H8 Sociale ongelijkheid en armoede MWWE

• Psychologie & Sociologie
• Secundair onderwijs

Helaas, vakantie gedaan...

Geef een anekdote van deze vakantie die nog niemand weet... Nadien raden we van wie het is!

Even terug in de tijd...

Examen inkijken

Enkele vragen die werden gesteld met de ouderavond:

• Wiskunde 3e graad?
• Omschakelen kan t.e.m. Kerst in 5e jaar
• DW gesch./aard. loopt door tot in juni 

Sociale ongelijkheid,
ik denk direct aan...

Welke lokale organisaties kennen jullie die sociale ongelijkheid bestrijden?

Waarom H8?!

8 mei: projectdag kaderend binnen dit thema

Nadien: H7

H8 Sociale ongelijkheid en armoede

Inleiding

• Wat valt jullie op aan de foto p.175?
• Hebben jullie zelf reeds verschillen opgemerkt? Op reis bijvoorbeeld? 
• Ga zelf even op zoek:
  advertentiecampagne 'Publicis Mexico – Erase the difference' OF ga via je GSM (mobiel internet!) naar de Instagrampagina ‘ugurgallen' van een Turks fotograaf 

1.1 Betekenis p.176

Sociale positie (= onze plaats binnen de groep of samenleving, bv. jullie zijn momenteel 'leerling, kind...')

Sociale ongelijkheid

= sociale posities worden ongelijk gewaardeerd, er bestaat een rangschikking van hoog naar laag (o.b.v. status of rijkdom)

1.1 Betekenis p.176

Ongelijkheid door:

• verdeling van schaarse, algemeen gewaardeerde zaken, namelijk... 
  oef.1 p.176-177
  
• verschillende waardering en behandeling van mensen o.b.v. hun positie en levensstijl (~discriminatie)

1.1 Betekenis p.176

Ongelijkheid door:

• verdeling van schaarse, algemeen gewaardeerde zaken, namelijk... 

• verschillende waardering en behandeling van mensen o.b.v. hun positie en levensstijl

economisch kapitaal	bv. inkomen
cultureel kapitaal	bv. opleiding, kennis, diploma's
sociaal kapitaal	geheel van relaties

1.1 Betekenis p.176

Opdracht per 2 (namen van de volledige groep op de taak zetten!):

• Kies een land
• Werk de betekenis van sociale ongelijkheid uit voor het gekozen land
• Doe dit aan de hand van een mindmap, presentatie...
• Zorg dat alle onderdelen aanwezig zijn en duidelijk uitgewerkt zijn voor het gekozen land
• Uploaden op SS (uploadzone '9. onderzoeksopdracht: sociale ongelijkheid')

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 177

Verschillende standpunten mogelijk:

• Terugblik begin 'Sociale ongelijkheid, ik denk direct aan...'
• Enerzijds wordt er gekeken naar 'geld' (inkomen en vermogen)
• Anderzijds wordt er gekeken naar 'mogelijkheden' die we als mens hebben (kansen)
• ... (bv. genderongelijkheid)

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 177

Voor we van start gaan... 

• Inkomen: geld dat je in een periode verdient
• Vermogen: totale bezittingen die je op een bepaald moment hebt (geld, eigendommen...)

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 177

• Inkomensongelijkheid = ongelijke verdeling nationale inkomen over bevolking
  
• Vermogensongelijkheid = ongelijke verdeling van iemands totale bezit aan geld en goederen (= dus een breder begrip)

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 177

Verschillende tools om dit in kaart te brengen,
hier: Gini-coëfficiënt

• geeft een beeld van de verdeling van de welvaart in een land o.b.v. de verdeling van inkomens
• getal tussen 0 - 1

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 177

Gini-coëfficiënt

• Gini-coëfficiënt = 0: iedereen heeft exact hetzelfde inkomen
• Gini-coëfficiënt = 1: één persoon verdient het volledige inkomen van een land, de rest krijgt niets
  

Beide situaties zijn onrealistisch, werkelijkheid ligt er altijd ergens tussen.

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 177

Gini-coëfficiënt

0: perfecte gelijkheid <-> 1: één iemand volledig inkomen

• ideale situatie: Gini-coëfficiënt tussen 0 en 0.5
• in deze landen lijkt de welvaart het beste te zijn

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 177-178

Gini-coëfficiënt

• als we deze gaan uitdrukken in een % -> Gini-index
  bv. Gini-coëfficiënt 0.3 -> Gini-index 30%

Oef.2 p.177-178

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 177-178

Oef.2 p.177-178

Hoe is het gesteld met de inkomensverdeling/(on)gelijkheid in België (2019)?

• Gini-index ligt tussen 20 en 30%

Wat kun je besluiten als je België vergelijkt met de wereld of Europa?

• De inkomensongelijkheid is in België laag i.v.m. andere landen of in de EU

Vergelijk de kaart van 2019 met die van 1990. Hoe evolueert het wereldwijd?

• Inkomensongelijkheid is wereldwijd gedaald.
  (Is dit iets positief of negatief?)

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 178

Evolutie 1990-2019 lijkt positief. MAAR...

• Inkomen = NIET gelijk aan vermogen
• Sterk verband hoge inkomens -> grote vermogens. 

Bv. België -> Gini-index niet zo hoog, MAAR vermogensongelijkheid is wel toegenomen. 

• Vermogen van 10% 'rijkste' huishoudens = ongeveer vermogen overige 90% (studie 2020 over jaar 2017)

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 178

Kunnen jullie voorgaande bevinding hier aflezen?

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 179

Terugblik: verschillende standpunten mogelijk:

• 1.2.1 Enerzijds wordt er gekeken naar 'geld' (inkomen en vermogen) 
• 1.2.2 Anderzijds wordt er gekeken naar 'mogelijkheden' die we als mens hebben (kansen)

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 179

Inkomens- en vermogensongelijkheid = gevolg van mix van:

• Kansen geboorte
  
• Gemaakte keuzes
• Toeval

 Gelijke kansen: moeilijker te meten => toch: beleidsdoel!

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 179

Streven naar gelijke kansen = beleidsdoel

Echter: verschil met streven naar gelijke resultaten

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 179

'The American dream'

 

Moet een overheid vooral

werk maken van gelijke 

kansen of van gelijke 

inkomens?

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 179

Moet een overheid vooral werk 

maken van gelijke kansen of 

van gelijke inkomens?

‘Kansenongelijkheid leidt tot 

inkomensongelijkheid, maar 

inkomensongelijkheid leidt 

ook tot kansenongelijkheid’

1.2 Sociale ongelijkheid meten p. 179

Opdracht:

• Ga op zoek naar argumenten voor...
• Alle even nrs: vooral gelijke kansen = beleidsdoel
• Alle oneven nrs: vooral gelijke inkomens = beleidsdoel
• Timing: 10min om argumenten te verzamelen, nadien 5min per 2 samenbrengen en 5min nabespreken in groepjes (per 4, gelijklopend met klasnrs)

2 Armoede

Opdracht

Armoede treft veel verschillende aspecten van ons menselijk bestaan, aan welke aspecten denken jullie?

Op voorhand zeggen welke, daarna op bord schrijven.

2.1 Armoede, kansarmoede en aanverwante begrippen p. 179

Kansenongelijkheid

(wederzijds 

versterkend effect)

Inkomensongelijkheid

2.1 Armoede, kansarmoede en aanverwante begrippen p. 179

Ongelijkheid van inkomen, vermogen en kansen -> deel van samenleving geconfronteerd met (kans)armoede

Armoede = netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan (Jan Vrancken)

2.1 Armoede, kansarmoede en aanverwante begrippen p. 179

Armoede = netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan (Jan Vrancken)

-> Verschillende aspecten, wat valt jullie op aan onze beginopdracht?

2.1 Armoede, kansarmoede en aanverwante begrippen p. 179

Armoede heeft een:

• Buitenkant: materiële aspect, meestal dus zichtbaar
• Binnenkant: menselijke gevolgen, meestal dus minder zichtbaar

Oef.4 p.179: kijk terug naar onze vorige opdracht

2.1 Armoede, kansarmoede en aanverwante begrippen p. 179-180

Verschil in coping met armoede? Wie reeds van geboorte in armoede leeft of mensen die doorheen het leven in armoede geraken?

2 soorten armoede:

• Generatiearmoede: doorgegeven van ouders op kinderen (meer kans om ook in armoede te leven)
• Nieuwe armoede: mensen die niet arm geboren zijn, maar toch in armoede verzeild raken

2.2 Aspecten van armoede p. 180

Oef.5 p.180: Lees alvast de vragen, bekijk daarna fragment Zorgen voor mama (7'22")

onderwijs.hetarchief.be

2.2 Aspecten van armoede p. 180-181

• Inkomen en schulden
• Voeding
• Huisvesting
• Gezondheidszorg
• Onderwijs
• Werk 

2.2 Aspecten van armoede p. 181

Oef.6 p.180: 

• Kijk in de planner voor de link
• Bekijk de verschillende fragmenten uit Zorgen voor mama
• Benoem telkens het aspect van armoede en geef kort uitleg

2.3 Kringloop of web van armoede p. 182

Armoede = complex fenomeen!

Vraag van vorige week:

Aan welke aspecten denken jullie bij 

armoede? 

-> web van armoede in praktijk!

Oef.7 p.182

2.3 Kringloop of web van armoede p. 182

Oef.7 p.182

Extra elementen?

• vrije tijd, hulpverlening, justitie, sociale contacten, gezin
  

1 vertrekpunt?

• De verbanden die in het schema getrokken zijn, gaan niet zomaar uit van één punt, maar lopen allemaal door elkaar. Er is dus niet zomaar één oorzaak voor armoede.

'Web van armoede'?

• Een probleem in een van deze domeinen van het leven heeft een invloed op andere domeinen. Dat zorgt ervoor dat armoede niet eenvoudig op te lossen is en men er dus niet zomaar kan aan ontsnappen.

2.4 Klovenmodel p. 183

Bart Demyttenaere (boek In vrije val: armoede in België)

5 kloven tussen armen - rijken:

• Gevoelskloof
• Kenniskloof
• Vaardigheidskloof
• Positieve krachtenkloof
• Structurele kloof

2.4 Klovenmodel p. 183

Gevoelskloof	Negatieve gevoelens: - gebrek eigenwaarde - negatief zelfbeeld - gevoel uitsluiting
Kenniskloof	Minder beschikbaarheid informatiekanalen
Vaardigheidskloof	Veel vaardigheden krijgen we als kind reeds mee, wat je zelf niet geleerd hebt kan je ook niet doorgeven
Positieve krachtenkloof	Meer positieve krachten! Bv. sterk solidariteitsgevoel, grote vechtlust...
Structurele kloof	Systematische uitsluiting uit belangrijke levensdomeinen Bv. huisvesting, onderwijs...

2.4 Klovenmodel p. 183

Oef.8 p.183: toepassen Marleen en Sven uit Zorgen voor mama

Eerst: oef.6 p.181 doornemen ter opfrissing

Dan: 

• Kenniskloof
• Vaardigheidskloof
• Positieve krachtenkloof

2.4 Klovenmodel p. 183

Extra oefening:

• Neem je GSM hiervoor
• We gaan telkens een korte casus lezen
• Kies welke kloof er het beste bij past
• Denk ook telkens na over 'waarom' je deze kiest
• Nadien ga je in de klas staan bij de desbetreffende kloof en bespreken we na waarom je deze gekozen hebt

Casus 1: Lisa voelt zich buitengesloten in haar vriendengroep omdat ze niet dezelfde dure kleding kan kopen als haar vrienden.

Gevoelskloof

Kenniskloof

Vaardigheids kloof

Positieve krachtenkloof

Structurele kloof

Casus 2: Ahmed heeft moeite om zijn mening te uiten in de klas omdat hij bang is dat zijn taalvaardigheid niet goed genoeg is.

Gevoelskloof

Kenniskloof

Vaardigheids kloof

Positieve krachtenkloof

Structurele kloof

Casus 3: Sophie begrijpt niet dat haar vriendinnen zo zwaar tillen aan een kleine overhoring die heel moeilijk was. Zij vind dit slechts een heel kleine tegenvaller en vergeet het snel.

Gevoelskloof

Kenniskloof

Vaardigheids kloof

Positieve krachtenkloof

Structurele kloof

Casus 4: Tom wordt gepest op school omdat hij een andere culturele achtergrond heeft.

Gevoelskloof

Kenniskloof

Vaardigheids kloof

Positieve krachtenkloof

Structurele kloof

Casus 5: Emma voelt zich onzeker over haar lichaam omdat ze niet geen fitness abonnement kan nemen en niet voldoet aan de schoonheidsidealen die ze op sociale media ziet.

Gevoelskloof

Kenniskloof

Vaardigheids kloof

Positieve krachtenkloof

Structurele kloof

Casus 6: Laura voelt zich buitengesloten omdat ze graag samen met haar vrienden een nieuwe hobby zou willen doen, maar dit financieel niet gaat om zich in te schrijven. vrienden.

Gevoelskloof

Kenniskloof

Vaardigheids kloof

Positieve krachtenkloof

Structurele kloof

Casus 7: Mark voelt zich onzeker omdat hij niet dezelfde technologische vaardigheden heeft als zijn klasgenoten doordat ze thuis geen computer hebben.

Gevoelskloof

Kenniskloof

Vaardigheids kloof

Positieve krachtenkloof

Structurele kloof

Casus 8: Fien kiest een richting in de A-finaliteit omdat ze dan na haar middelbaar rechtstreeks kan gaan werken. Haar ouders kunnen geen verdere studie betalen.

Gevoelskloof

Kenniskloof

Vaardigheids kloof

Positieve krachtenkloof

Structurele kloof

Stellingendebat

• Jullie krijgen ieder een rood, geel en groen papiertje
• Dit staat voor 'oneens-neutraal-eens'
• Lees de stellingen en noteer op een apart blad per stelling jouw kleur en de motivering voor deze keuze
• Gebruik hiervoor de theorie! 

Stellingendebat

• Steek per stelling jouw gekozen kleur op
• Motiveer jouw antwoord

3 Gevolgen p. 184

Ongelijkheid geheel moreel fout???

• Enige ongelijkheid helpt om mensen te stimuleren
• Ongelijkheid te groot -> ernstige gevolgen...

3 Gevolgen p. 184-186

Oef.9 p.184-186

1. Onderwijs
2. Levensverwachting
3. Economische groei

Er worden 3 gevolgen besproken. Jullie gaan in groepjes werken voor elk één gevolg te bestuderen a.d.h.v. de gegevens in jullie cursus.

Groepen worden ingedeeld door kleuren. Wie vindt zichzelf sterk in het aflezen van grafieken? Wie vindt dit van zichzelf eerder een groeipunt?

3 Gevolgen p. 184-186

Oef.9 p.184

1. Onderwijs:

Leerlingen uit gezinnen met goede SES:

• behalen gemiddeld hogere prestaties
• hebben meer kans om in het ASO te komen
• hebben een kleinere kans om te blijven zitten

3 Gevolgen p. 184-186

Oef.9 p.185

2. Levensverwachting:

• Sociale ongelijkheid leidt tot ongelijkheid in levensverwachting.
  Mannen: arme gemeentes 75.4; rijke gemeentes 78.2
  Vrouwen: arme gemeentes 81.6; rijke gemeentes 83.1
• Levensverwachting systematisch hoger in rijke randgemeentes (Antwerpen en Gent) dan in armere centrumgemeentes.

3 Gevolgen p. 184-186

Oef.9 p.186

3. Economische groei:

Hoge inkomensongelijkheid weegt op de economische welvaart. 

Bv. Belgische economie 1990 -> 2010: groei van bijna 30%. Echter, als de ongelijkheid was gereduceerd, zou die groei nog groter geweest zijn.

Afronding H8: Terug naar... Betekenis p.176

Ongelijkheid door:

• verdeling van schaarse, algemeen gewaardeerde zaken, namelijk...

• verschillende waardering en behandeling van mensen o.b.v. hun positie en levensstijl

Opdracht: toepassing op een zelf gekozen land

Evaluatie: We gaan deze nu evalueren voor elkaar

• Elk groepje kiest een land
• Evaluatieformulier wordt per persoon ingevuld

Afronding H8: Opdracht

Extra verwerkingsopdracht:

• Individuele opdracht
• Zie Bookwidget via de planner
• Gebruik jullie oortjes om de filmpje(s) te bekijken