De grondwetswijziging

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

De grondwetswijziging

Doelen

Aan het einde van de les weet je:

- Wat een ideologie is

- De kenmerken van het socialisme en liberalisme

- De oorzaak van de nieuwe grondwet

- De vier belangrijkste bepalingen uit de grondwet 

Kenmerkend aspect

Het ontstaan van de politiek maatschappelijke stromingen: liberalisme, socialisme, confessionalisme, feminisme, nationalisme

Socialisme

Liberalisme

Vrijheid

Gelijkheid

Arbeiders

Fabriekseigenaren

Vrije markt

Sterke overheid

Ideologie?

• Ideeën vormen de basis van een ideologie
• Een ideologie is een verzameling ideeën met een gemeenschappelijke gedachte:
• Liberalisme: vrijheid
• Socialisme: gelijkheid
• Beide ideologiën komen uit de Verlichting
• 19de eeuw: verspreiding ideologiën:
• 1. Massaproductie kranten
• 2. Onderwijs voor steeds meer mensen
• 3. Handvat: wat moet je denken/vinden?
• 4. Creëeren van een vijand

Liberalisme

• John Locke: recht op beschermen privébezit tegen overheid
• Adam Smith: vrije markt reguleert zichzelf (vraag + aanbod, concurrentie)
• Conclusie: overheid bemoeit zich niet met economie of privé leven
• In de 19de eeuw zijn fabriekseigenaren én de regering liberaal
• Gevolg: géén sociale wetten

Socialisme

• Industriële samenleving: slechte woon- + werkomstandigheden arbeiders
• Karl Marx: arbeiders zullen in opstand komen en kapitaal gelijk verspreiden
• Sociale kwestie: groeiend besef dat de overheid de arbeiders moet helpen
• Communisme: gelijkheid door geweld
• Sociaal-democratie: gelijkheid via parlement

1848

• Grondwet: belangrijkste rechten + plichten burgers en overheid 
• Ondanks grondwet regeert Willem I als een absoluut vorst --> steun conservatieven
• 1848: revolutiejaar --> liberalen eisen vrijheden van Franse Revolutie
• Uit angst afgezet te worden geeft Willem II de liberaal Thorbecke de opdracht een nieuwe grondwet te maken:

Socialisme

Liberalisme

Vrijheid

Gelijkheid

Arbeiders

Fabriekseigenaren

Vrije markt

Sterke overheid

Grondwet

• 1. Ministeriële verantwoordelijkheid: ministers zijn verantwoordelijk voor beleid 
• 2. Koning is onschendbaar
• 3. Tweede Kamer gekozen via censuskiesrecht + districtenstelsel 
• 4. Uitbreiding grondrechten (vrijheid van meningsuiting, enzovoorts) 
• Willem III probeert tevergeefs macht terug te krijgen --> Luxemburgse kwestie
• Tweede Kamer wint machtsstrijd