Medicatieproces

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 2

MEDICATIE

Maatschappelijke Zorg

blavlalblaflalgfa

Weet je nog?

4 belangrijke begrippen: uit de vorige les:

1. Indicatie
2. Contra-indicatie
3. Algemene of plaatselijke werking
4. Doel van medicatie: Curatief, symptoombestrijding, substitutie, preventie, het stellen van een diagnose

Medicatie dat op de huid wordt aangebracht, zoals zalf, noemen we..

1. transdermaal
2. sublinguaal
3. dermaal of cutaan
4. oraal of per os

Een hoestdrankje werkt...

1. plaatselijk
2. systemisch/algemeen

Het medicatieproces

Arts > Apotheek > Zorgverlener > Cliënt

Taken zorgverlener

1. afspraken maken met de cliënt over welke ondersteuning

2. uitzetten medicijnen

3. aanreiken en/of toedienen van de medicijnen

4. registreren en aftekenen van de medicijnen

7. signaleren van knelpunten

8. evaluatie van de behandeling samen met de arts en cliënt

Stappenplan medicatie toedienen

1. Het juiste medicijn
2. De juiste cliënt
3. Het juiste tijdstip
4. De juiste manier van toediening
5. De juiste dosis

Toedieningslijst

• Naam van de cliënt en voorschrijvend arts
• Naam van elk geneesmiddel in hoofdletters (eventueel bij merkgeneesmiddelen ook vermelding van stofnaam)
• Vermelding van sterkte en dosering
  
• Vermelding dag en tijdstip van inname
  
• Korte beschrijving van de indicatie voor het medicijn (bijvoorbeeld ‘slaapmiddel’)
  
• Ruimte voor het aftekenen van elke toediening (tijd, toediener, paraaf en bijzonderheden)
  
• Duidelijke toedieningsvoorschriften en specifieke instructies (bijvoorbeeld ‘innemen op nuchtere maag’)
• Een omschrijving van het uiterlijk van het geneesmiddel en bij voorkeur een afbeelding
  
• Startdatum en einddatum van het medicijngebruik.
  

Medicatieveiligheid

"Alle activiteiten die zijn gericht op het juist voorschrijven, afleveren, toedienen en het (eigen) gebruik van geneesmiddelen".

Medicatieveiligheid

Doel: veilig medicijnen aanbieden aan de cliënt en zo gezondheidsschade voorkomen.

Medicijnen delen

Bij het delen van de medicijnen worden altijd onderstaande stappen gevolgd:

• Controleer of je de juiste toedieningslijst hebt.
• Controleer op basis van de toedieningslijst: naam cliënt, naam medicijn, dosering, toedieningstijdstip en toedieningswijze.
• Controleer dubbel bij risicovolle medicijnen en opiaten.
  
• Geef de medicijnen aan de cliënt.
  
• Controleer of de medicijnen ingenomen worden.
  
• Teken de toedieningslijst af als de cliënt de medicijnen daadwerkelijk ingenomen heeft.
  
• Ruim de medicijnen met toedieningslijst weer op, op de afgesproken plek.
  

Risicovolle medicijnen en opiaten

Bij het toedienen van risicovolle medicijnen is altijd een dubbele controle nodig.

Als er geen collega beschikbaar is voor de dubbele controle dan kun je:

         - de cliënt of zijn mantelzorger vragen de controle te doen, nadat zij instructie gekregen                    hebben over de manier waarop zij de controle moeten uitvoeren.

         - de medicijnen goed uitzetten en er een foto van maken met de mobiele telefoon, waarbij                de medicijnen en de toedieningslijst zichtbaar zijn op de foto.

          - bellen met een collega of de achterwacht en dan samen de medicijnen doornemen.

Bij een dubbele controle tekenen beiden de toedieningslijst af.

Bewaren van medicatie

Houdbaarheidseisen (gekoeld, droog)

Houdbaarheidsdatum

Beheer (medicijnkast)

Ongebruikte medicatie

Bewaar de geneesmiddelen zo veel mogelijk in de originele verpakking.

Bovendien zijn de verpakkingen vaak beschermend voor geneesmiddelen (Nitrobaat® tabletjes worden in een glazen potje geleverd omdat de werkzame stof in dit geneesmiddel aan plastic wordt afgegeven)

Bewaartijd

De bewaartijd van tabletten en capsules is maximaal twee jaar en van zetpillen maximaal één jaar. De bewaartijd van dranken, oor- en oogdruppels is maximaal één maand na opening.

Oude geneesmiddelen: terugbrengen naar de apotheek voor officiële vernietiging. NIET DOORGEVEN!!!

Bewaarplaats

Koel en donker bewaren is voor de meeste medicijnen het beste. Zetpillen, dranken en druppels soms extra koel, dus in de koelkast ( niet in het vriesvak!).

Interactie

Wanneer een cliënt meerdere medicijnen tegelijkertijd gebruikt, kunnen deze elkaar beïnvloeden.

Dit kan zorgen voor een verminderde of 

versterkte werking van een van de medicijnen.

> Alcohol /grapefruitsap en medicatie

Het risico op interactie tussen medicijnen

neemt toe als een cliënt veel medicijnen gebruikt en onder behandeling is van verschillende specialisten

Gewenning

De cliënt heeft een steeds grotere hoeveelheid van een medicijn nodig om het gewenste effect te bereiken

> Bijvoorbeeld: morfine

Altijd de arts inschakelen!!

Verslaving

- Lichamelijk en geestelijk afhankelijk zijn van een medicijn

   Bijvoorbeeld: oxazepam (rustgevend bij psychoses)

   Advies is dan om de medicatie (onder begeleiding) stop te         zetten

Bijwerkingen

- Niet gewenst effect van een medicijn

Het risico neemt toe bij:

- een hogere dosering

- polifarmacie (vijf of meer medicijnen gebruiken)

- multimorbiditeit (hebben van meerdere aandoeningen)

- allergie

Bijwerkingen

Veelvoorkomende bijwerkingen zijn:

• Maag-darmklachten
• Duizeligheid
• Hoofdpijn
• Overgevoeligheid
• Een allergische reactie.
  

Breken of malen van medicijnen

Malen of breken van medicijnen kan noodzakelijk zijn voor een goede behandeling

Risico's:

- verminderde werking van het medicijn

- verontreiniging van de hulpmiddelen (mes dat niet is schoongemaakt)

- kans op verwisselen van medicijnen

- gevaren voor maler/breker door inademen van poeder

Controleer dit altijd!!

Maal of breek alleen als je zeker weet dat het mag.

Zo niet? Eerst goedkeuring vragen van een arts of apotheker.

Weigeren

- rustig blijven

- uitleggen waarom

- korte tijd later opnieuw aanbieden

- cliënt medicatie laten controleren

   (bij wantrouwigheid)

- de tijd nemen, grapje maken

   (bij spanning) 

Maar, wat als de cliënt blijft weigeren?

Wanneer de cliënt zijn/haar medicatie niet wil slikken:

De medicatie verstoppen in het eten van de cliënt zonder dat hij/zij dit door heeft, 

mag dat?

Overleg met de arts

Twee keuzes:

- Akkoord gaan met de weigering van de cliënt

- Indien van toepassing: medicatie onder dwang

Wanneer?

- geen acute veiligheid meer (cliënt of anderen)

- bij ernstig nadeel voor de eigen gezondheid

EEN MEDICATIEFOUT..

1. is menselijk
2. kan echt niet

Tips om fouten te voorkomen:

• Zorg dat je niet wordt afgeleid.
  
• Volg de controlevoorschriften en protocollen.
  
• Doe de vereiste dubbelcheck ook als deze lastig te regelen is.
  
• Zorg dat je de medicijnen kent en herkent.
  
• Zorg dat de administratie kloppend is.
  
• Meld fouten of bijna-fouten zodat daarvan geleerd kan worden. Doe dit volgens protocol.
  
• Bespreek problemen rond medicijnen.
  
• Kijk of de cliënt de medicijnen daadwerkelijk inneemt.
  

MIP- en MIC- protocol

- Waarom werken met een protocol?

- MIP = Melding Incident Patiënt

- MIC = Melding Incident Cliënt

- Onderdeel van het kwaliteitssysteem

- Doelen:

   1.  inzicht krijgen in de incidenten

   2. achterhalen van de oorzaak en maatregelen om het incident in de

        toekomst te voorkomen

Wet en regelgeving

College ter beoordeling van geneesmiddelen (CBG):

Beschermen van de volksgezondheid door het beoordelen, registreren en bewaken van nieuw ontwikkelde medicijnen op de Nederlandse markt.

Geneesmiddelenwet:

De verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de verschillende partijen die betrokken zijn bij het medicatieproces staan hier in omschreven. Bijvoorbeeld: wat is de rol van de apotheek, huisarts? Hoe worden medicijnen verstrekt?

Opiumwet:

Hierin staat vastgelegd dat het gebruik van opiaten als genotsmiddel teruggedrongen moet worden. Het gebruik moet beperkt worden tot medische, diergeneeskundige en wetenschappelijke doeleinden.

Wet en regelgeving

Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO):

De zorgverlener is verplicht de cliënt naar redelijkheid te informeren en deze toestemming voor een behandeling te vragen.

Wet BIG:

De kwaliteit van de beroepsuitoefening in de gezondheidszorg te bevorderen en te bewaken. Registratie beschermde beroepen: artsen, apothekers en verpleegkundigen

Kwaliteitswet zorginstellingen:

Elke zorginstelling verantwoordelijk is voor het eigen kwaliteitsbeleid. Het doel van dit kwaliteitsbeleid is de kwaliteit van zorg in de zorginstelling op peil te houden.

Als een cliënt geestelijk en lichamelijk afhankelijk is van een medicijn dan is er sprake van...

1. complicatie
2. interactie
3. gewenning
4. verslaving

Hoe noem je het als twee medicijnen elkaar beïnvloeden?

1. complicatie
2. interactie
3. allergie
4. capsule

Vragen?

VRAGEN?

Einde