Les 1: Volksverhalen: Inleiding en Sprookje

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Volksverhalen

Les 1: inleiding en sprookje

 Alle verhalen eindigen gelukkig, als je maar op tijd stopt. 

- Annie M. G. Schmidt (1911-1995) - 

Lesdoelen

Je leert …

… de typische kenmerken van volkssprookjes herkennen en benoemen in tekst en beeld. (LPD 8, 10)

… de opbouw van een sprookje chronologisch ordenen en benoemen (expositie → crisis/queeste → hulp/tegenstand → climax → afloop). (LPD 1, 8)

… een sprookje kort samenvatten in eigen woorden en de hoofdgedachte + moraal formuleren. (LPD 3, 6)

Inleiding

• Legenden, mythen, sagen, fabels en sprookjes => epiek 
• Vaak bovennatuurlijk: wonderlijke plaatsen - magische voorwerpen - bovennatuurlijke wezens/monsters - helden
• Genres kunnen overlappen

Met welke zin begint een sprookje vaak?

1. Er was eens...
2. Honderd jaar geleden...
3. In het begin...

Wie zou de wolf graag opeten?

1. Hans en Grietje
2. De 3 biggetjes
3. Het lelijke eendje

Wie werd er opgesloten in het peperkoekenhuisje?

1. Roodkapje
2. Sneeuwwitje
3. Hans en Grietje

Wat had Roodkapje bij zich?

1. Een fiets
2. Een rugzak
3. Een mandje

De wolf kon één geitje niet vinden. Waar zat dat geitje?

1. In de klok
2. Onder de tafel
3. Onder het bed

Hoe heten de laarzen van de reus van klein duimpje?

1. Zevenkilometerslaarzen
2. Zevenmijlslaarzen
3. Reuzenlaarzen

Wat kreeg Sneeuwwitje van de heks?

1. Een lekkere appel
2. Een vergiftigde appel
3. Een halve appel

In welk sprookje komt geen wolf voor?

1. Roodkapje
2. De gelaarsde kat
3. De 3 biggetjes

Hoe heet het mannetje dat goud kan spinnen?

1. Windekind
2. Goudhaartje
3. Repelsteeltje

Hoe eindigt een sprookje meestal?

1. En ze waren heel blij ...
2. En ze leefden nog lang en gelukkig...
3. En hier eindigt het ...

Een meisje dat koekjes naar haar oma brengt.

1. Roodkapje
2. Assepoester
3. Doornroosje

Een keizer die dacht dat hij prachtige kleren aan had.

1. De nieuwe kleren van de keizer
2. De gelaarsde kat
3. De keizer en de nachtegaal

Een meisje dat de hele dag moest poetsen.

1. Doornroosje
2. Sneeuwwitje
3. Assepoester

Een meisje dat haar gouden bal verliest.

1. Hans en Grietje
2. De kikkerkoning
3. Het gouden meisje

Een meisje met een huid zo wit als sneeuw.

1. Roodkapje
2. Sneeuwwitje
3. Doornroosje

Sprookje: inleiding

• Sprookje => Middelnederlandse sproke = verhaal/vertelling
• Volksverhalen => mondeling doorgegeven
• Voor volwassenen => bevatten geweld en erotiek
• Later bewerkt/vertalingen → aangepast voor kinderen

Twee soorten:

• Volkssprookjes: anoniem, erg oud, mondeling overgeleverd → veel varianten en herhaling; later verzameld (o.a. Gebroeders Grimm)

• Cultuursprookjes: auteur is bekend (bv. Hans Christian Andersen, Godfried Bomans, Koningin Fabiola)

Beantwoord volgende vragen adhv een trailer:

1. Welke typische sprookjeselementen herken je in het fragment?

2. De film Gretel & Hansel is de horrorversie van het bekende sprookje. Waaraan merk je dat?

3. Welke elementen herken je uit het sprookje Hansje en Grietje?

Beantwoord volgende vragen adhv een trailer:

1. Welke typische sprookjeselementen herken je in het fragment?

2. De film Gretel & Hansel is de horrorversie van het bekende sprookje. Waaraan merk je dat?

3. Welke elementen herken je uit het sprookje Hansje en Grietje?

1. sprookjesbos, oude vrouw, akelige lach, heks, magische gaven,...

2. angstaanjagende muziek, donker gefilmd, griezelige figuren,...

3. persoonlijk

Opdracht p. 4-5

Lees de tekst 

Beantwoord de bijhorende vragen

Waarom zijn sprookjes onverwoestbaar?

Waar of niet waar?
Sprookjes zijn gecensureerd door de jaren heen.

1. Waar
2. Niet waar

Oorspronkelijke versies waren gruwelijker, directer en soms erotisch. Disney maakte bv. van de moeder een stiefmoeder en verzachtte het verhaal.

Waar of niet waar?
Sprookjes worden in verschillende culturen steeds op dezelfde manier verteld.

1. Waar
2. Niet waar

Er bestaan veel verschillende versies. Sprookjes zijn “levende materie”, iedereen geeft er een eigen twist aan en er zijn grote verschillen per cultuur/land.

Waar of niet waar?
De gebroeders Grimm hebben de bekende sprookjes zelf bedacht.

1. Waar
2. Niet waar

Ze waren verzamelaars: ze haalden verhalen op die mondeling verteld werden.

Sprookjes bevestigen genderstereotypes. Geef een voorbeeld en een tegenvoorbeeld.

Verklaar de woordspeling “een grimmig sprookje”