5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Monniken en ridders

5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

• Ik kan verklaren waarom boeren in de middeleeuwen halfvrij waren.
• Ik kan voor- en nadelen benoemen van het hofstelsel voor halfvrije boeren.
• Ik kan met voorbeelden uitleggen dat een domein zelfvoorzienend was.
• Ik kan de standen herkennen en aan elke stand de juiste voorrechten of plichten koppelen.

Monniken en ridders

5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

Hof

• Huis heer
• Brouwerij
• Bakkerij
• Smidse

Dorp

Huisjes van de horigen. Ze horen bij het land van de heer. Ze moeten toestemming vragen om het land te verlaten.

Molen

In ruil voor een deel van het graan, mogen boeren gebruik maken van de molen.

Akkers heer

Ongeveer 1/3 van de akkers was eigendom van de heer. Horigen verrichten hier herendiensten.

Akkers horigen

In ruil voor pacht, mogen boeren hier gewassen telen. 

hof

smidse

bos

kerk

akkers -herfst 

akkers - lente

akkers - braak

molen

bakkerij

stal

dorp

boomgaard

gezamenlijke weide

land van heer

land horigen

weg

5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

Hofstelsel: oorzaken

• Tijd van monniken en ridders is onveilig.
• Boeren zoeken bescherming bij heer.

5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

Hofstelsel: Horigen

• Halfvrije boeren horen bij het land van de heer.
• Horigen betalen belasting en pacht aan de heer.
• Horigen doen onbetaald werk voor de heer: herendiensten.

5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

Hofstelsel: Domein

Het domein was een gebied van een edelman of klooster.

Het hof bestond uit:

• Woonhuis van de heer of rentmeester.
• Gezamenlijke gebouwen: molen, smidse, brouwerij, bakkerij, ...
• Akkers, boomgaarden, weides, vijvers en bos.

5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

Oefeningen

• Maken opgave 1 en 3
• Klaar? Kies één van onderstaande opties:
   - herhalingsopdrachten 10 - 11 op p.140
   - verdiepingsopdracht 5 op p.144

Leenstelsel is hetzelfde als hofstelsel.

1. waar
2. niet waar

Wat hoort niet bij het hofstelsel ?

1. Heer
2. Horige
3. Domein
4. Geestelijke

Wat hoort niet bij het hofstelsel?

1. Herendiensten uitvoeren
2. Pacht betalen voor het land
3. Lange reizen maken voor handel
4. Standensamenleving

Wat hoort niet bij het hofstelsel?

1. geeft de heer bescherming aan de horige
2. moesten horigen herendiensten verrichten
3. geeft de horige een deel van de opbrengst van het land aan de heer
4. helpt de heer de horige op het land tijdens de oogsttijd

Noem een voordeel van het hofstelsel voor de boeren.

Noem een nadeel van het hofstelsel voor de boeren.

Standenmaatschappij

3 groepen

In de middeleeuwen had je in de samenleving drie standen:

Geestelijken

Adel

Boeren/horigen

Elke groep heette  een stand. Letterlijk waar jij staat in de maatschappij, wat jouw plek is. 

Standenmaatschappij

Geestelijkheid en edelen

Hebben heerlijke rechten:

• jachtrecht
• molenrecht
• spreken van rechten

Betalen geen belastingen

geestelijkheid

adel

boeren

bidden

beschermen

werken

voorrechten
of privileges

Standenmaatschappij

Boeren

Hebben vooral plichten:

• herendiensten
• molen verplicht gebruiken

Betalen wel belastingen

geestelijkheid

adel

boeren

bidden

beschermen

werken

voorrechten
of privileges

belastingen

Welk stand had geen privileges?

1. Geestelijkheid
2. Adel
3. Boeren

Welk stand moest belasting betalen?

1. Geestelijkheid
2. Adel
3. Boeren

Tot welke stand kon je wel toetreden?

1. Geestelijkheid
2. Adel
3. Boeren

Geestelijkheid

Adel

Boeren

abt

horige

monnik

vechten

werken

bidden

herendienst

hofmeester

belasting

ridder

5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

Oefeningen

• Maken opgave 1 en 3
• Klaar? Kies één van onderstaande opties:
   - herhaling opgave 10 - 12 op p.140
   - verdieping opgave 5 op p.144
   - test jezelf opgave 8ab op p.137
• Test jezelf opgave 7 op p.137 

5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

• Ik kan verklaren waarom boeren in de middeleeuwen halfvrij waren.
• Ik kan voor- en nadelen benoemen van het hofstelsel voor halfvrije boeren.
• Ik kan met voorbeelden uitleggen dat een domein zelfvoorzienend was.
• Ik kan de standen herkennen en aan elke stand de juiste voorrechten of plichten koppelen.