17.3 Het maken van polypeptideketens 6V 2324

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 17.3 Het maken van een polypeptideketen

Lesdoel 17.3 Je kunt

☐ het transcriptieproces uitleggen.

☐ de bewerking van pre-mRNA tot mRNA beschrijven.

☐ het translatieproces beschrijven.

Transcriptie en translatie

Bedenk zelf een basevolgorde van een gen, begin met TAC.

Maak ook de complementaire streng.

Vermeld ook de 3` en 5` kant.

Vervolgens vertaal je het DNA naar RNA.

Vertaal zelf je RNA naar een aminozuurketen/ polypeptideketen.

Check de juiste BINAS tabellen!

Transcriptie

RNA polymerase

Promotor

TATAbox

Oriëntatie

RNA nucleotide

3’- TTATTT-5’ (eindsignaal)

Transcriptie

RNA polymerase bindt aan een promotor

Transcriptie

De promotor wordt herkend door RNA polymerase door speciale nucleotidevolgorde: 3’-TATAAA-5’ (TATA-box)

Transcriptie

RNA polymerase bouwt steeds een nieuwe nucleotide aan en zo ontstaat een nieuwe RNA streng.

RNA transcriptie

Nucleotide van DNA en RNA is vegelijkbaar maar niet hetzelfde.

Transcriptie

RNA polymerase bouwt steeds een nieuwe nucleotide aan en zo ontstaat een nieuwe RNA streng.

Transcriptie

Oriëntatie: RNA polymerase loopt over het DNA molecuul van 3' naar 5'. Het nieuwe RNA molecuul wordt gebouwd van 5' naar 3'.

Transcriptie

De transciptie eindigt ná het daadwerkelijke gen bij 3’- TTATTT-5’ (eindsignaal)

Transcriptie

RNA polymerase koppelt af => pre mRNA is ontstaan.

RNA splicing

DNA-Introns

DNA-Exons

pre mRNA introns / exons

(5'-CAP/poly-AAAA staart)

splicing

mRNA

transport

translatie

RNA splicing

Genen (DNA) bevatten introns (niet coderende delen) en exons (wél coderende delen)

RNA splicing

Het pre mRNA dat ontstaat bevat dezelfde introns en exons

RNA splicing

De introns moeten uit het RNA geknipt worden: splicing

RNA splicing

Ná spicing ontstaat mRNA. Daarna verlaat het mRNA de kern.

Translatie

1

2

ribosoom deel 1 en 2

richting

startcodon

Translatie

Ribosomaal RNA (rRNA) bindt aan het 5’-einde van een mRNA molecuul (eerst deel 1 daarna deel 2).

1

2

Translatie

Schuift richting 3’ op zoek naar startcodon.

VAN 5’ NAAR 3’ DUS!!

Translatie

tRNA

aminozuur

anticodon

startcodon-Met

Translatie

tRNA transporteert de aminozuren.

tRNA heeft aan de bindingskant een ‘anticodon’ van het betreffende codon.

ribosoom deel 1 en 2

startcodon

richting

tRNA

anticodon

Translatie

volgende tRNA

Translatie

aminozuur koppeling

leeg tRNA los

Translatie

Na de koppeling van het volgende tRNA molecuul worden de aminozuren aan elkaar gekoppeld door het ribosoom.

Translatie

Het lege tRNA molecuul wordt losgekoppeld 

Translatie

volgende tRNA

aminozuur koppeling

leeg tRNA los

Translatie

Het ribosoom schuift één codon op en het proces gaat weer hetzelfde: tRNA bindt, aminozuur wordt gekoppeld, leeg tRNA wordt losgekoppeld, enz enz.

Translatie

stopcodon

ribosoom los

Translatie

Bij het stopcodon worden de polypeptideketen, het laatste lege tRNA en het mRNA van de ribosoom losgekoppeld.

tRNA

Zoek op:

Codons voor aminozuur Serine

Welke anticodon moet het tRNA dan hebben?

tRNA

 45 verschillende 

anticodon

wiebelbase

tRNA

De meeste organismen hebben maximaal 45 verschillende tRNA moleculen (en er zijn 64 codons mogelijk).

tRNA

Sommige tRNA moleculen passen ook op een codon met een niet precies passende laatste base (wiebelbase)

tRNA

Bijvoorbeeld:

codons voor Serine, AGC en AGU, worden gelezen door 

tRNA met anticodon UCG

Lesdoel 17.3 Je kunt

☐ het transcriptieproces uitleggen.

☐ de bewerking van pre-mRNA tot mRNA beschrijven.

☐ het translatieproces beschrijven.

Huiswerk

In je boek of online methode.

Kies een leerweg.

Maak de opdrachten van 17.3.

Kijk ook naar de hoofdstukken die

we herhalen (zie studiewijzer).