Modern imperialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Deelvraag 1:

Welke (drie) motieven speelden een belangrijke rol bij het modern imperialisme?

• De (drie) motieven die een belangrijke rol speelden zijn: economisch - de grondstoffen, noodzakelijk voor de Europese industrie, en de afzetmarkten voor de producten uit die fabrieken. Politiek: door het bezitten van koloniën speelden Europese landen een rol. Culturele motieven waren de verspreiding van het christendom en het superioriteitsgevoel van de blanke Europeaan.

Deelvraag 2:

Waarom veranderde na 1850 de verhouding tussen West-Europa en Afrika en Azië?

• De veranderde verhouding werd veroorzaakt door de industriële revolutie(s) in de Europese landen. Europese landen gingen op zoek naar grondstoffen en afzetmarkten en vonden die in Afrika en Azië. De veroverde delen van Afrika en Azië werden een kolonie van het Europese land en het lokale bestuur werd overgenomen (indirect bestuur).

Huiswerk:

Lesbrief 'Modern imperialisme'

maken opdrachten 1 t/m 7

maken opdrachten 8 t/m 14

Opdracht 1

Schrijf de namen op van twee landen die toen en nu onder Britse vlag vielen.

1. Australië
   
2. Nieuw Zeeland
   
3. Canada
   

Opdracht 2

Welke economische redenen hadden de Britten voor kolonisatie?

• Groot-Brittannie had als gevolg van de Industriële Revolutie  grondstoffen en afzetmarkten, voor de fabrieken, nodig. Daar waren de fabrikanten naar op zoek.

Opdracht 3

Beschrijf het verschil tussen imperialisme en modern imperialisme.

• (Traditioneel) imperialisme is de verovering van Noord- en Zuid-Amerika vanaf de 15e eeuw  handelsbelangen, grondstoffen, zendingsdrang en hebzucht.
• Modern imperialisme is het in bezit nemen (kolonie) van Afrikaanse en Aziatische landen voor grondstoffen en afzetmarkten als gevolg van de Industriële Revolutie (2e helft van de 19e eeuw).

Opdracht 4 

Niet alleen in economisch opzicht was Groot-Brittannië een van de belangrijkste landen ter wereld. Ook in politiek opzicht was dat het geval. Citeer twee zinnen waaruit dit blijkt.

1. Londen was het hart van een gigantisch en groeiend rijk dat op zijn hoogtepunt 30 miljoen vierkante kilometer zou beslaan.
2. Rond 1920 zou ‘God Save the Queen (king George V)’ het volkslied van een kwart van de wereldbevolking zijn.

Opdracht 5 

Wat is er nieuw aan het kolonialisme dat vanaf 1850 aan een opmars begon?

• Vanaf 1850 kwam de nadruk geheel te liggen op gebieden in Afrika en Azië die door West-Europese landen bezet werden en onderdeel van het moederland (= het Europese land) werden.

Opdracht 6 

Geef in je eigen woorden een goede definitie van nationalisme.

Voorbeelden:

• Het gevoel dat het eigen land / het eigen volk voorop moet staan en het belangrijkst is.
  
• Houden van je land.
  
• Trots zijn op je land.

Negatief nationalisme

noemt men 'chauvinisme': een sterke, overdreven vorm van vaderlandsliefde.

Dit kan uitlopen op angst en haat richting andere landen, volken of regio’s, racisme, fascisme en/of antisemitisme. Maar dat hoeft niet.

Opdracht 7

Leg uit dat het nationalisme in Pruisen een onbedoelde oorzaak was van het modern imperialisme.

• In het vóór 1870 nog versnipperde Duitsland zorgde Pruisen ervoor dat er eenwording kwam. Bij de inwoners van Pruisen speelden nationalistische gevoelens een rol. Nadat ze het Franse leger verslagen hadden, voelde Frankrijk zich gekleineerd en ging op zoek naar koloniën.
  

Pruisen

Pruisen (Latijn: o.a. Borussia) is een historische staat die in het noorden van Centraal-Europa was gelegen. Toen Pruisen op zijn grootst was, kwam het grondgebied ruwweg overeen met het huidige Duitsland ten noorden van de Main (rivier), het westen van het hedendaagse Polen en zeven andere landen, waaronder het huidige Litouwen.

Huiswerk

Stencil:

Modern imperialisme

lezen tekst

maken opdrachten 8 t/m 14

Deze les:

• nakijken opdrachten 8 t/m 14
• filmpje: Conferentie van Berlijn
• Huiswerk opschrijven

Opdracht 8

Welke bewering is juist?

a) Frankrijk veroverde om economische redenen grote delen van Afrika (in het bijzonder: dichtbevolkte afzetmarkten).

b) Voor de Fransen was het belangrijk dat ze in Afrika zo veel mogelijk vierkante kilometers grond als kolonie in handen kregen.

c) Doordat Duitsland verdeeld was in een groot aantal staatjes slaagde Duitsland er in om de grootste en belangrijkste gebieden in Afrika te verwerven.

d) Dankzij de erfenis van de WIC en VOC speelde Nederland een belangrijke rol bij de kolonisatie van Afrika.

Opdracht 8

Welke bewering is juist?

a) Frankrijk veroverde om economische redenen grote delen van Afrika (in het bijzonder: dichtbevolkte afzetmarkten).

b) Voor de Fransen was het belangrijk dat ze in Afrika zo veel mogelijk vierkante kilometers grond als kolonie in handen kregen.

c) Doordat Duitsland verdeeld was in een groot aantal staatjes slaagde Duitsland er in om de grootste en belangrijkste gebieden in Afrika te verwerven.

d) Dankzij de erfenis van de WIC en VOC speelde Nederland een belangrijke rol bij de kolonisatie van Afrika.

Opdracht 9

Otto von Bismarck was eigenlijk helemaal geen voorstander van een groot koloniaal Duits rijk. Tegen buitenlandse diplomaten zei hij eens: ‘Mijn Afrika ligt hier, in Europa’. Bedenk wat hij met deze uitspraak bedoelde en leg uit dat hij juist om deze reden het initiatief nam voor het bijeenroepen van de Conferentie van Berlijn.

• Het pas verenigde Duitsland zette zijn militaire kracht in op het behouden van de eigen grenzen in Europa en niet op het veroveren en bezet houden van koloniën. Toen Bismarck merkte dat onenigheid over gebieden in Afrika wel eens zou kunnen leiden tot een oorlog tussen Europese landen, wilde hij dat met de conferentie oplossen.

Opdracht 10

Welk gevolg van de ‘Conferentie van Berlijn’ en het modern imperialisme kun je uit de kaart halen?

• Een gevolg van de conferentie en het modern imperialisme is de verdeling van Afrika geweest. Daarbij heeft men een liniaal gebruikt en geen rekening gehouden met de volkeren van Afrika.
  
• (Kijk naar de grenzen van landen, vooral in Noord-Afrika).
  

Opdracht 11

Welk gevolg van de ‘Conferentie van Berlijn’ en het modern imperialisme kun je uit de kaart halen?

• In veel Afrikaanse landen is het Engels of Frans eerste of tweede taal.

Kaart Afrika

Taalkaart Afrika

Opdracht 12

Charles Darwin was er niet gelukkig mee dat anderen zijn idee van ‘the survival of the fittest’ op de menselijke samenleving gingen toepassen. Hiermee werd hij onbedoeld ‘een van de peetvaders van het racisme’. Leg uit wat hiermee bedoeld wordt.

• Hoewel Darwin zelf geen uitspraken deed over ‘betere’ of ‘minderwaardige’ groepen mensen of rassen, deden anderen dat wel. Zij misbruikten Darwins theorie om te beweren dat het ‘blanke ras’ beter was (of zoals zij dat zelf noemden: superieur). Hieruit kwam het racisme voort.
  

Opdracht 13

Sommige mensen beweren dat de keuze van immigranten om naar een bepaald Europees land te vertrekken mede is bepaald door het modern imperialisme.

• De keuze van immigranten wordt vaak mede bepaald door de kennis van de cultuur (o.a taal, godsdienst). Zo gaan mensen die de Franse taal beheersen vaker naar Frankrijk dan naar andere Europese landen. Dus kun je stellen dat men vaak vanuit ‘oude kolonieen’ naar het moederland gaat. Dat ‘voelt veiliger’.

Opdracht 14

Waaruit blijkt dat de periode van het modern imperialisme een grote invloed heeft gehad op de samenstelling van de bevolking (in Europa)? Gebruik de figuren (bronnen) in je antwoord.

• De nationale teams (voetbal in dit geval) van Frankrijk en Engeland bestaan, deels, uit spelers die hun roots in de oude koloniale gebieden hebben liggen.
• Natuurlijk kijk je dan naar huidskleur, maar als je naar hun ID kijkt zijn het Fransen of Engelsen.

Huiswerk

Liberalisme, communisme en sociaaldemocratie

lezen tekst

mkn: opdrachten 1 t/m 7

mkn: opdrachten 8 t/m 14