.

- Je kunt uitleggen hoe aangeboren aandoeningen ontstaan.

- Je kunt uitleggen hoe deze kunnen worden opgespoord tijdens de zwangerschap. 

Waar zit jouw bouwbeschrijving?

Waar zit jouw bouwbeschrijving?

In de celkern zitten chromosomen

Chromosomen bestaan uit DNA

DNA bevat alle informatie over jou en jouw kenmerken

23 paar chromosomen

Waar zit jouw bouwbeschrijving

Iedereen heeft twee geslachtschromosomen

Mannen: XY

Vrouwen: XX

X-chromosoom is groter dan Y-chromosoom

Karyogram

Waardoor lijk je op je ouders?

Eigenschappen

- Op je chromosomen zitten verschillende eigenschappen 

- Een eigenschap noem je een 'gen', voorbeeld: oogkleur

- Een variant op een eigenschap is een 'allel'

Voorbeeld

Oogkleur wordt bepaald door gen (OCA2) op chromosoom-15.   

Dit gen maakt P-eiwit (verantwoordelijk voor pigment)

Erfelijke en niet-erfelijke eigenschappen

Erfelijke eigenschappen: eigenschappen als oog- en huidskleur worden door je chromosomen (dus je DNA) bepaald.

Aanleg: ergens heel erg goed in zijn, zoals voetbal is gedeeltelijk erfelijk.

Niet-erfelijke eigenschappen: worden helemaal bepaald door je omgeving.

Aangeboren aandoeningen

Aangeboren aandoeningen kunnen door verschillende oorzaken ontstaan:

• "Fout" in chromosomen of genen
• Te veel chromosomen: syndroom van Down (vader of moeder geeft 2x chromosoom 21. Hierdoor zijn er daarvan uiteindelijk 3 ipv 2)
• Genen zijn beschadigd

Prenataal onderzoek

Standaard: echo

Bij twijfels over de gezondheid van de foetus:

- vruchtwaterpunctie: cellen uit het vruchtwater worden onderzocht

- vlokkentest: cellen uit de placenta worden onderzocht