Notaties van zuur-base reacties

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Lesdoelen deze les

• De leerling kan het verband leggen van een zwak zuur, wanneer deze gekoppeld is aan een goed zout. 
  
• De leerling kan een zuur-base-reactie herkennen.  
  
• De leerling kan een zuur-base-reactie opstellen.  
  
• De leerling kan de notatie geven van een oplossing waar een zuur-base-reactie heeft plaatsgevonden.  
  

Verband tussen zout - zuur/base

Zoals je hebt gezien, bestaat sommige zouten ook uit zuren en basen. Wanneer je weet dat je natronloog hebt, wat bestaat uit natriumionen en hydroxideionen, weet je dat als de notatie van de oplossing geweest wordt dat je dit opschrijft: 

Na+ (aq) + OH- (aq) ipv ze aan elkaar. 

Je weet namelijk dat natriumzouten altijd goed oplossen!

Onderwijsleergesprek

Voorbeeld met bariumoxide

• BaO is een zout, wat bestaat uit Ba2+ en O2- ionen.
• O2- is een sterke base, dus zal volledig ioniseren .
• O2- neemt H+ op van H2O, waarbij OH- ontstaat.

• H2O kan zowel als zuur en als base reageren.
• In dit geval reageert het als zuur: hij staat een H+ af, waarbij OH- overblijft.

Zuur-base reacties 

Zuur-base reacties 

• Een zuur kan een H⁺ afstaan (H⁺ donor)
• Een base kan een H⁺ opnemen  (H+ acceptor) 
• Als ze elkaar tegenkomen kunnen ze een reactie aangaan
• Dan heb je een zuur-base reactie 

Neutraliseren

Zure oplossing: H₃O⁺ (aq)

Basische oplossing: OH^– (aq)

Deze kunnen reageren:

H₃O⁺ (aq) + OH^– (aq) → 2 H₂O (l)

Zuur-base-reactie

Altijd een reactie van H₃O⁺ met een base

Bij een slecht oplosbaar zout of vast zout, komt het metaalion vrij (sowieso alle oxide-zouten, kijk in je BINAS!)

zuur-base-reacties

H₃O⁺ + NH₃ --> NH₄⁺ + H₂O

H₃O⁺ + OH^- --> H₂O 

4 H₃O⁺ + 2 O^2- -->  6 H₂O

H₃O⁺ + CO₃^2- --> HCO₃^- +  H₂O

Zoutzuur en natronloog

1. Namen en formules:             zoutzuur: H₃O⁺ (aq) + Cl^– (aq)

                                                        natronloog: Na⁺ (aq) + OH^– (aq)

Vb1: zoutzuur en natronloog

1. Namen en formules:         zoutzuur: H₃O⁺ (aq) + Cl^– (aq)

                                                        natronloog: Na⁺ (aq) + OH^– (aq)

2a. Wat is het zure deeltje?                        H₃O⁺ (aq)

2b. Wat is het basische deeltje?             OH^– (aq)

3. Schrijf de zuur-base-reactie op

                  H₃O⁺ (aq) + OH^– (aq) → 2 H₂O (l)

Salpeterzuur en magnesiumoxide

1. Namen en formules:          salpeterzuur: H₃O⁺ (aq) + NO₃^– (aq)

                                               magnesiumoxide: MgO (s)

Vb2: salpeterzuur en magnesiumoxide

1. Namen en formules: salpeterzuur: H₃O⁺ (aq) + NO₃^– (aq)

                                               magnesiumoxide: MgO (s) 

2. Wat is het basische deeltje?                        O^2–  in MgO

3. Schrijf de zuur-base-reactie op

                  H₃O⁺ (aq) + MgO (s) → Mg²⁺ (aq) + H₂O (l)

                  2 H₃O⁺ (aq) + MgO (s) → Mg²⁺ (aq) + 3 H₂O (l)

Base + zuur =

(in een juiste verhouding)

1. Nog steeds zuur
2. Nog steeds basisch
3. Neutraal
4. Er zal niets gebeuren

Bij een zuur-base reactie wordt een...

1. H+ overgedragen.
2. OH- overgedragen.

Zuurbase reacties

Bij een reactie tussen een zuur en een base 

geeft het zuur H⁺ af aan de base

Je herkent een zuurbase-reactie dus aan 

het verplaatsen van H+ ionen

Voorbeeld:

CH3COOH + OH- --> CH3COO- + HOH (=H2O)

H₃O⁺ (aq) + OH^– (aq) → 2 H₂O (l)

Stappenplan zuur-base reacties

1. Noteer: H₃O⁺
2. Noteer de 'kale' formule van de base: O^2-, CO₃^2-, OH^-, NH₃
3. Noteer de standaard zuur-base reactie.
4. Als de beginstoffen oplossingen waren: KLAAR
5. Als 1 van de beginstoffen een vaste stof was: VERVANG DE FORMULE VAN HET ION DOOR DE FORMULE VAN DE VASTE STOF
6. Maak de reactievergelijking af (let op het +ion dat na de pijl hoort)

BaO + H₂O -> Ba²⁺ + 2 OH^-

Is dit een zuurbase reactie?

1. Ja, O2- in BaO reageert als zuur, neemt H+ op.
2. Ja, O2- in BaO reageert als base, neemt H+ op.
3. Ja, O2- in H2O reageert als base, neemt H+ op.
4. Nee, dit is geen zuurbase reactie.

Nog tips!

• Overdracht van H+ ion(en) van zuur naar base.
• Zuur heeft dus altijd minstens één H in haar formule, staat meestal     vooraan.
• Maar lang niet alle stoffen/ionen met H in de formule zijn zuur!
• Sterk zuur: H₃O⁺(aq) + Z^-(aq)
• Sterk zuur + sterke base: H₃O⁺(aq) + OH^-(aq) → H₂O(l)

Lesdoelen deze les

• De leerling kan het verband leggen van een zwak zuur, wanneer deze gekoppeld is aan een goed zout. 
  
• De leerling kan een zuur-base-reactie herkennen.  
  
• De leerling kan een zuur-base-reactie opstellen.  
  
• De leerling kan de notatie geven van een oplossing waar een zuur-base-reactie heeft plaatsgevonden.  
  

Je ontzuurt zoutzuur met vast calciumoxide.
Schrijf de reactievergelijking van deze zuur-base-reactie op (inclusief toestandsaanduidingen)

Je ontzuurt zoutzuur met kalkwater.
Schrijf de reactievergelijking van deze zuur-base-reactie op (inclusief toestandsaanduidingen)

Aan de slag!

2, 4, 5, 10, 12, 14, 16, 21, 22,      23, 32 t/m 37, 41, 43