№ 9 Зертханалық жұмыс: Электролиттерде токтың пайда болу жағдайын зерттеу

№ 9 Зертханалық жұмыс: Электролиттерде токтың пайда болу жағдайын зерттеу

Мақсаты

• Электролиттердегі токтың пайда болу механизмін зерттеу және электролиттік ерітінділер арқылы электр тогын өткізу процесін бақылау

Құрал-жабдықтар:

• 1.Электролит ерітінділері (мысалы, NaCl, CuSO₄, H₂SO₄ ерітінділері)
  
• 2.Дәнекер электродтар (мыс және/немесе көміртек)
  
• 3.Ток көзі (тұрақты ток генераторы немесе батарея)
  
• 4.Амперметр (ток күшін өлшеу үшін)
  
• 5.Вольтметр (кернеуді өлшеу үшін)
  
• 6.Электролизге арналған ыдыс
  
• 7.Қосқыш сымдар
  
• 8.Мультиметр (қажет жағдайда)
  
• 9.Су және су құятын ыдыс

1.Электролит ерітіндісін дайындау: 

Электролит ретінде NaCl, CuSO₄ немесе H₂SO₄ ерітінділерін қолданыңыз. Мысалы, суға натрий хлоридін (ас тұзын) ерітіп, концентрациясы белгілі ерітінді жасаңыз.

2.Құрал-жабдықтарды дайындау:

-Электролиз ыдысына электролит ерітіндісін құйыңыз.

-Электродтарды электролиз ыдысына салыңыз. Электродтар металл немесе көміртекті болуы мүмкін.

-Электродтарды сымдар арқылы ток көзіне жалғаңыз.

3.Тізбекті қосу:

-Электродтарға тұрақты ток көзін қосыңыз. Бір электрод анод, ал екінші электрод катод ретінде қызмет етеді.

-Амперметрді тізбекке қосып, электролит ерітіндісінде пайда болған ток күшін өлшеңіз.

- Вольтметрмен электродтар арасындағы кернеуді өлшеңіз.

4.Бақылау:

- Электролиз процесі кезінде катодта және анодта қандай өзгерістер болатынын бақылаңыз. Мысалы, NaCl ерітіндісінде катодта сутегі газы, ал анодта хлор газы бөлінеді.

-Ерітінді концентрациясы мен кернеудің өзгеруіне байланысты ток күші қалай өзгеретінін бақылаңыз.

-Әртүрлі электролиттермен эксперимент жасап, нәтижелерді салыстырыңыз.

5.Нәтижелерді жазу:

-Электролит ерітіндісі арқылы өткен ток күшін, кернеуді және токтың пайда болу шарттарын анықтаңыз.

-Электродтардағы химиялық реакцияларды сипаттаңыз.

Мына ситуацияны қарастырыңыз: электр көзі ретінде H₂SO₄ ерітіндісіне батырылған мыс электродтар қолданылады. Ток көзіне жалғанғаннан кейін, катодта сутегі газы бөлінгені байқалды.
Бұл жағдайда электролит арқылы токтың пайда болуының негізгі себебі неде?
Электродтарда қандай процестер жүреді?
Катодтағы сутегінің бөлінуін қалай түсіндіруге болады?

NaCl ерітіндісіне батырылған электродтардан 1.5 А ток өтті. Егер осы ток 10 минут бойы үздіксіз өткен болса, ерітіндіде қанша заряд тасымалданады?

Төмендегі жауаптардың қайсысы электролит ерітінділеріндегі токтың пайда болу жағдайларына байланысты дұрыс деп ойлайсыз:
Электролитте токтың пайда болуы тек сыртқы электр өрісі арқылы жүзеге асады.
Электролит арқылы ток иондардың қозғалысы арқылы жүзеге асады.
Электр тогы тек өткізгіштерде ғана пайда болады, ал сұйықтарда бола алмайды.