3.2 Warmtetransport door wind

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

3.2 Warmtetransport door wind en zeestromen

Programma

• Terugblik
•  Uitleg 3.2
• werkblad windsysteem / oefenen
• PO-groepjes

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

•  Het verschil tussen een hoge- en lage luchtdrukgebied  benoemen
•  Beredeneren welk weertype hoort bij een hoge- of lage drukgebied
  
•  Meest voorkomende winden intekenen op een aardbol en uitleggen waarom ze daar voorkomen.
  
  

Terugblik

Wat is de link tussen de illustraties en de vorige les?
Kan je de illustraties uitleggen?  

Illustratie 1

Illustratie 2

Terugblik

Waar is de albedo het grootst?

Regel = hoe lichter een oppervlak, hoe groter de albedo (hoe meer straling wordt weerkaatst)

5 Temperatuurfactoren

5 Temperatuurfactoren

1. Breedteligging
2. Hoogteligging boven zeeniveau
3. Gesteldheid van het aardoppervlak (land warmt sneller op/koelt sneller af dan water)
4. Aanlandige en aflandige wind (in relatie tot ligging aan zee)
5. Aanvoer van warmte/kou door zeestromen 

Ontstaan van neerslag

Je kunt drie situaties uitleggen waarin neerslag ontstaat

Ontstaan van neerslag

Je kunt drie situaties uitleggen waarin neerslag ontstaat

Stralingsbalans

De warmte van de evenaar wordt via wind en water getransporteerd.

Gemiddelde temperatuur

Zeestromen (de transportband)

Warmtetransport

Regel

Wind en zeestromen transporteren warmte vanaf de evenaar en kou vanaf de poolstreken.

Aanlandige- en aflandige wind

• Aanlandige wind (zeewind) brengt in het voorjaar koele lucht van boven zee naar het land. Aanlandige wind brengt in het najaar warmere lucht naar het land.
• Aflandige wind (landwind) voert in de winter koude lucht aan en in de zomer warme lucht.

Zeewind

Zeewind heeft een hogere luchtvochtigheid dan landwind.

Windstromen

Maar hoe ontstaat wind?

Wind

• Wind is de verplaatsing van lucht.
  
• Dat gebeurt door verschillen in luchtdruk. 

Onthouden: 

• evenaar = warm = stijgende lucht (L) 

• H = dalende lucht / droog 

Luchtstromen

Wind 

Luchtdrukgebieden

- L is vaker (stijgings)neerslag

- H is vaker droog/zonnig weer

- ITCZ is L zone rondom de evenaar

Maak stap 1 en 2 op je werkblad

luchtstromen

Corioliseffect

NH: rechts

ZH: links

Luchtstromen

Wet van Buys Ballot

en het Corioliseffect

1. Wind krijgt op NH afwijking naar rechts en op ZH afwijking naar links.
2. Wind waait altijd van H -> L

Luchtstromen

Wind 

Wet van Buys Ballot

en het Corioliseffect

1. Wind krijgt op NH afwijking naar rechts en op ZH afwijking naar links.
2. Wind waait altijd van H -> L

Werkblad opgave 3 + 4

Wet van Buys Ballot

en het Corioliseffect

1. Wind krijgt op NH afwijking naar rechts en op ZH afwijking naar links.
2. Wind waait altijd van H -> L

Nog een paar belangrijke begrippen toevoegen...

ITCZ

De intertropische convergentie zone is het equatoriaal minimum (het lagedrukgebied bij de evenaar). Dit is de plek waar de zon loodrecht op de aarde schijnt. 

Noordoostpassaat

Wind die het hele jaar vanaf de subtropische hogedrukgebieden naar de evenaar waait. 

zuidoostpassaat

Wind die het hele jaar vanaf de subtropische hogedrukgebieden naar de evenaar waait. 

Westenwinden

Westenwinden

Poolwinden

Poolwinden

Dit was schematisch...

...in werkelijkheid verschilt de situatie. 

Volgende les moessons!

De werkelijkheid is anders omdat:
1) De aarde schuin op z'n as staat

2) Verschil in opwarmen tussen zee en land 

Lezen en verwerken

Lezen 3.2: tot en met pagina 105

Maken: opgaven 1 t/m 3

Herhaling / check? opgave 4

Uitdaging? opgave 5

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

•  Het verschil tussen een hoge- en lage luchtdrukgebied  benoemen
•  Beredeneren welk weertype hoort bij een hoge- of lage drukgebied
  
•  Meest voorkomende winden intekenen op een aardbol en uitleggen waarom ze daar voorkomen.
  
  

luchtstromen

Beredeneer aan de hand van het kaartje welk weertype Nederland heeft

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

• het verschil tussen hoge- en lageluchtdruk benoemen
  
  
• de luchtdrukverschillen en verschillende winden tekenen in de aarde en uitleggen waarom ze daar voorkomen.
  
  
• uitleggen hoe moessons ontstaan door het verschuiven van de ITCZ
  
  

luchtstromen

Evenaar = witte lijn

Evenaar = witte lijn

ITCZ = rode lijn

p.88

Paarse pijlen zijn passaten. 

Waaien van H naar L 
 

 ITCZ  (L)= niet  perse op de evenaar. 

Wanneer is het passaat en wanneer moesson?

Periodieke wind die elk half jaar 180 graden draait.

Gevolg is vaak een droge en een natte periode.

Rode pijlen zijn moessons   

Waaien van H naar L, 

maar zodra ze de evenaar oversteken veranderen ze van richting.

Let op de tweede wet van Buys Ballot, 

Noord afwijking rechts

Zuid afwijking links   

Maak stap 1 en 2 op je werkblad. 

Klaar? ga alvast verder 

Werkblad moessons in India

Maak nu stap 3 t/m 5 op je werkblad. 

moesson

zuidwest

moesson

Noordwest

Gevolg

Programma

• Zeestromen & klimaatsysteem koppen
• maken opgaven

Lesdoel:

- je kan uitleggen welke invloed zeestromen kunnen hebben op het klimaat

- je kan de juiste code uit het koppensysteem toekennen aan een klimaatdiagram

Paarse pijlen zijn passaten. 

Waaien van H naar L 
 

 ITCZ  (L)= niet  perse op de evenaar. 

Oceanische circulatie

• Naast wind ook zeestromen verantwoordelijk voor verdeling van warmte
• Dezelfde afwijkingen als wind (wet van Buys Ballot 2)

Noordelijk halfrond draait met wijzers van klok mee (rechts)

Zuidelijk halfrond tegen wijzers van klok in (links)

Oceanische circulatie

• Warme en koude zeestromen
   
• Let op: niet letterlijk warm of koud,
  
  maar hoger of lager dan je zou verwachten op die breedtegraad.  

Oceanische circulatie

• Warme zeestromen brengen warm water naar polen
   
• Koude zeestromen brengen koud water naar lagere breedten
   
• Effect op temperatuur:
  bijv.: warme zeestroom aangename temperatuur  in winter 

Lezen en verwerken

Lezen 3.2: tot en met p. 107

Maken: opgaven 5, 6 en 8

Klimaatsysteem van Köppen

Lesdoelen klimaatsysteem Köppen:

• Je weet welke 5 hoofdklimaten (letters) Köppen onderscheidt.
• Je weet welke 3 letters Köppen gebruikt voor de neerslagverdeling.
• Je kunt per klimaat de temperatuurgrenzen en neerslagverdeling noemen.
• Je kunt a.d.h.v een klimaatgrafiek bepalen welk klimaat is weergegeven.

BS = steppeklimaat (250-500mm)

BW = woestijnklimaat (0-250mm)

EH = hooggebergte

EF = sneeuwklimaat

ET = toendraklimaat (warmste maand tussen 0 - 10 graden)

Opdracht 

Bekijk de klimaatdiagrammen A t/m H.

Noteer bij elke diagram de juiste klimaatcode.

Gebruik het schema op p. 108

Klaar? Maak opgave 7 & 8  (paragraaf 3.2)

A

Tropische zone

B

Droge klimaten

C

Zeeklimaat

D

Landklimaat

E

Polaire klimaten en toendra

Tropisch regenwoudklimaat

Savanneklimaat

Woestijnklimaat

Steppeklimaat

Mediterraan klimaat

Chinaklimaat

Poolklimaat

Hooggebergteklimaat

Toendraklimaat

Gematigd zeeklimaat

Landklimaat

Het klimaatsysteem van Köppen - Weet je alles te liggen?

Lezen en verwerken

Lezen 3.2: tot en met p. 107

Maken: opgaven 5 t/m 8

Urumqi

Hongkong

Lesdoel(en)

Aan het einde van de les kan je:

• het verschil tussen hoge- en lageluchtdruk benoemen
  
  
• de luchtdrukverschillen en verschillende winden tekenen in de aarde en uitleggen waarom ze daar voorkomen.
  
  
• uitleggen hoe moessons ontstaan door het verschuiven van de ITCZ
  
  

Hoe noem je de winden van 30 graden breedte naar de evenaar?

Passaten

Waarom een L bij de evenaar?

Warmt = opstijgende lucht

Waarom zakt de lucht van de evenaar rond de 30 graden breedte?

De warme lucht stijgt op  bij de evenaar en gaat hoog in de lucht opzoek naar een lage luchtdrukgebied. Hoog in de lucht koelt hij af, dan gaat hij dalen. Zo ontstaat een hoge drukgebied. 

Waarom verschuift de ITCZ?

Omdat de aarde schuin op z'n as staat, komt de zon niet altijd loodrecht op de evenaar. De ITCZ is het gebied waar de zon loodrecht binnenkomt. 

Woordenboek

Vul je persoonlijke woordenboek aan met de 

woorden die je nog niet kent:

Weer

Klimaat

Stralingsbalans

Invalshoek zon

Luchtdruk

Neerslag

Moesson

(aanlandige)wind

Buys Ballot

Corioliseffect

Passaat

ITCZ

Oceanische circulatie

Köppen