Les 12_Woordvolgorde

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Wat gaan we vandaag doen?

1. Grammatica: woordvolgorde in samengestelde zinnen (Judith)

2. Onderwerp 'Suriname' (Rogier)

Het hoogtepunt van de week!

Wat is het hoogtepunt van jouw week?

Deel het met de groep! :)

Lesdoelen

1. Je leert samengestelde zinnen maken.

2. Je gebruikt hierbij de goede woordvolgorde.

3. Je kunt passende voegwoorden in een samengestelde zin zetten.

Maak van twee zinnen één lange zin door ze te verbinden met het verbindingswoord 'en':
Maria heeft een boek geleend.
Ze leest daar dagelijks in.

Hoeveel persoonsvormen (verbos) staan er in de zin?

Maria heeft een boek geleend en ze leest daar dagelijks in.

1. Geen
2. 1
3. 2
4. 3

Samengestelde zinnen

Wanneer je van twee (korte) zinnen één lange zin maakt, noem je die zin een samengestelde zin.

VOORBEELD:

Ik loop naar de bakker. Ik koop een brood.

Ik loop naar de bakker en ik koop een brood.

In iedere zin staat een persoonsvorm.
Zinnen met twee persoonsvormen noem je
samengestelde zinnen.

Bij elke persoonsvorm hoort een onderwerp.
In samengestelde zinnen staan dus ook twee onderwerpen.

In een samengestelde zin kunnen naast de persoonsvormen nog meer werkwoorden staan.
VB:
De fietser wil (pv) graag doorrijden (geen pv), maar de weg is (pv) geblokkeerd (geen pv).

Met een voegwoord, zoals en, maar, omdat of want, kun je van twee korte zinnen een samengestelde zin maken.

VOORBEELD:
Kim leest een boek. Rick leest een stripverhaal.
Kim leest een boek, maar Rick leest een stripverhaal.

Soms verandert de volgorde van de woorden in het tweede deel van de zin (de bijzin).

VOORBEELD:
Giel zit op basketbal. Hij houdt van sporten.
Giel zit op basketbal, omdat hij van sporten houdt.

Bij welke voegwoorden blijft de woordvolgorde hetzelfde?

1. en maar want omdat of
2. maar en of want dus
3. en maar tenzij of als
4. en maar want omdat als

De volgorde verandert NIET bij:

1. en             Ik houd van koffie en ik houd van thee.

2. maar       Ik houd van koffie, maar ik hou niet van thee.

3. want       Ik houd van koffie, want ik word dan wakker.

4. of            Je houdt van koffie of je houdt van thee.

5. dus         Ik houd alleen van koffie, dus ik houd niet van thee.

Volgorde

Bij de meeste voegwoorden verandert de woordvolgorde: het werkwoord komt achteraan in de tweede zin (de bijzin).

Ik houd van voetbal, terwijl ik niet van paardrijden houd.

Ik zit op school, omdat ik iets wil leren.

Tot slot...

Als je de zin begint met de bijzin, verandert ook de volgorde in de hoofdzin. Het onderwerp en de persoonsvorm draaien om:

Ze gaat naar het feest hoewel ze niet van feesten houdt.

Hoewel ze niet van feesten houdt, gaat ze naar het feest.

Verbind de losse zinnen met een passend voegwoord, zodat je één goede zin krijgt. Je mag de woordvolgorde veranderen.
Kies uit: daarom - maar - want - zodat

Timothy vindt vissen erg leuk. Hij houdt van buiten zijn.

De volgorde in de tweede zin verandert NIET.

De volgorde in de tweede zin verandert WEL.

en

maar

terwijl

omdat

zodat

dus

want

Welke zin is NIET goed?

1. Ik houd van jou, want je bent lief.
2. Ik houd van mijn broer omdat hij is lief.
3. Ik lees de krant terwijl ik muziek luister.
4. Ik ga naar school zodat ik veel kan leren.

In Nederland leren kinderen fietsen...

1. ...zodra ze vijf jaar zijn.
2. ...zodra ze zijn vijf jaar.
3. ...doordat ze vijf jaar zijn.
4. ...doordat ze zijn vijf jaar.

Zelf zinnen maken

Je ziet zo twee losse zinnen.

Maak daarmee zelf drie samengestelde zinnen met de drie gegeven voegwoorden.

Les op de betekenis en de woordvolgorde!

Jan werkt in de pizzeria.
Jan heeft geen tijd voor huiswerk.
omdat dus want

Voorbeelden van goede zinnen

Jan werkt in de pizzeria, dus Jan heeft geen tijd voor huiswerk.

Jan heeft geen tijd voor huiswerk, want Jan werkt in de pizzeria.

Jan heeft geen tijd voor huiswerk, omdat Jan in de pizzeria werkt.

Omdat Jan in de pizzeria werkt, heeft Jan geen tijd voor huiswerk.

HUISWERK EN VOLGENDE WEEK

- Korte huiswerkopdracht via de mail.

- Volgende week les online.

Tot volgende week! :)