2.1 en 2.2- Ongeslachtelijke en geslachtelijke voortplanting

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

0

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen op welke manieren er door ongeslachtelijke voortplanting nakomelingen ontstaan die genetisch identiek zijn aan de ouder
2. Je kunt het verloop van de celcyclus beschrijven en de verschillende fasen benoemen.

Ongeslachtelijke voortplanting

Geslachtelijke voortplanting

Noem een aantal organismen die doen aan ongeslachtelijke voortplanting?

Ongeslachtelijke voortplanting

Ongeslachtelijke voortplanting levert bij organismen een nakomeling op met hetzelfde genetisch materiaal als de ouder. Ongeslachtelijke voortplanting vereist dus geen seks.

Wat is hét voordeel van
geslachtelijke voortplanting?

Celdeling

Celdeling

• Gewone celdeling
• Kopie van een cel maken
• Noemen we ook mitose

Celgroei

• De dochtercel wordt net zo groot als de moedercel

Celdeling

Spiraliseren (condenseren) en despiraliseren van het DNA

Celdeling

 1 moedercel (2n = 46)

  

2 dochtercellen (2n = 46)

Kerndeling = Mitose

Groei cel = plasmagroei

Celcyclus

• M-fase: mitotische fase (kerndeling)
• Interfase: periode tussen delingen
• S-fase: Synthese van nieuw DNA
• G1-fase: "gap" fase 1
• G2-fase: "gap" fase 2
• G0- fase:  cel in rust (geen deling)

In de S-fase vindt DNA-replicatie / DNA-synthese (verdubbeling) plaats

Animatie celcyclus

M-fase

• Celdeling
• Twee opties:
•    - Mitose: exacte kopieën van de oorspronkelijke cel maken voor groei en herstel
•    - Meiose: aanmaak van cellen met de helft van het aantal chromosomen voor reproductie (de gameten)

Chromosomen

Bij de verdubbeling van het DNA worden homologe chromosomen (een van vader een van moeder) verdubbeld.

Voor de replicatie bestaan de chromosomen uit één chromatide.

Na de replicatie bestaan de chromosomen uit twee zusterchromatiden.

Mitose

Eén cel wordt gesplitst in twee exacte kopieën

2n (46) --> 2n + 2n

Profase

• Chromosomen condenseren: elk heeft twee chromatiden.
• Kernmembraan begint af te breken
• Spoelfiguur verschijnt

Metafase

• De chromosomen bevinden zich tussen centrosomen
•  De spoelfiguur hecht aan de centromeren

Anafase

• De chromatiden worden uit elkaar getrokken
• Van elk chromosoom wordt één chromatide naar een kant getrokken.

Telofase

• Chromosomen hebben de polen bereikt en de nucleaire membraan begint te vormen
• Decondensatie chromosomen

Cytokinese

• Het delen van het cytoplasma

Mitose

Binas 76B1

Klonen: celkerntransplantatie

Somatic Cell Nucleus Transfer (SCNT)

1. Verwijderen van kern uit eicel.
2. Toevoegen van kern met gunstige eigenschappen.
3. Eicel implanteren in draagmoeder

Klonen: embryosplitsing

Klompje cellen wordt na bevruchting in meerdere klompjes gesplitst.

Verkrijgen van dieren met gunstige eigenschappen.

Klonen: weefselkweek

Bekend uit de landbouwsector

Verkrijgen van planten met gunstige eigenschappen

Wat is het verschil tussen biologische en ethische argumenten?

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen op welke manieren er door ongeslachtelijke voortplanting nakomelingen ontstaan die genetisch identiek zijn aan de ouder
2. Je kunt het verloop van de celcyclus beschrijven en de verschillende fasen benoemen.

Aan de slag

Maken begrippenlijst BS1, bestudeer de Binastabellen.

Maak opgaven Opdr. 1-3, 6, 8, 9, 10, 11, 13-17

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen hoe door meiose geslachtscellen ontstaan en hoe de bevruchting verloopt
2. Je kunt de delen en werking van het voortplantingsstelsel van de mens beschrijven. 

Celcyclus

• M-fase: mitotische fase (kerndeling)
• Interfase: periode tussen delingen
• S-fase: Synthese van nieuw DNA
• G1-fase: "gap" fase 1
• G2-fase: "gap" fase 2
• G0- fase:  cel in rust (geen deling)

In de S-fase vindt DNA-replicatie / DNA-synthese (verdubbeling) plaats

Animatie celcyclus

M-fase

• Celdeling
• Twee opties:
•    - Mitose: exacte kopieën van de oorspronkelijke cel maken voor groei en herstel
•    - Meiose: aanmaak van cellen met de helft van het aantal chromosomen voor reproductie (de gameten)

Meiose

• Doel: haploïde cellen maken die de gameten zullen worden
• Interfase is nog steeds hetzelfde
• Uitdaging: hoe zorg je ervoor dat alle cellen een van elk type chromosoom krijgen om ervoor te zorgen dat hun genenset compleet is?

Meiose

• PMAT twee keer
• Meiose 1:
• - Homologe paren splitsen
• - 2n --> n+n
• Meiose 2:
• - Splitsen van chromatiden
• - n --> n+n: eind resultaat is 4 haploïde cellen

Profase 1

• Kernmembraan verdwijnt
• Homologe paren blijven bij elkaar
• Crossing-over zorgt voor variatie
• Spoelfiguur verschijnt

Metafase 1

• Chromosomen in paren in het middenvlak
• Homologe paren nog steeds samen
• Elke centriool verbindt een vezel van het spoelfiguur met een lid van het paar

Anafase 1

• Spoelfiguur trekt de homologe paren uit elkaar
• Zusterchromatiden blijven gehecht!

Telofase 1

• Nucleaire membraan ontstaat

Cytokinese

• Cytoplasma deelt
• Elke cel is nu haploid 

Profase 2

• Kernmembraan verdwijnt
• Spoelfiguur ontstaat
• Geen crossing-over!

Metafase 2

• Chromosomen bevinden zich in het middenvlak 
• Elk chromosoom is verbonden met twee spoelfiguurvezels

Anafase 2

• Chromatiden worden uit elkaar getrokken

Telofase 2

• Kernmembraan vormt

Cytokinese

• Cytoplasma deelt
• 4 unieke haploid cellen

Zaadcellen 

(Binas86A)

Eicellen 

(Binas86B)

Eicellen

Klopt deze afbeelding?

    

Eicel + zaadcel = bevruchting

Uitdagingen voor de zaadcel..........

1. afstand                     
2. pH                               
3. witte bloedcellen
4. trilharen                   
5. Gelei & bevruchtings-membraan 

                                                                                                                                     

Anonieme vragen  

Wat zou je nog willen weten over voortplanting?

Wat zijn belangrijke verschillen tussen mitose en meiose? Schrijf dit in een aantal steekwoorden voor jezelf op bij het volgende filmpje. 

Leerdoelen

1. Je kunt uitleggen hoe door meiose geslachtscellen ontstaan en hoe de bevruchting verloopt
2. Je kunt de delen en werking van het voortplantingsstelsel van de mens beschrijven. 

Aan de slag

BS2: 20-24, 26-31 en een begrippenlijst

https: