6.8 verspreiding van zaden

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b, k, g
• Leerjaar 1

Thema 6: Voortplanting bij planten en dieren

Basisstof 7: Verspreiding van zaden

Leerdoelen

1. Je herkent aan de vorm en kenmerken van een vrucht of zaad hoe deze wordt verspreid (bijvoorbeeld door de wind, dieren of water).

2. Je kunt bij afbeeldingen van planten of hun vruchten/zaden uitleggen welke manier van verspreiding daarbij hoort, en waarom.

Lesdoel

1.Je herkent aan de vorm en kenmerken van een vrucht of zaad de bijbehorende verspreidingswijze.

2.Je legt aan de hand van afbeeldingen uit op welke manier een plant, vrucht of zaad wordt verspreid en waarom.

Aandachtsrichter

🧠 Aandachtsrichter – Hoe laat een plant zich ‘meenemen’?

Planten kunnen niet lopen of vliegen, maar toch reizen hun zaden soms kilometers ver. Hoe dan?

Aardbei                Paardenbloem   klit                               Springzaad

Ongeslachtelijke voorplanting

Zaadplanten kunnen zich ook voortplanten zonder bevruchting. Een deel van de plant groeit dan uit tot een nieuwe plant. 

Ongeslachtelijke voorplanting

• voorplanting zonder bevruchting
• identieke nakomelingen (klonen)
• Voortplanting door delen
• Zelfde erfelijke materiaal
• normale celdeling

Welke vorm van ongeslachtelijke voorplanting zie je?

💥 Starter: Zaad dat springt!

Link:https://www.youtube.com/watch?v=pgMra1ZGjJ0 

🎬 Bekijk het filmpje zien van springzaad dat ‘explodeert’ bij aanraking.

Vraag: “Waarom zou deze plant haar zaden wegschieten?”

Hoe worden
zaden verspreid?

Soorten verspreiding

Zaden worden verspreid over een groot gebied = effectief. 

Ze komen dan niet allemaal op dezelfde plek terecht, waardoor er meer zaden op verschillende plaatsen kunnen kiemen.

• Verspreiding door de plant zelf
• Verspreiding door de wind
• Verspreiding door dieren 

Verspreiding door de plant zelf

Vruchten zorgen ervoor dat zaden worden verspreid.

Sommige planten schieten of slingeren de zaden weg.

Vb.: De vrucht springt open -> zaden worden weggeslingerd door de kracht waarmee dit gebeurt. 

Verspreiding door de wind

Veel vruchten en zaden zijn klein -> worden door de wind verspreid. 

Deze hebben vaak hulpmiddelen waarmee ze lang in de lucht kunnen blijven zweven. 

Denk aan pluisjes of vleugels. 

Paardenbloem

Bij een paardenbloem blaas je (of waaien) de vruchten met daarin de zaden van de bloem weg. 

De vrucht zit om het zaadje, is klein gebleven en heeft geen vruchtvlees.

Iedere vrucht heeft een pluisje, waardoor hij blijft zweven. 

Esdoorn, Berk of Linde

De zaden van deze bomen hebben vleugels. 

Daardoor blijven ze lang in de lucht zweven en "vliegen" ze ver weg. 

Verspreiding door dieren

Er zijn ook planten waarbij de dieren zorgen voor verspreiding. Veel van deze planten hebben sappig vruchtvlees. 

Vogels eten deze vruchtjes graag. Het vruchtvlees wordt verteerd, maar de zaden niet. De zaden worden weer uitgepoept en worden zo verspreid. 

Verspreiding door dieren

Eekhoorns en gaaien leggen wintervoorraden aan van eikels of beukennootjes. 

Als de verstopplaats niet weer gevonden kan worden, worden ze niet opgegeten en kunnen weer kiemen in de opslagplaats. 

Verspreiding door dieren

Sommige planten hebben vruchten met haakjes. Ze blijven haken aan de vacht van een dier of aan de schoenen of kleding van een mens. Ze vallen er af en blijven dan liggen.

Verspreiding door dieren

Sommige dieren leggen een wintervoorraad aan. Bijv. van eikels en beukenootjes. De voorraad wordt niet allemaal teruggevonden of gebruikt. Uit de zaden die niet gebruikt worden kunnen nieuwe planten ontstaan.

Vruchten met kleine haakjes

Sommige planten hebben vruchten met kleine haakjes. Deze blijven makkelijk hangen aan de vacht van een dier, kleding van mensen of onder je schoenzolen.

Zaden vallen er ergens anders weer af, waardoor ze verspreid zijn naar andere plekken. 

Noem 3 manieren van verspreiding zaden:

Let op!

Bestuiving gaat over stuifmeelkorrels die worden verspreid, zodat ze op een stamper terecht kunnen komen. Dan kan er bevruchting plaatsvinden.

Verspreiding gaat over het verspreiden van zaden, die dus na de bevruchting gevormd worden. 

Zelfstandig werkzaamheid

groep 1

groep 2

Maken § 6.7 Verspreiding van vruchten en zaden.

Opdrachten: 1, 2 en 3

Leerlingen: instructie tafel 
Jessie, Chaim, Nick en Dylan
Tijd: 15 min werktijd

Maken § 6.7 Verspreiding van vruchten en zaden.

Opdrachten: 1, 2, 3 en 4

Tijd: 15 min werktijd

Leerdoelen

1. Je herkent aan de vorm en kenmerken van een vrucht of zaad hoe deze wordt verspreid (bijvoorbeeld door de wind, dieren of water).

2. Je kunt bij afbeeldingen van planten of hun vruchten/zaden uitleggen welke manier van verspreiding daarbij hoort, en waarom.

Aflsluiting les: Spel

De groep wordt verdeeld in twee teams. De docent gooit de bal naar een teamlid

                                    Vraag beantwoorden = punten verdienen:

1 punt: kennisvraag

2 punten: kennisvraag in een andere context

3 punten: inzichtsvraag

Geen goed antwoord? Dan mag een teamgenoot antwoorden

Weet die het ook niet → tegenpartij krijgt de beurt Team met de meeste punten wint

📌 Tot slot:

Je krijgt een post-it waarop je noteert:

Wat neem jij mee uit deze les en waar zou je de volgende keer nog verder op in willen gaan?